Cựu tổng thống Donald Trump ngày 15/7 thông báo chọn thượng nghị sĩ bang Ohio J.D. Vance làm phó tướng, cùng ông tranh cử trong cuộc đua vào Nhà Trắng năm nay. Thông tin được đưa ra trong ngày đầu tiên của Đại hội Toàn quốc đảng Cộng hòa (RNC), sự kiện đã trao đề cử ứng viên tổng thống cho ông Trump.

Quyết định này chấm dứt 4 tháng "so bó đũa chọn cột cờ" của ông Trump và đội ngũ cố vấn để tìm ứng viên phó tổng thống, trong bối cảnh nhiều thành viên đảng Cộng hòa đều muốn trở thành cánh tay phải cho ông.

Sau khi hội đủ số đại biểu cần thiết trong bầu cử sơ bộ của đảng Cộng hòa, ông Trump và các cố vấn từ giữa tháng 3 bắt đầu sàng lọc danh sách khoảng 20 ứng viên tiềm năng cho vị trí phó tướng. Họ dần tập trung vào ba người, gồm ông Vance, Thống đốc Bắc Dakota Doug Burgum và thượng nghị sĩ bang Florida Marco Rubio.

Một thành viên đảng Cộng hòa cho biết ông Trump cùng nhóm trợ lý thân cận "hỏi gần như tất cả người họ gặp rằng nên chọn ai". Cựu tổng thống cũng ví quy trình này giống chương trình trò chơi với phần thưởng lớn, không khác chương trình truyền hình thực tế The Apprentice mà ông từng sản xuất.

"Nó như một phiên bản cực kỳ phức tạp của The Apprentice", ông Trump trả lời phỏng vấn The Clay Travis and Buck Sexton Show ngày 12/7.

Ông Donald Trump và ứng viên cấp phó J.D. Vance tại Đại hội Toàn quốc đảng Cộng hòa ở Milwaukee, bang Wisconsin ngày 16/7. Ảnh: AFP

Đội ngũ tranh cử của ông Trump được cho là gửi bảng câu hỏi cho ông Vance từ hơn 6 tuần trước. Cuối tháng 6, đại diện chiến dịch đến nhà ông Vance ở Cincinnati, Ohio và tiến hành cuộc phỏng vấn kéo dài 3,5 giờ trên hành trình đến sự kiện gây quỹ của ông Trump ở thành phố Cleveland cùng bang.

Ông Vance dường như trở thành lựa chọn ưu tiên từ sau cuộc tranh luận giữa ông Trump và Tổng thống Joe Biden ngày 27/6. Ông Biden, 81 tuổi, gây thất vọng trong cuộc tranh luận, làm dấy lên hàng loạt lời kêu gọi rời cuộc đua từ nội bộ đảng Dân chủ.

Nếu ông Biden rút lui, một số trợ lý của ông Trump tính đến kịch bản Phó tổng thống Kamala Harris sẽ đại diện đảng Dân chủ ra tranh cử và chọn một người ở vùng Trung Tây đồng hành. Trong khi đó, Vance là người có thể thuyết phục cử tri lao động tại "vành đai công nghiệp" - vùng từ đông bắc đến trung tây Mỹ, giúp cải thiện vị thế đảng Cộng hòa trong tình huống này.

Ông Trump đã trao đổi trực tiếp với ba ứng viên, gồm gọi điện thoại cho Burgum và gặp Rubio, Vance tại Mar-a-Lago cuối tuần trước và nhận ra điểm hạn chế của từng ứng viên.

Rubio "không muốn chịu trách nhiệm nếu tạo ra rắc rối cho chiến dịch của ông Trump", theo nguồn thạo tin. Trong khi đó, Thống đốc Burgum năm ngoái duyệt dự luật cấm gần như hoàn toàn phá thai ở Bắc Dakota, động thái sẽ tạo áp lực cho chiến dịch tranh cử từ các nhóm ủng hộ quyền phá thai. Ông Trump từng tuyên bố phá thai là vấn đề tùy thuộc các bang. Dự luật của Bắc Dakota nghiêm ngặt hơn so với ở Florida, vốn đã bị ông gọi là "sai lầm kinh khủng".

Trở ngại duy nhất mà Vance, 39 tuổi, đối mặt là ông còn khá trẻ và ít kinh nghiệm chính trường. Vance còn từng công kích Trump khi quảng bá hồi ký Hillbilly Elegy năm 2016, khi ông lần đầu tranh cử tổng thống. Tuy nhiên, Vance đã công khai xin lỗi và được ông Trump hậu thuẫn, giúp thắng cử ghế thượng nghị sĩ Ohio năm 2022. Cựu tổng thống đánh giá cao Vance thay đổi lập trường, coi đây là ví dụ cho sự hồi tâm chuyển ý của những người từng chỉ trích ông.

Vance gặp ông Trump tại dinh thự Mar-a-Lago, bang Florida ngày 13/7, trước khi cựu tổng thống đến Butler, bang Pennsylvania để vận động tranh cử và bị ám sát hụt. Thượng nghị sĩ rời đi với vẻ tự tin về cơ hội của mình, nhưng ông Trump trong khi đó vẫn để ngỏ khả năng chọn Rubio hoặc Burgum.

Nỗ lực vận động hành lang cho Burgum và Rubio vẫn tiếp tục. Một số cố vấn kêu gọi ông cân nhắc thêm ứng viên khác, như thượng nghị sĩ Nam Carolina Tim Scott hay thống đốc bang Virginia Glenn Youngkin.

Kellyanne Conway, cố vấn lâu năm của ông Trump, thừa nhận Vance không phải lựa chọn của bà. "Tôi nghĩ Rubio hoặc Youngkin có thể giúp ông ấy có thêm phiếu bầu hoặc mở rộng bản đồ cử tri. Ông ấy sẽ cần những chiến binh trẻ vì 'Nước Mỹ trên hết' như Vance tại Thượng viện", bà Conway lập luận.

Trump vẫn cân nhắc các lựa chọn trong 24 giờ cuối, CNN dẫn nguồn thạo tin, khiến ngay cả những cố vấn thân cận cũng không biết ý định thực sự của ông. Con trai cả Donald Trump Jr. cho biết anh đã khuyên cha chọn Vance khi cùng ăn khuya tại Mar-a-Lago.

"Con nghĩ câu chuyện, tiểu sử của cậu ấy sẽ hữu ích cho chúng ta rất nhiều tại những nơi cần thiết", Trump Jr. nói.

Nhưng Trump Jr. cũng không biết ông Trump sẽ quyết định thế nào, cho đến khi cựu tổng thống thông báo trên Truth Social. Ông Trump gọi điện cho Vance đề nghị thượng nghị sĩ Ohio cùng tranh cử chỉ 20 phút trước khi đăng bài. Đội ngũ của ông Trump cũng thông báo cho Rubio và Burgum rằng họ không được chọn.

Từ trái sang: Doug Burgum, J.D. Vance và Marco Rubio. Ảnh: 6ABC

Việc quyết định chọn Vance cho thấy ông Trump muốn dựa hoàn toàn vào nền tảng người ủng hộ khẩu hiệu "Đưa nước Mỹ vĩ đại trở lại" (MAGA) của cựu tổng thống. Thay vì chọn ứng viên mang quan điểm truyền thống như thống đốc bang Indiana Mike Pence năm 2016, ông Trump chọn "chiến binh MAGA" Vance.

"Các chính sách của ông Biden đã tác động tiêu cực đến tầng lớp lao động", Jai Chabria, chiến lược gia Ohio sát cánh với ông Vance từ những ngày đầu, nói. "Khó có ai trong đảng Cộng hòa có thể nêu bật vấn đề này được như J.D.".

Một lợi thế khác của Vance là sức trẻ. Khi đồng hành cùng cựu tổng thống 78 tuổi, sự trẻ trung của Vance sẽ mang đến cảm giác về "sự tiếp nối", theo nhà thăm dò dư luận Frank Luntz.

Nếu Trump tái đắc cử và hoàn thành nhiệm kỳ thứ hai, đảng Cộng hòa sẽ phải tìm người tiếp nối di sản của ông và Vance dường như là lựa chọn số một. Trong kịch bản này, Vance sẽ 40 tuổi vào ngày tuyên thệ và trở thành phó tổng thống trẻ thứ ba từ trước đến nay của Mỹ.