Một phản ứng hạn chế từ Trung Quốc đối với việc Hàn Quốc mở rộng “vùng nhận diện phòng không” đã tiếp tục chứng minh rằng mối quan tâm chính của Bắc Kinh vẫn chỉ là Nhật Bản.

Hôm Chủ nhật (8/12), Hàn Quốc công bố sẽ mở rộng “vùng nhận diện phòng không” (ADIZ) của mình. Vùng phòng không của Hàn Quốc đã tồn tại được 62 năm và việc mở rộng này rõ ràng là nhằm đối phó với “vùng phòng không” mới của Trung Quốc. ADIZ mới của Hàn Quốc bao gồm một khu vực rộng 66.000 km2, bao gồm cả những tảng đá chìm mà Bắc Kinh và Seoul đang có những tranh cãi chủ quyền và chồng lấn lên cả ADIZ của Nhật Bản.

Vùng nhận diện phòng không mở rộng của Hàn Quốc

Theo nhận xét của Jang Hyuk, người phụ trách chính sách tại Bộ Quốc phòng Hàn Quốc, chính phủ nước này tin rằng hành động mở rộng ADIZ “sẽ không ảnh hưởng đáng kể mối quan hệ của chúng tôi với Trung Quốc và Nhật Bản vì chúng tôi đang cố gắng làm việc vì hòa bình và hợp tác ở Đông Bắc Á”.

Không giống như Trung Quốc, chính phủ Hàn Quốc cố gắng để kiểm soát những căng thẳng không thể tránh khỏi vì những quyết định của mình bằng cách thông báo trước với các nước láng giềng, trong đó có Mỹ, Trung Quốc và Nhật Bản. Theo ông Jang Hyuk, "các nước liên quan" về cơ bản đều đồng ý rằng "động thái này phù hợp với quy định quốc tế và không phải là một biện pháp quá mức".

Trung Quốc đã có một phản ứng khá khiêm tốn trước thông báo của Hàn Quốc. Một phần, đây là  một kết quả tất yếu khi Bắc Kinh khẳng định rằng ADIZ của họ phù hợp với tiền lệ quốc tế và không có lý do gì để phủ nhận quyền mở rộng ADIZ của Seoul.

Trả lời câu hỏi về vấn đề này, Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hồng Lỗi khẳng định rằng Bắc Kinh đã được Hàn Quốc thông báo trước. Tuy nhiên, ông Hồng nhận xét: “Trung Quốc bày tỏ sự hối tiếc sâu sắc về quyết định mở rộng ADIZ của Hàn Quốc. Trung Quốc sẽ làm việc với Hàn Quốc dựa trên các nguyên tắc bình đẳng và tôn trọng lẫn nhau”.

Ông Hồng cũng nhấn mạnh rằng “một ADIZ không phải là một không phận của lãnh thổ quốc gia… Nó không có ý nghĩa với thẩm quyền hàng hải và hàng không”. Hay nói cách khác, Trung Quốc đang cố để phủ định sự đe dọa chủ quyền lãnh thổ của “vùng phòng không” mới mà Hàn Quốc vừa tuyên bố.

Sự kiềm chế của Bắc Kinh khiến các nhà quan sát chú ý đến những tranh cãi ngoại giao giữa họ và Nhật Bản. Quốc hội Nhật Bản vừa thông qua một nghị quyết kêu gọi Trung Quốc hủy bỏ ADIZ. Phản ứng trước điều này, ông Hồng Lỗi cũng cho biết: “Cáo buộc của Nhật Bản đối với Trung Quốc lẫn lộn đúng sai và hoàn toàn không có căn cứ”. Ông Hồng còn nói thêm Trung Quốc tỏ ra “không hài lòng một cách mạnh mẽ” đối với Nhật Bản – cụm từ không ông này sử dụng khi nói về Hàn Quốc.

Hầu hết các học giả Trung Quốc lại khá quan tâm thái độ của Nhật Bản đối với ADIZ của Hàn Quốc. Trong một bài viết cho tờ Tin tức Trung Quốc, Xue Baosheng của Đại học Cát Lâm viết rằng Bắc Kinh lo ngại Nhật Bản có thể sử dụng hành động của Hàn Quốc như một cái cớ để gia tăng các động thái khiêu khích của mình. Ông Xue lo lắng rằng Hàn Quốc có thể không thực sự hiểu được "động cơ nham hiểm" của chính quyền Nhật Bản. Hàn Quốc, về cơ bản không phải là một mối đe dọa đối với Trung Quốc, nhưng nước này sẽ trở thành một mối nguy hiểm cho Bắc Kinh nếu “trở thành một con tốt trong trò chơi của Nhật Bản”.

Hầu hết các nhà bình luận Trung Quốc, bao gồm cả Xue, cảm thấy một sự gắn bó nhất định với Hàn Quốc bởi vì cả hai quốc gia đều bị Nhật Bản chiếm đóng trong Thế chiến II. Một bài xã luận trên tờ Thời báo Hoàn Cầu lưu ý rằng nếu Nhật Bản mở rộng ADIZ, điều đó sẽ gây ra một phản ứng mạnh mẽ từ Trung Quốc. Tuy nhiên, Hàn Quốc không phải “hứng chịu” một phản ứng như vậy bởi mối quan hệ khá tốt giữa hai nước và vì Trung Quốc dường như không xem Hàn Quốc là một đối thủ.

Tờ Thời báo Hoàn Cầu cũng bác bỏ nhận định cho rằng động thái của Hàn Quốc là một "lợi thế chiến thuật nhỏ" không có ý nghĩa chiến lược quan trọng. Khó có thể tin Trung Quốc sẽ tỏ một thái độ hờ hững như vậy đối với Nhật Bản ở biển Hoa Đông.

Tờ báo này cũng lưu ý đến phản ứng trong khu vực về vùng phòng không mở rộng của Hàn Quốc. Bộ Ngoại giao Mỹ đã đưa ra một tuyên bố ngầm so sánh thông báo ADIZ của Hàn Quốc và Trung Quốc: "Chúng tôi đánh giá cao những nỗ lực của Hàn Quốc để theo đuổi hành động này một cách có trách nhiệm, có sự tham vấn trước với Hoa Kỳ và các nước láng giềng, trong đó có Nhật Bản và Trung Quốc". Tuyên bố này cũng cho biết thêm: "Chúng tôi cũng đánh giá cao cam kết [của Hàn Quốc] để thực hiện điều chỉnh này, đưa ADIZ của họ phù hợp với thực tế và tôn trọng quyền tự do sử dụng quốc tế hợp pháp hàng không và không phận quốc tế", lưu ý rằng Hàn Quốc đưa ra đề nghị các máy bay thương mại phải tuân thủ các quy định ADIZ.

Tờ Thời báo Hoàn cầu cho rằng Mỹ và thái độ thù địch của Nhật Bản đối với Trung Quốc là muốn phản đối “sự gia tăng sức mạnh” của Bắc Kinh. Nói cách khác, bài viết cho thấy rằng, cũng giống như Trung Quốc, Mỹ và Nhật Bản không xem Hàn Quốc là một đối thủ, và sẵn sàng chấp nhận các động thái án ninh của Seoul.

Tuy nhiên, có một giới hạn trong cách nhìn “bề trên” của Trung Quốc đối với Hàn Quốc. Bài xã luận của Hoàn Cầu cảnh báo rằng, nếu Hàn Quốc “vượt qua ranh giới” trong mối quan hệ với Trung Quốc, Bắc Kinh có thể trả đũa bằng cách phá vỡ mối quan hệ kinh tế hoặc bằng cách sử dụng Triều Tiên để quấy rối.

Mặc dù đưa ra cảnh báo, Trung Quốc vẫn thận trọng chấp nhận động thái mới nhất của Hàn Quốc. Đây là một minh chứng cho sức mạnh tương đối của mối quan hệ Trung Quốc - Hàn Quốc. Tuy nhiên, nó cũng đồng thời làm nổi bật một điểm mà Trung Quốc đã nhiều lần phủ nhận, rằng ADIZ mà Bắc Kinh tuyên bố là nhằm thẳng vào Nhật Bản. Bỏ qua việc phản ứng lại với Hàn Quốc, nhưng tích cực phản đối với các động thái mà Nhật Bản đưa ra, Trung Quốc rõ ràng đang xem Nhật Bản là một đối thủ chiến lược trong khu vực.