"Hôm nay, tội ác của Israel với người Palestines đã bị phơi bày trước cộng đồng quốc tế", Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa ngày 26/1 cho hay. "Chúng tôi hy vọng Israel, quốc gia tự nhận là nền dân chủ và nhà nước thượng tôn pháp luật, sẽ tuân thủ các biện pháp trong phán quyết".

Ông Ramaphosa và những người đứng đầu đảng Đại hội Dân tộc Phi (ANC) cầm quyền đã reo hò, ca hát và nhảy múa sau khi thẩm phán đọc phán quyết. Nam Phi là quốc gia đã đệ đơn kiện Israel lên Tòa Công lý Quốc tế (ICJ) của Liên Hợp Quốc với cáo buộc diệt chủng người Palestine ở Dải Gaza.

Ủy ban Điều hành Quốc gia của ANC đã tạm dừng cuộc họp để nghe phán quyết từ tòa án. Trong phán quyết ngày 26/1, ICJ yêu cầu Israel "thực hiện mọi biện pháp trong khả năng của mình để ngăn" các hành vi có thể vi phạm Công ước về Ngăn ngừa và Trừng phạt tội diệt chủng của LHQ năm 1948. ICJ chưa xem xét liệu Israel có thực sự phạm tội diệt chủng tại Dải Gaza hay không, quá trình này dự kiến mất vài năm.

Tòa án cũng buộc Israel phải thực hiện ngay lập tức và hiệu quả các biện pháp để cho phép cung cấp nhanh chóng những dịch vụ cơ bản cùng viện trợ nhân đạo nhằm giải quyết những bất lợi mà người dân Palestine đang đối mặt.

Bộ Ngoại giao Nam Phi hoan nghênh phán quyết là "chiến thắng quyết định cho thượng tôn pháp luật quốc tế và cột mốc quan trọng trên con đường tìm kiếm công lý cho người Palestine".

Do "nguy cơ diệt chủng nghiêm trọng", các quốc gia khác nên ngừng tài trợ cũng như tạo điều kiện cho các hành động quân sự của Israel, bộ này cho hay.

Nam Phi từ lâu ủng hộ mạnh mẽ người Palestine, và đảng ANC thường liên kết cuộc đấu tranh của người Palestines với cuộc đấu tranh chống chủ nghĩa phân biệt chủng tộc của chính họ.

"Tòa đã minh oan cho chúng tôi. Có người nói chúng tôi nên lo việc của mình, không can dự công việc nước khác. Những người khác nói chúng tôi không nên đệ đơn kiện. Thế nhưng, đó chính là việc chúng tôi nên làm. Chúng tôi hiểu rõ nỗi đau bị tước quyền, phân biệt đối xử và bạo lực", ông Ramaphosa nói, đề cập cuộc sống dưới chế độ phân biệt chủng tộc trước đây ở Nam Phi.

Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa (trái) ôm Phó đại sứ Palestine Bassam Elhussiny sau phán quyết của ICJ ngày 26/1. Ảnh: Sky

Tại các thủ đô Cape Town và Pretoria, người dân tụ tập để xem phiên tòa được truyền hình trực tiếp. Khi thẩm phán công bố nội dung phán quyết, tiếng vỗ tay vang lên.

Tổng thống Ramaphosa hy vọng phán quyết không chỉ được thực thi, mà còn thúc đẩy nỗ lực ngoại giao mới nhằm chấm dứt giao tranh.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu chỉ trích vụ kiện của Nam Phi sau khi phán quyết được đưa ra. "Cáo buộc diệt chủng nhắm vào Israel không chỉ sai sự thật mà còn xúc phạm. Những người tử tế ở khắp nơi nên bác bỏ nó", ông nói.

Hamas gọi phán quyết của ICJ là bước tiến triển quan trọng, "góp phần cô lập Israel và phơi bày tội ác của nước này ở Dải Gaza".

Chính quyền Palestine nói phán quyết của tòa Liên Hợp Quốc cho thấy "không nhà nước nào đứng ngoài vòng pháp luật" và đó cũng là "lời cảnh tỉnh đối với Israel".

Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan mô tả phán quyết của ICJ "có giá trị" và hoan nghênh nó. "Chúng tôi hy vọng Israel sẽ chấm dứt các cuộc tấn công nhằm vào phụ nữ, trẻ em và người già", ông Erdogan nói, thêm rằng Thổ Nhĩ Kỳ sẽ tiếp tục cố gắng "thúc đẩy lệnh ngừng bắn và đảm bảo con đường đưa đến hòa bình lâu dài".

Ông Erdogan là một trong những lãnh đạo ở các nước Hồi giáo chỉ trích Israel gay gắt nhất vì chiến sự ở Gaza. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ trước đó cho biết nước này đang cung cấp cho Nam Phi các tài liệu để hỗ trợ vụ kiện. "Chúng tôi sẽ tiếp tục đi theo quy trình nhằm đảm bảo bên gây tội ác chiến tranh đối với dân thường vô tội Palestine sẽ bị trừng phạt", ông nhấn mạnh.