Ngày 11-1, Pháp bắt đầu chiến dịch quân sự chống lại lực lượng nổi dậy Hồi giáo nhằm ba mục đích: Ngăn chặn làn sóng khủng bố, bảo vệ Bamako và giúp Mali khôi phục sự toàn vẹn lãnh thổ.
Phản ứng khá nhanh bằng quyết định can thiệp quân sự vào Mali để ngăn chặn quân nổi dậy Hồi giáo, Pháp muốn chứng tỏ vai trò tiên phong trong nỗ lực của cả cộng đồng quốc tế giúp quốc gia Tây Phi này kiểm soát tình hình và tránh nguy cơ nội chiến lan rộng.
Tuy nhiên, theo nhận định của Viện Quốc tế về Nghiên cứu Chiến lược (IISS), Pháp có thể sẽ phải duy trì lực lượng thường trực ở Mali lâu hơn dự kiến để giải quyết nhiều vấn đề hóc búa đặt ra hiện nay.
Giờ đây, mức độ ủng hộ trên thực tế - chứ không phải hứa suông - từ phía các nước châu Phi và một số cường quốc khác lại là câu hỏi mà Paris phải tính đến, nếu không muốn lâm vào tình trạng sa lầy.
Một nhóm phiến quân Mali.
Trong những năm gần đây, tình hình an ninh ở Mali ngày càng xấu đi. Ở miền Bắc, các nhóm Tuareg bấy lâu nay vẫn ráo riết tìm cách thành lập nhà nước độc lập Azawad. Hoạt động của các nhóm Hồi giáo cực đoan, trong đó có cả chi nhánh của al-Qaeda, đã lên đến đỉnh điểm sau khi chế độ của ông Moammer Gaddafi ở Libya sụp đổ vào năm 2011.
Rời khỏi Libya với những loại vũ khí tối tân, các nhóm cực đoan xâm nhập vào Mali khiến tình hình càng thêm phức tạp. Sự bất lực của Chính phủ Mali trước làn sóng nổi dậy đã châm ngòi cho cuộc đảo chính quân sự hồi tháng 3-2012 ở thủ đô Bamako, đẩy nước này vào tình trạng hỗn loạn về chính trị.
Hàng loạt sáng kiến được cộng đồng quốc tế đưa ra nhằm giúp Mali bình ổn trở lại, trong đó có việc thành lập Phái đoàn quốc tế hỗ trợ Mali do các quốc gia châu Phi phụ trách (AFISMA).
Tuy nhiên, xung đột vẫn diễn ra với mức độ ngày càng thường xuyên và tính chất ngày càng khốc liệt. Gần đây nhất, các nhóm vũ trang đã chiếm đóng thị trấn Konna và tấn công thị trấn Diabali. Án ngữ một trong những tuyến đường huyết mạch xuống phía Nam, Konna là tiền đồn quan trọng cho bất cứ nỗ lực nào của quốc tế nhằm giúp Mali khôi phục quyền kiểm soát ở miền Bắc.
Trong bối cảnh đó, Tổng thống Mali Dioncounda Traore đã yêu cầu Pháp giúp đỡ. Ngày 11-1, Pháp bắt đầu chiến dịch quân sự chống lại lực lượng nổi dậy Hồi giáo nhằm ba mục đích: Ngăn chặn làn sóng khủng bố, bảo vệ Bamako và giúp Mali khôi phục sự toàn vẹn lãnh thổ. Đặc nhiệm, bộ binh và hiến binh được lệnh tham gia ngay từ đầu chiến dịch.
Tuy nhiên, trước thực tế quân nổi dậy được trang bị vũ khí khá đầy đủ, Pháp đã triển khai thêm nhiều hỏa lực mạnh như xe thiết giáp ERC-90 có súng 90 mm, máy bay chiến đấu... từ các căn cứ ở Tây Phi tới Mali. Paris hy vọng chiến dịch trên không và trên bộ sẽ nhanh chóng kết thúc trong một khoảng thời gian nhất định.
Tuy nhiên, mong muốn này còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố, nhất là khả năng tác chiến và thông tin tình báo. Tiềm lực của quân nổi dậy rất khó xác định, và có thể có quy mô lớn hơn nhiều so với lực lượng mà Pháp đang triển khai.
Khả năng cơ động nhờ am hiểu địa hình, địa vật và được trang bị vũ khí hiện đại cũng là thế mạnh của quân nổi dậy, và chiến tranh du kích ngay trong lòng đô thị có thể đẩy binh lính Pháp vào tình trạng báo động cao.
Dường như các nhóm nổi dậy đã chấp nhận lời thách đấu trong cuộc đua về thời gian. Họ sẽ tìm mọi cách chiếm thêm nhiều vùng lãnh thổ và tiêu diệt quân Chính phủ Mali trước khi Pháp kịp định hình và sẵn sàng nhập cuộc.
Để đạt được cả ba mục tiêu nêu trên, Pháp có quá nhiều việc phải làm mà chiến dịch bình định quân nổi dậy chỉ là bước đi ban đầu. Nỗ lực củng cố khả năng điều hành cho Chính phủ Mali cũng như tăng cường sức mạnh cho quân đội nước này là bài toán chưa có lời giải.
Một Mali ổn định và phát triển còn liên quan tới nhiều lĩnh vực khác nhau như tài chính, hệ thống tư pháp, xã hội, giúp người dân tái định cư... Chắc hẳn đây là một tiến trình lâu dài, không thể diễn ra "một sớm, một chiều" và do đó, nếu không nhanh chóng tìm ra lời giải về chiến lược, Pháp có thể lâm vào tình trạng sa lầy ở Mali khi "đâm lao, phải theo lao".
