Hình ảnh hiển vi của vi khuẩn tụ cầu vàng. Ảnh: CDC

Nghiên cứu do các nhà khoa học tại Trung tâm Vaccine và Bệnh truyền nhiễm Wesfarmers thực hiện, công bố trên tạp chí Nature Communications.

Nhóm chuyên gia đã tiết lộ cơ chế mới cho phép vi khuẩn hấp thụ các chất dinh dưỡng từ vật chủ là con người, vượt qua phương pháp điều trị bằng kháng sinh. Họ phát hiện điều này trong khi điều tra tính nhạy cảm với kháng sinh của Streptococcus nhóm A – một loại vi khuẩn có khả năng gây chết người thường được tìm thấy trong cổ họng, trên da, dẫn đến nhiều bệnh nhiễm trùng khác nhau.

Thông thường, vi khuẩn cần tạo ra folate (các chất ở dạng vitamin B9) của riêng chúng để phát triển và gây bệnh. Một số loại kháng sinh hoạt động bằng cách chặn quá trình sản xuất folate, ngăn vi khuẩn phát triển và điều trị nhiễm trùng.

"Tuy nhiên, với cơ chế mới, vi khuẩn có thể lấy folate trực tiếp từ vật chủ của nó khi bị chặn quá trình sản xuất. Điều này khiến thuốc kháng sinh mất tác dụng, tình trạng nhiễm trùng trở nên tồi tệ hơn", tiến sĩ Timothy Barnett, trưởng nhóm Chẩn đoán và Sinh bệnh học tại Viện Telethon Kids, người đứng đầu nghiên cứu, giải thích.

Dạng kháng thuốc mới này không thể phát hiện trong xét nghiệm thông thường, khiến các bác sĩ khó kê đơn kháng sinh điều trị nhiễm trùng hiệu quả. Điều này nâng cao tỷ lệ tử vong sớm của bệnh nhân.

Tiến sĩ Barnett cũng cho rằng đây chỉ là "phần nổi của tảng băng", cơ chế kháng kháng sinh khả năng sẽ trở thành vấn đề lớn hơn, ảnh hưởng đến cả những vi khuẩn ngoài nhóm Streptococcus A.

Nhóm nghiên cứu nhận định kháng kháng sinh phức tạp hơn nhiều so với các hiểu biết y khoa ban đầu. Đây vốn là thách thức lớn với những nỗ lực giải quyết các mối đe dọa về sức khỏe cộng đồng.

Kháng kháng sinh xảy ra khi vi trùng, vi khuẩn và nấm phát triển khả năng đánh bại các loại thuốc hiện có. Nhiễm trùng kháng thuốc khó điều trị, đôi khi không thể điều trị. Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC) Mỹ, kháng kháng sinh là mối đe dọa khẩn cấp đối với sức khỏe cộng đồng, giết chết ít nhất 1,27 triệu người trên toàn thế giới.

Tình trạng này có thể cướp đi sinh mạng của 10 triệu người mỗi năm vào năm 2050. Các nhà nghiên cứu đang trong cuộc đua tìm hiểu về các lợi ích khi giảm thiểu sử dụng thuốc kháng sinh.

"Kháng kháng sinh là đại dịch thầm lặng, có nguy cơ lớn hơn nhiều Covid-19. Ngoài 10 triệu ca tử vong mỗi năm, nó sẽ gây thiệt hại 100 nghìn tỷ USD cho nền kinh tế nếu không có cách ngăn chặn. Không có kháng sinh, chúng ta phải đối mặt với một thế giới không thể ngăn ngừa bệnh truyền nhiễm chết người, bệnh nhân ung thư không thể hóa trị", tiến sĩ Barnett nói.

Một nghiên cứu mới đây của Viện Nghiên cứu Y khoa Woolcock phối hợp cùng Viện Vệ sinh Dịch tễ Trung ương cho thấy, Việt Nam đứng thứ 11 trên toàn cầu về tiêu thụ thuốc kháng sinh, 71% sử dụng cho vật nuôi, 28% cho người. Trong đó, 1/3 số kháng sinh sử dụng ở Việt Nam được cho là không phù hợp. Điều này có thể dẫn đến tỷ lệ kháng thuốc cao ở nhiều tác nhân gây bệnh, gồm lao, phế cầu, vi khuẩn gram âm, và sốt rét.