Trụ sở Ngân hàng Dự trữ Australia (RBA). Ảnh: Reuters

Theo tạp chí The Financial Review, những người đang vay thế chấp ở Australia đã “thoát” khỏi đợt tăng lãi suất thứ 11 liên tiếp của Ngân hàng Dự trữ Australia (RBA, tức ngân hàng trung ương), song ngân hàng này có thể đưa ra một đợt tăng lãi suất mới ngay trong tháng Năm tới nếu Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tiếp tục tăng cao.

Các nhà kinh tế cho biết dữ liệu lạm phát trong quý I/2023, tính đến ngày 26/4, sẽ đóng vai trò quyết định trong việc xác định liệu RBA có giữ nguyên lãi suất ở mức 3,6% trong tháng 5/2023 hay không.

Quyết định tạm dừng tăng lãi suất của Hội đồng quản trị RBA nhận được sự hoan nghênh của 3,2 triệu hộ gia đình đang vay thế chấp ở Australia. Họ đang phải chịu gánh nặng bởi chu kỳ thắt chặt tiền tệ nhanh nhất kể từ đầu những năm 1990, thậm chí một số trường hợp đang trả nợ cao hơn 1.000 AUD (676,4 USD) mỗi tháng.

Quyết định của RBA đã khiến thị trường chứng khoán Australia tăng nhẹ phiên 4/4. Chỉ số S&P/ASX 200 đã tăng 13 điểm, đóng cửa ở mức 7.236 điểm, cao hơn 0,18% so với phiên trước đó.

Thống đốc RBA Philip Lowe nhấn mạnh quyết định trên không phải là dấu hiệu cho thấy sự kết thúc của chu kỳ tăng lãi suất. Ông cho rằng: “Có thể cần phải thắt chặt hơn nữa chính sách tiền tệ để đảm bảo lạm phát quay trở lại mục tiêu có thể kiểm soát”.

Trong một tuyên bố vào cuối cuộc họp hàng tháng của Hội đồng quản trị RBA, ông Lowe cho biết: “Quyết định duy trì lãi suất ổn định trong tháng này giúp Hội đồng quản trị RBA có thêm thời gian để đánh giá thực trạng và triển vọng của nền kinh tế Australia trong bối cảnh tồn tại nhiều yếu tố không chắc chắn”.

Ông cho biết thêm: “Để quyết định thời điểm nào và mức độ tăng lãi suất đến đâu, Hội đồng quản trị sẽ xem xét bối cảnh tăng trưởng kinh tế toàn cầu, xu hướng chi tiêu của các hộ gia đình cũng như triển vọng lạm phát và thị trường lao động”.

Có thể sẽ xuất hiện đợt tăng lãi suất cao hơn vào tháng Năm tới

Quyết định cắt giảm sản lượng khai thác dầu của Tổ chức các Nước Xuất khẩu Dầu mỏ (OPEC) hôm 2/4 đã làm tăng khả năng các ngân hàng trung ương trên thế giới buộc phải quay trở lại lộ trình thắt chặt tiền tệ trong bối cảnh lạm phát có nguy cơ tăng mạnh khi chi phí nhiên liệu tăng lên.

Từ đầu năm 2023, các công ty tài chính Australia đã dự báo lãi suất sẽ được cắt giảm trong năm nay, trong đó dự báo khả năng RBA tăng lãi suất trong tháng 5/2023 là 22%, trong khi mức dự báo trước đó trong tháng Tư này là 40%.

Quyết định của RBA đã khiến các nhà kinh tế thuộc công ty đầu tư tài chính Barrenjoey (Australia) loại bỏ mức lãi suất được dự báo cao nhất là 3,85%. Công ty trên hiện kỳ vọng RBA sẽ giữ nguyên lãi suất ở mức 3,6% cho đến tháng 5/2024.

Nhà kinh tế trưởng Jo Masters của Barrenjoey cho rằng RBA có thể sẽ không “nhẹ tay” với đợt điều chỉnh lãi suất vào tháng Năm tới.

Để biến những dự báo của RBA hồi tháng 2/2023 trở thành hiện thực, lạm phát cơ bản hàng năm cần phải giảm từ 6,9% xuống khoảng 6,5% vào cuối quý I/2024.

Ngân hàng trung ương Australia ngày càng trở nên phụ thuộc nhiều hơn vào dữ liệu kinh tế khi họ tiến gần đến giai đoạn kết thúc chu kỳ điều chỉnh lãi suất. Ngân hàng này đang cố gắng nâng lãi suất đủ để đưa lạm phát về mục tiêu từ 2% - 3% nhưng không làm tỷ lệ thất nghiệp tăng mạnh.

Thống đốc RBA nhắc lại rằng ưu tiên của Hội đồng quản trị RBA là hạ nhiệt lạm phát. Hiện chỉ số lạm phát hằng năm đang ở mức 6,8% căn cứ theo Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) trong tháng 2/2023.

Ông Lowe cho biết, nếu lạm phát tăng cao “ăn sâu” vào suy nghĩ của mọi người thì việc hạ nhiệt lạm phát sau này sẽ gây tổn thất rất nhiều, khiến lãi suất thậm chí còn cao hơn và tỷ lệ thất nghiệp tăng mạnh hơn.

Theo ông Lowe, hàng loạt dữ liệu gần đây báo hiệu lạm phát đã tiến đến đỉnh khi hoạt động kinh tế “giảm nhiệt”. Ông cho rằng: “Có thêm bằng chứng cho thấy sự kết hợp giữa việc tăng lãi suất, áp lực chi phí sinh hoạt và giá nhà đất giảm đã dẫn đến sức chi tiêu của các hộ gia đình chững lại đáng kể”. RBA kỳ vọng lạm phát sẽ giảm trong vài năm tới, xuống còn 3% vào giữa năm 2025.

Bộ trưởng Tài chính Katy Gallagher cho biết quyết định của RBA là một tin đáng hoan nghênh. Tuy nhiên, điều này đi ngược lại những đề xuất cho rằng Chính phủ liên bang Australia cần làm nhiều hơn để nhanh chóng giảm lạm phát, bằng cách cắt giảm chi tiêu và tăng thuế cao hơn so với lộ trình đề ra.

Bà Katy Gallagher cho biết đang xem xét kỹ về dự thảo ngân sách năm tài chính tiếp theo. Bà cho rằng: “Việc đưa ra các quyết định là rất khó khăn. Rất nhiều khoản chi tiêu của Australia là các khoản chi tiêu theo nhu cầu... vì vậy trên thực tế, nếu tùy tiện cắt giảm một mức nào đó, ngân sách sẽ thu hẹp đi rất nhiều”.

Dữ liệu lạm phát mang tính quyết định

Trụ sở Ngân hàng Dự trữ Australia (RBA, Ngân hàng trung ương). Ảnh: Reuters

Một số nhà kinh tế trước đó dự báo RBA sẽ tăng lãi suất lần thứ 11 liên tiếp khi dữ liệu về thị trường lao động cho thấy nền kinh tế Australia vẫn trong giai đoạn tồi tệ.

Tuy nhiên, tỷ lệ thất nghiệp đã giảm xuống mức thấp nhất trong gần 50 năm là 3,5% vào tháng 2/2023 và khảo sát cho thấy các điều kiện cho hoạt động kinh doanh vẫn cao nếu xét trong bối cảnh từ trước đến nay.

Dữ liệu công bố cuối tháng 3/2023 cho thấy tỷ lệ lạm phát của Australia đã giảm xuống còn 6,8% trong tháng 2/2023 so với mức 7,4% một tháng trước đó. Số liệu trong tháng Hai thấp hơn so với mức 7,2% mà các chuyên gia kinh tế dự báo trước đó. Trong khi đó, chỉ số tiêu dùng bán lẻ không thay đổi so với 5 tháng trước.

Các chuyên gia cho biết RBA sẽ theo dõi sát dữ liệu lạm phát sắp tới. Ông Sean Langcake, Trưởng bộ phận dự báo kinh tế vĩ mô của tổ chức nghiên cứu Oxford Economics, cho biết dữ liệu CPI quý I/2023, dự kiến sẽ được công bố trong tuần trước khi diễn ra cuộc họp Hội đồng quản trị RBA vào ngày 2/5, sẽ là điểm mấu chốt đối với triển vọng lãi suất. Ông cho rằng lạm phát vẫn đang ở mức cao “một cách khó chịu”. Thị trường thuê nhà khan hiếm nguồn cung cũng như nhu cầu thị trường việc làm vẫn cao sẽ là yếu tố có khả năng tạo ra bất ngờ đối với lạm phát.

Các nhà kinh tế tại Ngân hàng Quốc gia Australia (NAB) kỳ vọng RBA sẽ tiếp tục trì hoãn việc tăng lãi suất trong vài tháng tới. Họ cho rằng: “Quyết định thắt chặt hơn nữa chính sách tiền tệ thời gian tới có thể phụ thuộc vào diễn biến tình hình thị trường lao động và mức tăng tiền lương, điều mà RBA tiếp tục theo dõi chặt chẽ”.

Ông David Bassanese, nhà kinh tế trưởng của Betashares, công ty quản lý quỹ hoán đổi danh mục (ETF) hàng đầu ở Australia, cho biết Thống đốc RBA đã “đặt sẵn ngón tay của mình” để kích hoạt lãi suất. Ông nhận định: “Với việc ngừng tăng lãi suất trong tuần này, rất có thể RBA sẽ tăng lãi suất vào tháng Năm tới nếu dữ liệu CPI của quý I/2023 vào cuối tháng này gây bất ngờ lớn, tương tự như kết quả của quý IV/2022”.

Theo ông Bassanese, ngoài ra cũng tồn tại rủi ro là việc ngừng tăng lãi suất lần này có thể dẫn tới việc hoạt động chi tiêu của người tiêu dùng và giá nhà sẽ tăng trở lại, khiến áp lực quay trở lại với RBA và ngân hàng này cần phải “dập tắt”.

Trước đó, một số thị trường tài chính đã dự đoán đúng khi cho rằng RBA sẽ tạm dừng tăng lãi suất vào tháng Tư này. Sau khi ngân hàng Silicon Valley Bank ở Mỹ sụp đổ và tiếp theo là việc ngân hàng lớn nhất của Thụy Sỹ UBS tiếp quản Credit Suisse vào tháng 3/2023, các nhà giao dịch đã hạ thấp kỳ vọng về việc ngân hàng trung ương Australia cũng như các ngân hàng nước ngoài điều chỉnh tăng lãi suất.

Tuy nhiên, các nhà kinh tế chuyên nghiệp không chắc chắn về điều này khi họ nhận thấy còn tồn tại nhiều yếu tố mâu thuẫn liên quan tình hình kinh tế Australia. Trong số 27 nhà kinh tế được Bloomberg khảo sát, 16 người dự báo RBA tạm dừng tăng lãi suất, trong khi số còn lại cho rằng lãi suất có thể được nâng thêm 0,25 điểm phần trăm.

Lần đầu tiên sau hơn 10 năm, tháng 5/2022, RBA bắt đầu tăng lãi suất sau khi nhận thấy sự kết hợp mạnh giữa áp lực về giá do phía nguồn cung với nhu cầu tăng cao (một phần do các gói kích thích trong thời kỳ đại dịch) đã đẩy lạm phát tăng cao.

Theo trang so sánh tài chính Rate City, với mức lãi suất là 3,6%, một hộ gia đình có khoản vay 500.000 AUD đang phải trả nợ khoản thế chấp cao hơn 983 AUD/tháng so với thời điểm tháng 5/2022.

Đối với một hộ gia đình có khoản vay 750.000 AUD, con số trên là 1.474 AUD. Trong khi đó, những người vay thế chấp với số tiền 1 triệu AUD đang phải trả thêm 1.966 AUD.

Lãi suất cao cũng làm sụt giảm đáng kể năng lực tín dụng của các hộ gia đình đang cần vay tiền để mua nhà.

Theo trang web so sánh Compare the Market, một gia đình ở thành phố Sydney có hai con nhỏ và thu nhập hộ gia đình là 150.000 AUD/năm trong 12 tháng qua chứng kiến hạn mức vay của họ giảm xuống còn 727.700 AUD. Một người độc thân ở thành phố Melbourne kiếm được 75.000 AUD/năm hiện chỉ có thể được vay tối đa là 404.300 AUD so với 516.200 AUD như trước đây./.