Ủy ban Điều tra Dân sự độc lập Israel (CCI) ngày 26/11 công bố báo cáo chỉ trích Thủ tướng Benjamin Netanyahu liên tục làm suy yếu quá trình ra quyết định liên quan đến an ninh quốc gia của chính phủ, khiến nước này bị bất ngờ trước cuộc đột kích qua biên giới ngày 7/10/2023 của Hamas.

CCI được gia đình các nạn nhân trong vụ đột kích của Hamas thành lập hồi mùa hè, sau khi chính phủ Israel từ chối bổ nhiệm một ủy ban điều tra nhà nước. Trong 4 tháng qua, CCI đã tổ chức các phiên điều trần, phỏng vấn khoảng 120 người, trong đó có các cựu thủ tướng, lãnh đạo quân đội, quan chức tình báo để tìm hiểu về nguyên nhân thất bại của Israel trong nỗ lực đối phó Hamas.

Ủy ban cáo buộc "toàn bộ chính phủ Israel đã thất bại trong nhiệm vụ chính" của mình, còn Lực lượng Phòng vệ (IDF) và Cơ quan Tình báo (Shin Bet) đã không thể làm tròn mục tiêu cao nhất của họ là bảo vệ công dân Israel khi cuộc đột kích xảy ra.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Jerusalem ngày 2/9. Ảnh: AP

Theo CCI, những người đồng ý làm chứng cho biết Thủ tướng Netanyahu đã ngăn cản các cuộc thảo luận về vấn đề an ninh trong tất cả cơ quan ra quyết định của Israel, trong đó có nội các và Hội đồng An ninh Quốc gia.

Ủy ban cho biết trước cuộc đột kích, các quan chức trong chính phủ Isarel vẫn tin rằng bằng cách bơm tiền và tránh các hành động quyết liệt sẽ ngăn Hamas lên kế hoạch tấn công. Họ cho rằng đây là lý do Israel tạo điều kiện để chuyển loạt vali chứa hàng triệu USD tiền mặt của Qatar vào Dải Gaza, nhằm duy trì lệnh ngừng bắn với Hamas.

"Các bộ trưởng của ông Netanyahu trong nội các chịu trách nhiệm trực tiếp cho cuộc đột kích tháng 10/2023. Điều này cũng gây rạn nứt trong giữa giới lãnh đạo chính trị và quân sự", ủy ban cáo buộc, cho biết các quan chức tình báo, quốc phòng cấp cao từng nhiều lần cảnh báo Thủ tướng trước cuộc đột kích, nhưng mối đe dọa không được thảo luận sâu thêm.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu (trái) và ông Yoav Gallant, người khi đó là Bộ trưởng Quốc phòng, tại cuộc họp báo ở căn cứ quân sự Kirya, Tel Aviv ngày 28/10/2023. Ảnh: AFP

Ngoài chỉ trích các chính trị gia, CCI cũng cáo buộc các lãnh đạo quốc phòng, cơ quan tình báo cắt giảm hiện diện quân sự dọc biên giới với Dải Gaza.

IDF cũng không chuẩn bị đầy đủ trước cuộc đột kích của Hamas, dù quân đội và tình báo Israel đã nắm được thông tin về kế hoạch tấn công của nhóm này từ một năm trước, ủy ban nói thêm, dẫn tài liệu do báo Mỹ NYTimes phát hiện hồi cuối năm ngoái.

Theo tài liệu khoảng 40 trang, kế hoạch của Hamas được Tel Aviv gọi là "Bức tường Jericho", mô tả chính xác về cuộc đột kích biên giới, chiếm các thị trấn, căn cứ quan trọng của Israel. Tuy nhiên, các quan chức IDF và Shin Bet khi đó không tin rằng Hamas có đủ khả năng thực hiện kế hoạch tấn công phức tạp như vậy.

CCI cho biết lực lượng IDF thiếu phối hợp với cảnh sát Israel khi cuộc đột kích của Hamas diễn ra, và việc họ quá chú trọng vào công nghệ trong kiểm soát biên giới đã góp phần vào thất bại trước Hamas.

Văn phòng Thủ tướng Netanyahu, IDF và Shin Bet chưa bình luận về báo cáo của CCI.

Khi được hỏi về mục đích công bố báo cáo, phát ngôn viên CCI cho biết đây là nỗ lực nhằm buộc chính phủ Israel mở cuộc điều tra chính thức. "Hãy tưởng tượng Mỹ không mở bất cứ điều tra nào sau thảm kịch 11/9/2001. Không ai có thể nghĩ đến chuyện đó", phát ngôn viên này nói.