Một chớp sáng lóe lên từ cửa sổ nhà tù, giữa tiếng reo hò từ đám người đang túc trực bên ngoài. Tín hiệu này đã trở thành một truyền thống gần như hàng đêm tại Nhà tù Trung tâm Washington. Khi trời bắt đầu tối, những người bị giam bên trong sẽ bật tắt đèn một lần, như dấu hiệu cho đám đông ủng hộ họ.

Hành động đó đặc biệt khơi dậy phấn khích cho khoảng 20 người tụ tập trên vỉa hè bên ngoài nhà tù hôm 5/1, bất chấp trời lạnh giá.

Đó là đêm trước lễ kỷ niệm lần thứ tư vụ bạo loạn Đồi Capitol ngày 6/1/2021, khi hàng nghìn người xông vào tòa nhà quốc hội Mỹ ở Washington trong nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử trước đó với thất bại dành cho ứng viên đảng Cộng hòa Donald Trump.

Người phụ nữ cầm cờ trước Nhà tù Trung tâm Washington để ủng hộ các tù nhân trong vụ bạo loạn Đồi Capitol tối 5/1. Ảnh: Al Jazeera

Gần 900 ngày qua, nhóm này thường xuyên tụ tập để thể hiện tinh thần ủng hộ với những người bị kết án trong cuộc bạo loạn, một số đang bị giam tại Nhà tù Trung tâm Washington.

Tâm trạng của những người bên trong hiện rất phấn khích, được truyền động lực mạnh mẽ từ chiến thắng bầu cử ngoạn mục của ông Trump hồi tháng 11 năm ngoái.

Nhiệm kỳ thứ hai của ông sẽ bắt đầu chỉ sau hai tuần nữa. Trong chương trình nghị sự của mình, ông Trump đã hứa ân xá cho những người bị kết án vì hành động của họ cách đây 4 năm khi xông vào Đồi Capitol.

"Năng lượng ở đây hôm nay thực sự đáng kinh ngạc", Dominic Box, người phải ngồi tù vì tội đột nhập và gây hỗn loạn tại Đồi Capitol, cho biết trong một cuộc gọi từ nhà tù. Lời nói của Box được những người ủng hộ bên ngoài truyền đi qua loa phóng thanh.

Box cho biết ông tràn đầy hy vọng khi lễ nhậm chức của Tổng thống đắc cử Trump sắp diễn ra. "Chúng tôi dự đoán các lệnh ân xá sắp được ban hành, có thể vào cuối tuần này", ông nói.

"Nhiều người, trong đó có cả tôi, đã bắt đầu thu dọn đồ đạc", Box cho biết thêm. "Cuối cùng tất cả chúng tôi sẽ bước ra khỏi cánh cửa trại giam này".

Theo Bộ Tư pháp Mỹ, 1.583 người đã bị buộc tội liên quan đến cuộc bạo loạn ngày 6/1/2021, với các hành vi như tấn công, chống đối hoặc cản trở nhân viên thực thi pháp luật, hay tấn công bằng vũ khí chết người.

Việc ân xá cho những người bị kết án liên quan đến vụ bạo loạn Đồi Capitol sẽ là một ưu tiên với ông Trump sau khi nhậm chức, giới quan sát nhận định.

Ông từ lâu đã tuyên bố, dù không đưa ra bằng chứng, rằng cuộc bầu cử năm 2020 đã bị "đánh cắp" do gian lận phiếu bầu tràn lan. Trong một vụ án cấp bang ở Georgia và một vụ án cấp liên bang ở Washington, ông Trump bị cáo buộc dẫn đầu âm mưu lật ngược kết quả bầu cử năm 2020.

Nhưng Trump bác bỏ các cáo buộc hình nhằm vào ông, gọi chúng là hành vi "săn phù thủy chính trị". Từ hoàn cảnh của mình, ông Trump cũng mô tả các bản án dành cho những bị cáo gây náo loạn Đồi Capitol cách đây 4 năm là không công bằng.

Ông không ít lần gọi những người này là "tù nhân chính trị" hay "con tin", đồng thời cam kết sẽ xem xét lại các trường hợp của họ "ngay trong giờ đầu tiên" ông trở lại Nhà Trắng.

Tuyên bố từ Tổng thống đắc cử Mỹ cho thấy cách nhìn nhận khác nhau của người Mỹ về ngày bạo loạn.

Những người ủng hộ Trump phần lớn coi hành động của họ là một cuộc biểu tình đơn giản, trong khi đảng Dân chủ nhấn mạnh đến tính bạo lực trong cuộc tấn công, diễn ra khi các nghị sĩ đang chứng nhận kết quả bầu cử năm 2020.

Tổng thống Mỹ Joe Biden hồi cuối tuần một lần nữa mô tả vụ bạo loạn là "mối đe dọa thực sự đối với nền dân chủ". Trong bài viết đăng trên tờ Washington Post, ông lên án nỗ lực của Tổng thống đắc cử Trump nhằm vẽ lại vụ bạo loạn Đồi Capitol thành một hành động yêu nước.

"Một nỗ lực không ngừng nghỉ đã được tiến hành để sửa đổi, thậm chí xóa bỏ, lịch sử của ngày hôm đó, để giải thích rằng đó là một cuộc biểu tình mới chớm vượt khỏi tầm kiểm soát. Đấy không phải những gì đã xảy ra", Tổng thống Biden viết.

Một số chính trị gia và tổ chức cánh hữu cũng lên án những nỗ lực hạ thấp mức độ nghiêm trọng của vụ bạo loạn.

Hiệp hội Pháp quyền, viện do các luật sư và thẩm phán bảo thủ thành lập, lập luận rằng bản chất của vụ bạo loạn Đồi Capitol khiến những người tham gia cần phải bị trừng phạt nghiêm khắc.

"Lời hứa của ông Trump về việc ân xá cho những người gây ra bạo loạn là hành động coi nhẹ pháp quyền và chúng tôi đã lên án chúng bằng ngôn từ mạnh mẽ nhất", nhóm này cho hay.

Nhưng đối với những người biểu tình tụ tập bên ngoài trại giam Washington, không có gì nghi ngờ rằng các cuộc truy tố đầy rẫy bất công.

Nhiều người cáo buộc lực lượng hành pháp đã tìm cách gài bẫy những người gây hỗn loạn tại quốc hội Mỹ 4 năm trước. Số khác cho rằng hành động bạo lực của một số ít người đã được sử dụng để bôi nhọ tất cả những người có mặt ngày hôm đó.

Chính quyền đã nhiều lần bác bỏ những tuyên bố như vậy.

Trong cuộc điện thoại với đám đông bên ngoài trại giam, Box nhắc lại tuyên bố rằng không có cảnh sát nào tại Đồi Capitol thiệt mạng do hậu quả trực tiếp từ cuộc tấn công.

Tuy nhiên, Cảnh sát Quốc hội khẳng định 5 sĩ quan đã tử vong liên quan đến cuộc bạo loạn, gồm cảnh sát Brian Sicknick, người bị tấn công và qua đời một ngày sau đó khi chịu hai cơn đột quỵ, và 4 người khác đã tự tử trong những tháng tiếp theo.

Dù vậy, Box vẫn coi việc làm của mình là hành động tự do ngôn luận, được bảo vệ bởi Tu chính án thứ nhất hiến pháp Mỹ.

"Không có bị cáo nào tham gia sự kiện ngày 6/1, dù đang bị giam hay có tên trong danh sách của FBI hoặc được tự do ngày hôm nay, đã làm bất cứ điều gì khác ngoài việc tham gia vào những hoạt động được bảo vệ theo Tu chính án thứ nhất nhằm thể hiện những bất bình cũng như mối quan ngại của chúng tôi với thế giới về cuộc bầu cử chắc chắn đã bị đánh cắp vào năm 2020", Box tuyên bố.

Brandon Fellows, 30 tuổi, cũng bị buộc tội trong vụ bạo loạn. Anh ta đã trải qua gần ba năm trong nhà tù Washington, sau khi các công tố viên đưa ra bằng chứng cho thấy anh ta đột nhập vào tòa nhà quốc hội qua một cửa sổ bị vỡ và hút cần sa trong văn phòng của thượng nghị sĩ Jeff Merkley.

Fellows sau đó bị buộc tội coi thường pháp luật vì hành động bộc phát trong quá trình tố tụng tại tòa. Anh ta sau đó được trả tự do, nhưng bị quản chế và không được đi xa quá 80 km khỏi Washington. Fellows đã tham dự cuộc biểu tình hôm 5/1 bên ngoài trại giam Washington với chiếc mũ MAGA, dấu hiệu cho thấy anh vẫn tiếp tục ủng hộ Tổng thống đắc cử Trump.

"Tôi chỉ hy vọng rằng ông Trump sẽ ân xá cho tôi để tôi có thể rời khỏi Washington và bắt đầu lại cuộc sống của mình", Fellows nói, thêm rằng bản thân muốn khởi động lại công việc kinh doanh cây xanh và ống khói mà anh ta đã điều hành trước khi bị bắt.

Những buổi tụ tập ban đêm được khởi xướng bởi Micki Witthoeft, mẹ của Ashli Babbitt, người phụ nữ bị cảnh sát bắn chết khi cô cố xâm nhập vào tòa nhà quốc hội qua một ô cửa sổ bị vỡ vào ngày 6/1/2021.

Nicole Reffitt phát biểu với những người ủng hộ các tù nhân vụ bạo loạn Đồi Capitol ở Washington hôm 5/1. Ảnh: Al Jazeera

Trong số những người tổ chức biểu tình có Nicole Reffitt. Chồng bà, Guy Reffitt, là bị cáo đầu tiên tham gia cuộc bạo loạn bị kết án vào năm 2022. Sau đó, bà từ Texas chuyển đến Washington để giúp những bị cáo khác trong quá trình tố tụng.

Nicole vẫn tin rằng gia đình bà bị chính quyền nhắm đến và "gây sức ép".

"Đó là một cảm giác rất đáng sợ", bà nói.

Guy Reffitt bị kết án gần 7 năm tù với tội danh gây rối trật tự công cộng, cản trở tiến trình tố tụng và mang vũ khí vào nhà quốc hội.

Một video ghi lại cảnh tượng ngày 6/1/2021 cho thấy Reffitt, thành viên của lực lượng dân quân Texas Ba Phần Trăm, nói rằng "tôi chỉ muốn thấy đầu của Chủ tịch Hạ viện Nancy Pelosi đập vào mọi bậc thang chết tiệt".

Với hy vọng ông Trump sẽ sớm ân xá cho chồng mình, Nicole vẫn quả quyết rằng chính trị đã bóp méo công lý trong vụ án của Guy.

Bà và những người biểu tình khác đã lập ra một cuốn lịch đếm ngược để tính thời gian đến lễ nhậm chức của Tổng thống đắc cử. Họ chưa bao giờ tràn ngập hy vọng như lúc này.