Sau niềm vui chiến thắng ở thành phố chiến lược Kherson, quân đội Ukraine đã phải tạm dừng hoạt động tác chiến ở miền nam nước này để binh sĩ được nghỉ ngơi và củng cố lại lực lượng.

Các phương án tác chiến tiếp theo của Kiev hiện khá hạn chế, khi sông Dnieper trở thành chướng ngại tự nhiên ngăn cách họ với lực lượng Nga đang lập phòng tuyến ở bờ đông. Họ sẽ cần phải lập kế hoạch và nỗ lực rất nhiều để giữ vững khu vực vừa giành lại, trong khi chờ đợi quân đội và khí tài được đưa tới đủ cho các hoạt động tấn công đơn vị Nga đóng gần sông.

Nga đã tận dụng lực lượng đánh thuê Wagner giàu kinh nghiệm để thúc đẩy đà tiến công ở khu vực đông bắc và giao tranh ngày càng tăng, đặc biệt quanh thị trấn Bakhmut. Sau khi kiểm soát Kherson, một phần quân đội Ukraine đã được điều động tới khu vực này để tăng cường phòng thủ, nhằm chặn bước tiến của Nga.

Khi mùa đông tới và nhiệt độ dần giảm xuống, tính chất cuộc chiến giữa Nga và Ukraine sẽ thay đổi mạnh mẽ đối với cả hai bên.

Cả hai lực lượng quân sự đều được huấn luyện để chiến đấu trong giá lạnh, nhưng Kiev đã nhận được nhiều quần áo ấm và thiết bị mùa đông tốt hơn từ NATO. Nga đã bắt đầu chiến dịch quân sự ở Ukraine trong một ngày đông lạnh giá tháng 2, khi nhiệt độ vào khoảng 3 độ C. Nhiệt độ hiện nay ở Ukraine vào đầu mùa đông đang là 1 độ C.

Các đơn vị xe tăng Ukraine tiến về tiền tuyến Kherson hôm 18/11. Ảnh: AFP.

Giới quan sát cho rằng những thay đổi trong chiến đấu ở nhiệt độ dưới 0 độ C sẽ rất đáng kể. Với thời gian ban ngày ít hơn, bất kỳ quân đội nào có kỹ năng chiến đấu ban đêm tốt hơn sẽ có lợi thế. Kính nhìn đêm và camera ảnh nhiệt là những thiết bị hàng đầu mà Ukraine yêu cầu phương Tây hỗ trợ.

Cơ hội sống sót trong "giờ vàng", 60 phút sau khi bị thương trên chiến trường, sẽ tăng lên nếu binh lính được điều trị hoặc chuyển đến trạm sơ cứu, ngược lại giảm mạnh nếu họ ở lâu trong thời tiết khắc nghiệt.

Trong thời tiết lạnh giá, nhiều khí tài có thể bị trục trặc. Vũ khí bị kẹt khi nhiệt độ lạnh giá đóng băng các bộ phận quan trọng. Xe tăng sẽ hoạt động tốt hơn khi mặt đất đông cứng, nhưng các công sự phòng thủ lại khó đào hơn, khiến hỏa lực pháo binh trở nên nguy hiểm hơn.

Không chỉ quân đội, người dân Ukraine cũng sẽ phải đối mặt với nhiều khó khăn khi nhiệt độ giảm sâu, đặc biệt khi nhiều cơ sở hạ tầng năng lượng bị tàn phá. Phá hủy cơ sở năng lượng và nhấn chìm Ukraine trong mùa đông lạnh giá dường như là chiến lược của Tổng thống Nga Vladimir Putin để khiến Kiev phải chấp nhận ngồi vào bàn đàm phán với những điều khoản có lợi cho Moskva.

Tình hình khắc nghiệt tới mức chính phủ Ukraine được cho là đang cân nhắc sơ tán thủ đô Kiev để bảo vệ tính mạng người dân, vì hệ thống sưởi ấm của thành phố không còn đảm bảo.

Năng lượng không chỉ sưởi ấm cho các ngôi nhà, mà còn giúp các nhà máy, trạm xăng và đèn đường hoạt động. Khi cơ sở hạ tầng Ukraine bị tê liệt, cuộc sống của người dân cũng dần dừng lại. Gần 40% lưới điện của Ukraine đã bị phá hủy hoặc hư hại nghiêm trọng và dự kiến mất nhiều tháng để khắc phục.

Nga cũng đang có những bước chuẩn bị cho tác chiến mùa đông. Nước này nhiều khả năng sẽ dựa vào Iran để bổ sung kho vũ khí, khi ngành công nghiệp quốc phòng của Moskva gặp nhiều khó khăn, theo Alex Gatopoulos, nhà phân tích của Al Jazeera.

Ngoại trưởng Iran Houssein Amir-Abdollahian hồi đầu tháng này thừa nhận nước này từng cung cấp máy bay không người lái (UAV) cho Nga, nhưng khẳng định đơn hàng được giao từ trước chiến sự Ukraine.

Iran sở hữu kho vũ khí giá rẻ và hiệu quả. Phòng không Ukraine từng tuyên bố bắn hạ nhiều UAV tự sát Shahed-136 và UAV chiến đấu Mohajer-6 mà họ cho là được Iran cung cấp cho Nga. Cả Moskva và Tehran đều bác cáo buộc này.

Dù chưa từng xuất hiện trên chiến trường Ukraine, kho tên lửa đạn đạo giá rẻ của Iran cũng có thể là nguồn bổ sung vũ khí có giá trị khi giao tranh diễn ra trong mùa đông. Các tên lửa đạn đạo như Fateh 110 và Zolfaghar có tầm bắn lên tới 700 km và đủ chính xác để tiêu diệt mục tiêu như bãi tiếp tế, nơi đặt hệ thống radar hoặc cơ sở năng lượng ở xa phía sau tiền tuyến.

Nếu Ukraine muốn bắn hạ tất cả tên lửa và UAV của Nga, họ sẽ cần một kho vũ khí tương đương hoặc lớn hơn. Điều này đòi hỏi Kiev phải được cung cấp thêm các loại vũ khí để chống lại các cuộc tấn công của Nga trong mùa đông này.

Lính Ukraine nghỉ ngơi bên đống lửa gần làng Novopetrivka, tỉnh Kherson, hôm 17/11. Ảnh: AFP.

Tuy nhiên, Ukraine không thể chỉ dựa vào hệ thống phòng không giành lại lãnh thổ. Giới quan sát tin rằng đến một giai đoạn nào đó, Ukraine sẽ cần phải vượt sông Dnieper để tấn công phòng tuyến Nga ở bờ đông. Điều này sẽ biến khu vực kéo dài từ bờ đông sông Dnieper tới Melitopol thành trọng tâm của cuộc xung đột.

Kiểm soát khu vực cùng kênh nước ngọt chạy từ sông Dnieper ở Nova Kakhovka tới Crimea, cung cấp 85% nước sinh hoạt cho bán đảo, là mục tiêu chiến lược của Nga kể từ khi Ukraine chặn kênh đào Bắc Crimea vào năm 2014.

Một chiến dịch thọc sâu thành công của Ukraine về phía đông sẽ khiến bán đảo Crimea bị cô lập khỏi khu vực miền đông nước này. Nó cũng sẽ khiến Nga không thể duy trì kiểm soát nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia, vì quân đội đồn trú tại đây sẽ đối mặt nguy cơ bị bao vây ngày càng tăng.

Quân đội Nga ở đây sẽ gặp khó khăn hơn nữa về phòng thủ khi các khẩu đội HIMARS của Ukraine đã được di chuyển về phía đông, có thể phá hủy các kho đạn và nút giao thông đường sắt quan trọng cho các đơn vị hậu cần quân sự của Moskva.

Những đợt giao tranh mùa đông gần sông Dnieper sẽ không dễ dàng với Ukraine, theo các chuyên gia. Ukraine sẽ phải chọn một số điểm vượt sông để tấn công sang bờ bên kia sông Dnieper, cố gắng giữ các đột phá điểm này bằng hỏa lực, trong khi chờ thêm quân và vũ khí tiếp viện, để tiếp tục đà phản công của mình.

Nga không thể bảo vệ toàn bộ bờ sông và Ukraine cũng cho thấy họ có kỹ năng trong các hoạt động tác chiến hiệp đồng giữa nhiều lực lượng. Với lợi thế này, Ukraine có thể phát động chiến dịch tấn công ven sông, với sự yểm trợ của trực thăng vũ trang và pháo tầm xa, đặc biệt là HIMARS.

Vị trí thành phố Melitopol và sông Dnieper. Đồ họa: BBC.

Phần thưởng lớn mà Ukraine có thể giành được trong mùa đông sẽ là Melitopol. Được biết đến như "cửa ngõ vào Crimea", thành phố là trung tâm vận tải, đường sắt và hậu cần quan trọng của lực lượng Nga.

Nếu Ukraine có thể giành lại thành phố Melitopol và chặn kênh nước ngọt tới Crimea, lực lượng quân sự Nga đồn trú trên bán đảo sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Năng lực kháng cự của Nga với lực lượng dự bị được điều tới tiền tuyến vào mùa đông vẫn là một câu hỏi lớn chưa có đáp án, theo Alex Gatopoulos, nhà bình luận quân sự của Al Jazeera.