Ngày 26/12, Hội đồng Liên bang (Thượng viện) Nga sẽ xem xét dự luật Dima Yakovlev, hay còn được gọi là dự luật "chống Magnitsky". Đạo luật Magnitsky của Mỹ được cho là điểm khởi đầu của một cuộc "chiến tranh tâm lý", đe dọa các mối quan hệ song phương giữa Nga và Mỹ, theo như nhận định của Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergei Ryabkov ngày 25/12.

Tổng thống Mỹ Barack Obama ngày 14/12 đã ký ban hành cái gọi là Đạo luật Magnitsky, gồm nội dung công nhận việc bình thường hóa quan hệ thương mại với Nga song đi kèm các biện pháp trừng phạt nhằm vào một số cá nhân ở Nga mà Mỹ cho là "vi phạm nhân quyền". Đạo luật ủng hộ thiết lập một quy chế thương mại bình thường vĩnh viễn (PNTR) với Nga, chấm dứt những hạn chế mà Oasinhtơn áp đặt đối với Mátxcơva từ kỷ nguyên Chiến tranh Lạnh. Tuy nhiên, luật này đã khiến Mátxcơva tức giận vì đi kèm với nó là những biện pháp trừng phạt đối với các quan chức Nga bị cáo buộc vi phạm nhân quyền, do liên quan tới cái chết cách đây 3 năm của luật sư nước này Sergei Magnitsky. Các biện pháp bao gồm cấm quan chức Nga liên quan tới Mỹ và phong tỏa mọi tài sản của họ tại Mỹ.
Phản ứng trước động thái trên của Mỹ, Bộ Ngoại giao Nga cùng ngày đã ra tuyên bố nêu rõ đạo luật của chính phủ Mỹ thực chất là "mở đường cho việc can thiệp vào công việc nội bộ của Nga", đồng thời thể hiện một lập trường "nguy hiểm và mù quáng".
Nhằm đáp trả Đạo luật Magnitsky, Đuma quốc gia (Hạ viện) Nga ngày 21/12 đã thông qua lần cuối dự luật "chống Magnitsky" hay dự luật "Về những biện pháp trừng phạt những người dính líu đến những vi phạm quyền cơ bản và tự do của con người, quyền và tự do của công dân LB Nga". Dự luật Dima Yakovlev quy định những hạn chế về thị thực và tài chính đối với những người thông qua quyết định cấm công dân Nga nhập cảnh và tịch thu tài sản của họ với cái cớ vi phạm nhân quyền. Đồng thời, các đại biểu Đuma cũng thông qua lệnh cấm các công dân Mỹ nhận con nuôi người Nga và ủng hộ việc hủy thỏa thuận giữa Nga và Mỹ trong lĩnh vực này. Bên cạnh đó, các biện pháp trả đũa cũng bao gồm cấm tạm thời hoạt động của các tổ chức phi thương mại tham gia hoạt động chính trị tại Nga dưới sự bảo trợ của Mỹ. Tuy nhiên, những tổ chức này có thể khôi phục hoạt động tại Nga nếu từ bỏ việc nhận tài trợ từ Mỹ.
Nếu được Thượng viện Nga thông qua, dự luật "chống Magnitsky" sẽ được chuyển lên cho Tổng thống Vladimir Putin ký ban hành để chính thức có hiệu lực vào ngày 1/1/2013.
Cùng với nhận định Nga và Mỹ cần xoa dịu căng thẳng thay vì gây thêm những rắc rối và hai bên "sẽ không bước vào một cuộc đối đầu mới, hoàn toàn vô nghĩa và tai hại vì một vấn đề không đáng có", Thứ trưởng Ryabkov ngày 25/12 nói rằng Mátxcơva hy vọng Tổng thống Obama sẽ không xem xét bản kiến nghị trên mạng yêu cầu nhà lãnh đạo Mỹ xác định các chính trị gia Nga, những người khởi xướng dự luật "chống Magnitsky", và buộc họ phải chịu trách nhiệm pháp lý trước Đạo luật Magnitsky.
Theo các nhà phân tích, những động thái "ăn miếng trả miếng" giữa Nga và Mỹ xung quanh Đạo luật Magnitsky là cuộc thử nghiệm lớn đầu tiên đối với quyết tâm của Tổng thống Obama và Tổng thống Putin trong việc cải thiện quan hệ giữa hai nước. Ông Samuel Charap, nhà nghiên cứu kỳ cựu về Nga và khu vực Âu - Á tại Viện Quốc tế về Nghiên cứu Chiến lược ở Oasinhtơn nói: "Magnitsky chắc chắn sẽ gây ra ảnh hưởng tiêu cực tới bầu không khí giữa hai nước". Tuy nhiên, ông Dmitry Trenin, Giám đốc Trung tâm Carnegie tại Mátxcơva, lạc quan hơn khi cho rằng Đạo luật Magnitsky sẽ không dẫn tới một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng trong quan hệ Nga - Mỹ. Cùng chung quan điểm này, nhà phân tích chính trị người Nga Yevgeny Volk đánh giá Đạo luật Magnitsky "hầu như sẽ chỉ gây ra những ảnh hưởng mang tính biểu tượng".
Hồng Hạnh (tổng hợp)