Với những bộ tóc giả và trang phục độc đáo mô phỏng các nhân vật hoạt hình yêu thích, khoảng 53.000 người tập trung tại Trung tâm Javits ở quận Manhattan thuộc thành phố New York, Mỹ, từ ngày 19 đến 21/11 để tham gia hội nghị phim hoạt hình Nhật Bản, hay còn gọi là anime.

Peter McGinn, nhà phân tích y tế 30 tuổi đến từ thành phố Minneapolis thuộc bang Minnesota, đáp xuống sân bay La Guardia ở New York vào ngày 18/11 để kịp hòa mình vào đám đông. Trong niềm vui gặp gỡ những người cùng sở thích, McGinn đã dự các buổi thảo luận tại hội nghị, trò chuyện cùng nhiều người lạ về podcast anime của mình. Đến buổi tối, anh ra ngoài dùng bữa, uống rượu và hát karaoke với bạn bè.

Trở về bang Minnesota vài ngày trước Lễ Tạ ơn, McGinn bỗng mệt mỏi lạ thường, nhưng đoán rằng những cơn ho nhẹ có lẽ do bệnh hen suyễn. Sau khi ngủ vùi khoảng 14 giờ, McGinn cảm thấy ổn trở lại. Tuy nhiên, anh sau đó nghe tin một người bạn dự hội nghị, sống ở bang Bắc Carolina, đã nhiễm nCoV.

Ngày 23/11, McGinn tiến hành xét nghiệm nCoV và nhận kết quả dương tính. Những người bạn khác cùng dự hội nghị, tất cả đều đã tiêm chủng, cũng thông báo rằng họ nhiễm virus, nhưng hầu hết chỉ xuất hiện triệu chứng nhẹ. McGinn cho hay không biết ai đã lây cho ai hoặc ở đâu.

Tối 1/12, giới chức y tế Minnesota thông báo kết quả giải trình tự gene lô mẫu bệnh phẩm thu thập gần đây, trong đó có mẫu của McGinn, và cho biết một ca trong số đó nhiễm Omicron, biến chủng được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào nhóm đáng lo ngại từ hôm 26/11.

Một ngày sau, cơ quan y tế bang Minnesota công bố McGinn là ca nhiễm Omicron đầu tiên tại Mỹ. "Về cơ bản, tôi là bệnh nhân số 0", người đàn ông 30 tuổi nói trong cuộc phỏng vấn hôm 3/12, nhưng vẫn thắc mắc bản thân đã nhiễm virus từ đâu. "Đó vẫn là một bí ẩn".

Những người hóa trang thành nhân vật hoạt hình dự hội nghị anime ở thành phố New York, Mỹ, hôm 20/11. Ảnh: AFP.

Giới quan sát cho rằng McGinn có thể sẽ không bao giờ biết điều này. Thông báo anh nhiễm Omicron được đưa ra hơn 10 ngày sau khi hội nghị anime kết thúc. Anh cũng nhận kết quả dương tính với nCoV trước cả khi hầu hết giới khoa học biết rằng Omicron đang càn quét miền nam châu Phi. Mỹ dường như đã bị bỏ lại rất xa, trước khi họ nhận ra cuộc đua chống lại Omicron đã bắt đầu.

Gần hai năm kể từ khi nCoV xâm nhập Mỹ, nước này đã xây dựng năng lực xét nghiệm vượt trội so với phần còn lại của thế giới và đang giải trình tự gene khoảng 14% mẫu xét nghiệm PCR dương tính, nhằm tìm kiếm các đột biến của nCOV và xác định biến chủng mới.

Một số nơi như thành phố New York và bang Massachusetts còn thiết lập được đội ngũ truy vết tiếp xúc quy mô lớn. Bên cạnh đó, 60% dân số Mỹ đã được tiêm vaccine Covid-19 đầy đủ. Chỉ vài tuần trước, khi biến chủng Omicron chưa được xác định, nhiều người thậm chí hy vọng đại dịch, ít nhất là ở Mỹ, đang lắng dần.

Tuy nhiên, bình luận viên Joseph Goldstein và nhóm đồng nghiệp tại NY Times đánh giá giữa hàng chục nghìn ca nhiễm biến chủng Delta mỗi ngày tại Mỹ, Omicron có thể dễ dàng lọt qua mạng lưới giám sát và âm thầm lây lan trong cộng đồng. Nhiều ca nhiễm không có triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ, từ đó lách qua hệ thống giám soát.

Giới chức y tế Mỹ đến nay vẫn chưa rõ hội nghị anime ở New York có phải sự kiện siêu lây nhiễm hay không. "Chúng tôi chưa tìm thấy bằng chứng virus lây lan rộng rãi tại hội nghị", Adam Shrier, phát ngôn viên chương trình truy vết tiếp xúc của thành phố New York, cho biết, dù giới chức y tế đã gửi hàng chục nghìn email và tin nhắn cho những người dự hội nghị, kêu gọi họ đi xét nghiệm nCoV.

"Có thể sự kiện phần nào khiến biến chủng Omicron lây lan, nhưng dường như khả năng cao hơn là virus một lần nữa đã vượt khỏi tầm ứng phó của giới chức y tế, vốn đơn giản là không thể bắt kịp", các bình luận viên của NY Times nhận định.

Trong khoảng 30 người mà McGinn nhớ từng giao lưu khi ở New York, khoảng một nửa đã nhận kết quả dương tính với nCoV. Tuy nhiên, giới chức y tế các bang mà họ sinh sống chưa cho biết họ có nhiễm biến chủng Omicron hay không.

Để tránh lặp lại sai lầm không kịp nắm bắt tốc độ lây lan nhanh chóng của virus hồi tháng 3/2020, giới chức New York đã khẩn trương thúc đẩy chương trình giải trình tự gene những ngày qua và phát hiện 7 trường hợp nhiễm Omicron trong thành phố. Tuy nhiên, toàn bộ ca nhiễm được cho là không liên quan đến hội nghị anime, văn phòng thống đốc bang cho hay.

Chương trình giám sát biến chủng của New York được thực hiện tương đối mạnh mẽ, nhưng vẫn có độ trễ. Thông thường, họ phải mất 4-8 ngày kể từ khi lấy mẫu mới xác định được ca nhiễm mang biến chủng nào. Như vậy, bất kỳ đợt tăng ca nhiễm đáng báo động nào đều có thể bắt nguồn từ tuần trước đó.

Tiến sĩ Ted Long, người giám sát chương trình truy vết tiếp xúc của New York, cho biết ông nhận được tin 5 cư dân thành phố dự hội nghị anime đã nhiễm virus, nhưng chưa rõ họ nhiễm Omicron hay Delta, biến chủng đang gây ra khoảng 1.500 ca nhiễm mỗi ngày trong thành phố, dẫn đến đợt bùng phát mới.

Trường hợp của McGinn cũng cho thấy những khó khăn trong quá trình truy vết tiếp xúc. Ban tổ chức hội nghị anime cho rằng McGinn có thể đã nhiễm Omicron từ nơi khác. "Anh ấy chỉ là một người có mặt tại sự kiện của chúng tôi. Không có loạt ca nhiễm nào khác được báo cáo từ sự kiện", Kelly Comboni, chủ tịch công ty Left Field Media, đơn vị tổ chức hội nghị, cho biết.

Trong khi đó, Tian Chang, một trong những nghệ sĩ đến dự hội nghị, nhớ lại cảm giác lo lắng giữa hội trường đông đúc ngập tràn người. Từ bàn của mình, cô gái 29 tuổi chứng kiến mọi người bỏ khẩu trang qua một bên khi ăn uống, trò chuyện cùng bạn bè, phá tan cảm giác an toàn ban đầu.

Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) đang hỗ trợ Sở Y tế Thành phố New York và bang Minnesota theo dõi cụm dịch. Tuy nhiên, với số lượng người tham gia sự kiện quá đông, cùng hai tuần chờ đợi giải trình tự gene, giới chuyên gia y tế nhận định nỗ lực tìm kiếm chính xác ai đã lây cho ai là không thực tế.

"Tôi nghĩ rằng không cần gọi điện cho 53.000 người tham dự", tiến sĩ Wafaa El-Sadr, giáo sư dịch tễ học tại Đại học Columbia, nêu ý kiến, nói thêm rằng tất cả những người đã tới hội nghị nên tuân thủ hướng dẫn của CDC. Theo đó, những người đã tiêm chủng đầy đủ từng tiếp xúc ca nhiễm cần đeo khẩu trang trong tối đa 14 ngày và đi xét nghiệm.

"Tôi nghĩ biện pháp thiết thực để truy vết tiếp xúc trong bối cảnh này là ai cũng nên coi mình là ca tiếp xúc gần với người nhiễm", El-Sadr cho hay.

Omicron là biến chủng nCoV được phát hiện đầu tiên tại Botswana vào ngày 11/11 và được Nam Phi báo cáo với Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) ngày 24/11. Dù WHO đã xếp Omicron vào danh sách biến chủng đáng lo ngại, đến nay chưa có dữ liệu chính xác về mức độ lây lan hay độc lực của nó.

Omicron đã lan tới 47 quốc gia, vùng lãnh thổ trên thế giới. Nhiều quốc gia đã quyết định siết chặt kiểm soát biên giới, đặc biệt với các nước phía nam châu Phi, trong lúc chờ thêm dữ liệu về mức độ nguy hiểm của biến chủng này.