Tối 12/4, các quan chức phụ trách nỗ lực tiêm chủng Covid-19 của chính quyền Tổng thống Joe Biden nhận được một số tin tức gây hoang mang.

Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) cùng Trung tâm Kiểm soát và Ngăn ngừa Dịch bệnh (CDC) đã chuẩn bị một thông báo cho sáng hôm sau liên quan đến vaccine Johnson & Johnson (J&J). Vì thông tin chi tiết còn quá ít ỏi, các quan chức Nhà Trắng lúc bấy giờ chưa thông báo ngay cho Tổng thống Biden, theo hai nguồn tin am hiểu vấn đề.

Nhân viên y tế chuẩn bị các mũi tiêm vaccine Covid-19 của Johnson & Johnson ở Detroit ngày 12/4. Ảnh: AP.

Họ lên giường đi ngủ trong khi vẫn không biết chính xác FDA và CDC sẽ thông báo điều gì. Chỉ khi tin tức được công khai vào khoảng 7h sáng 13/4, Cánh Tây Nhà Trắng mới nắm rõ toàn bộ quyết định từ FDA và CDC, sau đó báo cáo cho Tổng thống.

Trong thông báo, hai cơ quan y tế hàng đầu Mỹ khuyến cáo ngừng sử dụng vaccine Covid-19 của J&J sau các sự cố đông máu hiếm gặp được báo cáo ở 6 bệnh nhân.

Dù nhà chức trách khẳng định động thái này sẽ không gây ra bất kỳ vấn đề gì trong nỗ lực tiêm chủng, nhiều người lo ngại nó có thể làm xói mòn niềm tin vào vaccine.

Các trợ lý của Tổng thống Biden, sau khi đọc toàn bộ thông báo, bắt đầu phân vân làm thế nào mà vài ca đông máu lại có thể gây ra những vấn đề nghiêm trọng hơn so với việc thuyết phục người dân Mỹ tin rằng vaccine Covid-19 an toàn.

Khuyến cáo vào sáng sớm của CDC và FDA đã gây ra tình trạng hỗn loạn ở hàng loạt bang đã và đang chuẩn bị sử dụng vaccine J&J. Sau thông báo từ FDA và CDC, tất cả các kênh tiêm chủng liên bang đang sử dụng vaccine J&J đều được yêu cầu dừng ngay lập tức. Nhà Trắng cho biết sẽ thay thế bằng vaccine từ Pfizer và Moderna.

Phát biểu từ Phòng Bầu dục, Tổng thống Biden tìm cách trấn an mối lo lắng của người dân về viễn cảnh thiếu vaccine, nhưng ông không đề cập đến những lo ngại về khả năng gia tăng tâm lý bài vaccine, vốn là trở ngại lớn nhất đối với mục tiêu đạt được miễn dịch cộng đồng.

"Có đủ vaccine cho mọi người dân Mỹ là điều chắc chắn 100%", Tổng thống Biden nói, khẳng định lượng vaccine chính quyền mua từ hai nhà sản xuất khác là Pfizer và Moderna đủ để tiêm chủng cho toàn dân.

Trong một cuộc gọi nhóm vào giữa trưa 13/4 với các thống đốc nhằm giải thích về quyết định ngừng tiêm vaccine, giới chức y tế liên bang nhận thấy tâm lý hoài nghi, hoang mang được thể hiện rất rõ.

Thống đốc New Hampshire Chris Sununu, một đảng viên Cộng hòa, hỏi rằng liệu còn có điều gì khác dẫn tới quyết định này ngoài 6 trường hợp đông máu được ghi nhận hay không.

"Việc yêu cầu ngừng tiêm là rất dễ dàng đối với một thống đốc và chắc chắn chúng tôi sẽ làm thế nếu FDA và CDC khuyến cáo, nhưng các thống đốc sẽ gặp rất nhiều khó khăn khi bước ra đó và giải thích rằng quyết định ngừng tiêm dựa trên thứ mà chỉ có một phần một triệu khả năng xảy ra, như lời tiến sĩ Fauci", Sununu nói, nhắc tới tiến sĩ Anthony Fauci, chuyên gia dịch tễ học hàng đầu nước Mỹ, cố vấn về y tế của Nhà Trắng.

"Việc khôi phục lòng tin của công chúng sau một sự việc như thế này khó gấp trăm lần so với không sử dụng nó ngay từ đầu", ông nhấn mạnh.

Một phụ nữ được tiêm vaccine Johnson & Johnson ở Chicago, Illinois, ngày 6/4. Ảnh: Reuters.

Đáp lại những băn khoăn, tiến sĩ Fauci cho hay việc ngừng tiêm vaccine J&J sẽ giúp FDA và CDC có thêm thời gian xác định xem liệu còn trường hợp đông máu sau tiêm nào khác ngoài 6 ca đã được ghi nhận hay không.

Thống đốc đảng Cộng hòa bang Nebraska Pete Ricketts thúc giục chính quyền hành động khẩn trương hơn, lưu ý tới tầm quan trọng của vaccine J&J liều đơn đối với những cộng đồng ở nông thôn.

"Do rủi ro tương đối thấp, tôi khuyến nghị rút lại quyết định ngừng tiêm càng sớm càng tốt", ông nói, đề xuất phương án chỉ hạn chế sử dụng vaccine J&J đối với những nhóm tuổi và giới tính nhất định.

Thông báo ngừng tiêm vaccine J&J cùng hành động của Nhà Trắng và những hỗn loạn nảy sinh sau đó minh họa rõ nét những thách thức đặt ra với lời hứa từ Tổng thống Biden về việc sẽ luôn "tuân theo khoa học" trong nỗ lực đẩy lùi đại dịch Covid-19, giới chuyên gia đánh giá.

"Chúng tôi muốn các cơ quan khoa học dẫn đầu những quyết định liên quan đến khoa học và chúng tôi không có bất kỳ lý do gì để tham gia vào bất kỳ quyết định khoa học nào", Jeff Zients, điều phối viên phản ứng Covid-19 của Nhà Trắng, tuyên bố trong một cuộc họp báo ngày 13/4. "Đó là vai trò của FDA, của CDC và họ đang được những lãnh đạo tuyệt vời với những đội ngũ khoa học tuyệt vời dẫn dắt".

Suốt nhiều tháng, giới chức y tế liên bang đã bày tỏ quan ngại về tình trạng người dân Mỹ chần chừ tiêm phòng Covid-19. Lo ngại về những biến chứng sức khỏe, ngay cả khi nó khó xảy ra, tiềm ẩn nguy cơ khiến thêm nhiều người Mỹ từ chối vaccine hơn.

Một biến chứng tương tự với vaccine Covid-19 của AstraZeneca cũng đã tạo ra tâm lý hoang mang, do dự ở châu Âu, khiến chiến dịch tiêm chủng ở châu lục này bị đình trệ nghiêm trọng.

"Bạn không thể tưởng tượng điều này tác động lớn như thế nào tới tâm lý bài vaccine", một quan chức y tế bang giấu tên bình luận, đề cập tới khuyến cáo ngừng tiêm vaccine J&J từ CDC và FDA. "Sau đây, bạn không thể đổ lỗi cho bất kỳ bang nào về tình trạng người dân ngần ngại tiêm chủng".

Một quan chức bang khác cho biết họ cũng không được thông báo trước về quyết định và vô cùng ngạc nhiên khi biết tin."Nếu bạn muốn thúc đẩy tâm lý bài vaccine thì đây chính xác là cách bạn nên làm", ông cảnh báo.

Phát biểu trong một cuộc họp báo tại Nhà Trắng, điều phối viên Zients đã bảo vệ nỗ lực của chính quyền trong việc liên lạc với giới chức y tế sau khi khuyến cáo được đưa ra.

"Chúng tôi thậm chí không biết nội dung của thông báo cho tới sáng nay, khi tất cả mọi người đều đã đọc nó. Ngay sau đó, nhóm của chúng tôi bắt đầu liên hệ với các bên nhằm đảm bảo rằng thông báo chính là do FDA và CDC đưa ra", Zients nói.

Tổng thống Biden từng đặt mục tiêu tiêm chủng cho 200 triệu người dân Mỹ vào cuối tháng này. Chính quyền cho biết đến cuối tháng 7, sẽ có đủ vaccine cho 300 triệu người dân, song thừa nhận để triển khai tiêm chủng có thể mất nhiều thời gian hơn.

Mỹ đã mua tổng cộng 600 triệu liều vaccine Covid-19 từ Pfizer và Moderna, đủ để tiêm chủng cho 300 triệu người. Nhưng chính quyền cũng phụ thuộc khá nhiều vào vaccine J&J trong nỗ lực tiêm chủng cho người dân ở những vùng nông thôn xa xôi, khó tiếp cận. Vaccine J&J chỉ cần tiêm một mũi duy nhất và không cần bảo quản ở nhiệt độ lạnh sâu như của Pfizer và Moderna, được coi là phù hợp nhất với những khu vực như vậy.