Xôi ngũ sắc là biểu tượng của ngũ hành: Kim - Mộc - Thủy - Hỏa - Thổ.

Để có món xôi ngũ sắc ngon, đẹp mắt cần trải qua nhiều quy trình hết sức tỉ mỉ.

Xôi ngũ sắc có màu sắc đẹp, giàu tính thẩm mỹ nhưng điều đáng quý là màu sắc của xôi hoàn toàn được tạo nên từ thiên nhiên của cây, củ, quả...

Màu trắng là màu nguyên của hạt gạo nếp nương, trắng ngà dẻo thơm.

Sắc xanh được tạo từ màu xanh của lá gừng, lá riềng.

Màu đỏ và màu tím được tạo từ lá của cây cơm đỏ, cơm tím rất sẵn có trong rừng và vườn nhà của đồng bào.

Màu vàng được tạo từ màu của nghệ nếp. Những lá cây, củ mang về được rửa sạch, giã nhỏ chắt lấy nước, rồi ngâm gạo qua một đêm cho thấm màu.

Chia sẻ bí quyết để có món xôi ngũ sắc ngon dẻo, bắt mắt, chị Ma Thị Mừng - Thôn Nà Hu, xã Khuôn Hà (Lâm Bình, Tuyên Quang) cho biết: "Khâu quan trọng nhất là đồ xôi. Trong đó người đồ phải bỏ từng lượt gạo đã trộn màu vào chõ. Gạo nhuộm những màu sắc mạnh, dễ bị dây màu sang các màu khác như vàng, đỏ, tím thường được rải ở lượt dưới cùng chõ đồ, ngăn cách nhau bằng lá chuối và trên cùng chắc chắn phải là lớp gạo nếp nguyên thủy, màu trắng. Riêng màu trắng được để trên cùng để tránh bị nhuộm màu bởi những màu khác. Quá trình đồ xôi ngũ sắc cũng đòi hỏi phải có một sự cảm nhận đủ chuẩn của người nấu để có thể nấu một nồi xôi đủ thời gian, vừa chín tới, vừa đượm màu".