Sự ra đời của một đứa trẻ kích hoạt cảm xúc mạnh mẽ tới người mẹ, từ vui sướng đến sợ hãi và lo lắng. Đồng thời những áp lực chăm sóc con và sự cô đơn thiếu đi sự quan tâm của chồng, gia đình dễ khiến người mẹ bị ảnh hưởng tâm lý. Trầm cảm sau sinh từ đó xuất hiện, không phân biệt sinh con thứ mấy, lứa tuổi, hoàn cảnh gia đình và đây là một trong những bệnh lý cực kỳ nguy hiểm tới sức khỏe, tính mạng của cả mẹ và con. 

Trầm cảm sau sinh là gì?

Trầm cảm sau sinh là một bệnh lý liên quan đến những thay đổi về hóa học, xã hội và tâm lý của người bệnh sau khi sinh con. Trầm cảm sau khi sinh có liên quan đến suy nghĩ và cảm giác mệt mỏi, buồn chán, lo lắng hay tuyệt vọng sau khi sinh em bé. 

Tình trạng trầm cảm có thể vừa thoáng qua hoặc kéo dài với các mức độ nặng, nhẹ khác nhau. Bệnh cần được phát hiện sớm và có những hướng điều trị tích cực để không gây hại tới sức khỏe người mẹ và nguy hiểm tới tính mạng mẹ, bé và cả người thân.

Trầm cảm sau khi sinh con là một bệnh lý 

Đối tượng dễ mắc trầm cảm sau khi sinh 

Chứng trầm cảm sau khi sinh có thể gặp ở bất cứ người phụ nữ nào, đặc biệt là những người sau đây:

- Người đã có tiền sử bị trầm cảm sau sinh trước đó, tỷ lệ lặp lại lên tới 50%. Người có tiền sử trầm cảm ngoài thai kỳ, tỷ lệ mắc bệnh sau sinh lên tới 25%. Người dùng thuốc chống trầm cảm lúc mang thai tỷ lệ mắc bệnh sau sinh lên tới 68%.

- Người đang ở trong đôi tuổi dưới 18 mang thai và sinh con

- Những người gặp phải những sự kiện căng thẳng như bệnh tật, hiếm muộn, thất nghiệp 

- Người không có được sự giúp đỡ, chia sẻ của người thân, chồng, mâu thuẫn mẹ chồng, chồng lúc mang bầu và sau khi sinh.

- Người gặp phải các biến chứng thai kỳ như thai chết lưu, sảy thai… 

Tại sao lại bị trầm cảm sau sinh?

Theo Mayo Clinic hiện nay chưa có một kết luận cụ thể nào về việc tại sao lại bị trầm cảm sau khi sinh con. Nhưng các bác sĩ và chuyên gia đều đồng ý rằng:

- Thay đổi vật lý sau sinh: Sau khi sinh con, sự sụt giảm đáng kể hormone (estrogen và progesterone) trong cơ thể người phụ nữ có thể góp phần gây nên chứng trầm cảm. Các hormone khác do tuyến giáp sản xuất cũng có thể giảm mạnh khiến người mẹ cảm thấy mệt mỏi, uể oải và chán nản.

- Vấn đề cảm xúc: Khi sinh con, chăm sóc con người mẹ thường thiếu ngủ, quá sức, gặp phải những vấn đề về chăm sóc con khiến cảm xúc bị mất kiểm soát, rơi vào tình trạng căng thẳng cực độ… dẫn tới trầm cảm. 

- Yếu tố đời sống: Người phụ nữ sau sinh rất nhạy cảm, thiếu đi sự quan tâm, giúp đỡ của người thân, trải qua sự căng thẳng như tài chính thiếu tốn, nhà cửa không ổn định, mâu thuẫn với người thân, mẹ chồng, chồng… cũng là nguyên nhân gây nên trầm cảm. 

Căng thẳng, mệt mỏi, thay đổi về cảm xúc sau sinh là nguyên nhân gây bệnh

Nhận biết triệu chứng trầm cảm sau sinh 

Theo Mayo Clinic các dấu hiệu trầm cảm sau sinh thường phát triển sớm trong vài tuần đầu nhưng có thể sẽ bắt đầu sớm hơn trong cả khi mang thai, muộn nhất là đến khoảng 1 năm sau sinh. Những triệu chứng chính bao gồm:

- Tâm trạng thay đổi nghiêm trọng, chán nản, cảm thấy trống rỗng, không ý nghĩa

- Khóc nhiều, khóc không biết lý do mình khóc

- Buồn phiền, cáu kỉnh và sợ hãi

- Mất ngủ, ngủ không yên tâm hoặc ngủ quá nhiều. 

- Mất kiểm soát hành vi, giận dữ

- Không quan tâm đến bản thân, không còn có sở thích

- Cảm thấy đau đớn cả về thể chất và tinh thần, đau đầu, mệt mỏi, đau cơ, đau dạ dày.

- Ăn ít, không muốn ăn, bỏ ăn. Có trường hợp ngược lại ăn quá nhiều 

- Ngại hoặc sợ tiếp xúc với người khác, xa lánh người thân, bạn bè, sợ gần gũi với chính con của mình. 

- Nghi ngờ bản thân, không tin tưởng mình có thể che chở, bảo vệ và nuôi dưỡng con tốt. 

- Xuất hiện ý nghĩ, thậm chí là hành động làm hại bản thân và con.

- Thường xuyên nghĩ đến cái chết hoặc tự tử. 

Những dấu hiệu trầm cảm xuất hiện có thể đồng thời hoặc chỉ một vài biểu hiện. Tình trạng càng kéo dài càng nguy hiểm, cần phát hiện sớm để có điều trị kịp thời.

Cảm thấy mệt mỏi, sợ hãi, buồn phiền là những dấu hiệu cơ bản của bệnh

Trầm cảm sau sinh có nguy hiểm không?

Trầm cảm sau khi sinh là một bệnh lý cực kỳ nguy hiểm đối với người mẹ và cả con. Khi mắc bệnh người mẹ không tự kiểm soát được những suy nghĩ, hành động của mình và dễ dẫn tới làm hại bản thân và con. (Trầm cảm sau sinh khiến mẹ có thể giết con mình bất cứ lúc nào)

- Trầm cảm có thể khiến mẹ tìm tới cái chết. Có rất nhiều người mẹ rơi vào khủng hoảng, tâm lý rối loạn, thường suy nghĩ tới cái chết và tìm tới cái chết. 

- Người mẹ có thể tự tử cùng với con: Đây cũng là một trong những nguy hiểm mà bệnh gây nên đối với người mẹ và em bé. 

Những biện pháp khắc phục và điều trị trầm cảm sau khi sinh

Những người bị trầm cảm thường khó tự nhân ra hoặc thừa nhận họ bị trầm cảm. Vì vậy, người thân là những người có thể cảm nhận được rõ những thay đổi của người phụ nữ sau sinh để có những biện pháp chữa trị phù hợp. 

Về cơ bản, trầm cảm sau khi sinh có thể chữa trị được nếu phát hiện sớm và sự tích cực của người bệnh, người thân. Những biện pháp và cách chữa trị đối với bệnh này như sau:

1. Tham vấn tâm lý

Khi phát hiện những dấu hiệu của bệnh, nên đưa người mẹ đi nói chuyện với các chuyên gia về sức khỏe tâm thần học, các nhà tâm lý học. Các bác sĩ sẽ sử dụng các biện pháp tâm lý như hành vi nhận thức, liệu pháp tương tác giúp người bệnh thay đổi những suy nghĩ tiêu cực, tiếp nhận những hỗ trợ của người thân. 

Tham vấn bác sĩ tâm lý trong điều trị trầm cảm sau sinh

2. Sử dụng thuốc

Khi phát hiện những biểu hiện của bệnh cần đưa người mẹ đi gặp bác sĩ. Người mẹ và người thân cần cố gắng nói hết với bác sĩ về những điều mình cảm nhận thấy, những triệu chứng để bác sĩ chẩn đoán bệnh chính xác hơn và đưa ra các toa thuốc điều trị. 

Thuốc điều trị bệnh thường là thuốc an thần hoặc thuốc chống trầm cảm có tác dụng ức chế não bộ, điều chỉnh tâm trạng. Đối với những người bệnh nặng có thể được tư vấn điều trị thuốc kết hợp tâm lý. 

Lưu ý: Thuốc điều trị bệnh trầm cảm được chỉ định bởi bác sĩ. Nếu thuốc không có hiệu quả cần báo lại với bác sĩ để có cách điều chỉnh kịp thời. Nếu thuốc hiệu quả cũng nên báo lại để rút ngắn thời gian điều trị. Bệnh cần thời gian dài điều trị và có thể hồi phục hoàn toàn.

3. Hỗ trợ của người thân 

Những gia đình có người thân bị bệnh cần hỗ trợ, động viên. Hãy chia sẻ và đồng cảm với cảm xúc và sở thích của họ. Đặc biệt là những người chồng cần đồng hành cùng vợ, quan tâm và thấu hiểu giúp người vợ vượt qua giai đoạn khó khăn. 

Sự thấu hiểu của người chồng và người thân sẽ giúp người bệnh vượt qua giai đoạn khó khăn

Xem thêm: 10 phương pháp giúp mẹ trẻ thoát khỏi chứng trầm cảm sau sinh

4. Nỗ lực bản thân 

Sẽ không có một liệu pháp điều trị bệnh nào hiệu quả nếu không có sự nỗ lực của chính người bệnh. Người mẹ cần phải tin tưởng vào các biện pháp chữa trị, kiên nhẫn và khả năng cải thiện bệnh của mình. 

Người mẹ cần lắng nghe cơ thể mình, hãy quan tâm bản thân mình nhiều hơn, không nên để bản thân quá lo lắng, đau đớn, mệt mỏi… rơi vào tình trạng trầm uất rồi mới đi chữa trị. 

Biện pháp hạn chế trầm cảm sau khi sinh con 

Tất cả các bác sĩ và chuyên gia đều đồng ý về việc phòng bệnh hơn chữa bệnh. Đặc biệt là đối với bệnh trầm cảm của người phụ nữ sau khi sinh con. Những biện pháp phòng tránh kết hợp như sau:

- Lựa chọn lối sống lành mạnh: Bao gồm các hoạt động thể chất như đi dạo hàng ngày, nghỉ ngơi đầy đủ, ăn thực phẩm tốt cho sức khỏe, không sử dụng các chất kích thích như rượu, bia. 

- Không tự gây áp lực cho mình: Bản thân mỗi người mẹ luôn kỳ vọng vào sự hoàn hảo của mình trong chăm sóc con. Hãy loại bỏ những kỳ vọng làm mọi thứ hoàn hảo, hạn chế áp lực cho chính mình trong chăm sóc và nuôi dạy con cái. 

- Dành thời gian cho chính mình: Hãy yêu bản thân mình trước khi yêu những người khác. Hãy dành thời gian cho bản thân, chăm sóc bản thân mình, làm đẹp… để có được tâm lý thoải mái nhất. 

- Tránh tự cô lập: Bàn bạc với chồng, gia đình, người thân, bạn bè về cảm xúc của mình, phá vỡ sự cô lập để giúp bản thân hòa nhập được với cuộc sống trong giai đoạn nuôi con. 

- Hãy yêu cầu sự giúp đỡ: Hãy yêu cầu người thân, chồng của mình giúp đỡ trong các hoạt động nuôi dưỡng và chăm sóc con để người mẹ có thời gian nghỉ ngơi. Hãy tiếp nhận sự giúp đỡ và dành thời gian cho mình để cân bằng cuộc sống. 

Xem thêm: Những câu hỏi hot nhất về trầm cảm sau sinh

Khi có bất cứ những dấu hiệu hay nghi ngờ về sự thay đổi bất thường về tâm lý sau khi sinh con người mẹ cần đi gặp bác sĩ để có được chẩn đoán và phương pháp khắc phục kịp thời.