Kherson, trung tâm đóng tàu ở phía đông Odessa trên bờ Biển Đen, là thành phố lớn duy nhất của Ukraine hiện do lực lượng Nga kiểm soát sau một tháng mở chiến dịch quân sự ở nước láng giềng. Giao tranh vẫn nổ ra tại đây khi quân đội Ukraine triển khai các đợt phản công vào thành phố.

Lực lượng Nga tiến vào kiểm soát thành phố cảng Kherson, nơi có khoảng 290.000 người, vào ngày 3/3, sau ba ngày bao vây. Tuy nhiên, một số hình ảnh được đăng trên mạng xã hội gần đây cho thấy lá cờ Ukraine cỡ lớn được treo tại tòa thị chính thành phố, làm dấy lên đồn đoán rằng lực lượng Ukraine đã giành lại quyền kiểm soát thành phố.

Binh sĩ Nga trên xe thiết giáp cạnh biển chỉ đường về phía thành phố Kherson hôm 24/2. Ảnh: Reuters.

4 cư dân sống tại Kherson ngày 25/3 bác bỏ thông tin trên, nói với CNN rằng lực lượng Nga vẫn kiểm soát hoàn toàn thành phố. "Hôm nay tôi vẫn thấy họ mang súng tới chợ, có vẻ như là tìm mua rau", một người dân giấu tên cho hay. "Họ chỉ mất quyền kiểm soát một vài ngôi làng ở ngoại ô, không phải trung tâm thành phố".

Tình cảnh của người dân ở Kherson được cho là đang rất khó khăn khi họ phải đối mặt nhiều thiếu thốn về lương thực và thuốc men. Bộ Ngoại giao Ukraine tuần trước cảnh báo Kherson đang đứng trên bờ vực của một "thảm họa nhân đạo".

Bộ Quốc phòng Nga hôm 20/3 cho hay các binh sĩ đã chuyển thêm một chuyến hàng cứu trợ nhân đạo gồm 75 tấn nhu yếu phẩm tới Kherson. Chuyến hàng cứu trợ đầu tiên với 140 tấn thực phẩm được Nga đưa tới Kherson vào ngày 4/3.

Cơ quan này cho hay lực lượng Nga trao các gói thực phẩm thiết yếu gồm ngũ cốc, mỳ ống, đường, thực phẩm đóng hộp, khoai tây, hoa quả... cho tất cả những người gặp khó khăn ở Kherson.

"Hiện tại, các cửa hàng, chợ thực phẩm ở Kherson đã mở cửa, nhưng thương nhân địa phương tăng giá mạnh các mặt hàng thiết yếu do thiếu lương thực. Phần lớn cư dân thành phố không thể mua lương thực do chính quyền Kherson ngừng trả lương và trợ cấp xã hội", Bộ Quốc phòng Nga thông báo. Moskva cho hay đây là lý do nhiều người dân Kherson phải nhận viện trợ nhân đạo từ lực lượng Nga.

Những kệ hàng thực phẩm trống trơn bên trong một siêu thị ở Kherson sau khi Nga kiểm soát thành phố này. Ảnh: Business Insider.

Theo Igor, một thanh niên ngoài 20 tuổi sinh ra và lớn lên ở Kherson, từ khi lực lượng Nga kiểm soát thành phố, cuộc sống của anh chỉ xoay quanh việc làm thế nào để kiếm được thức ăn. Sáng sớm mỗi ngày, Igor gom góp tiền lên đường săn lùng thực phẩm để nuôi sống gia đình.

Lang thang trên đường phố, Igor bắt chuyện với những người mình gặp để hỏi nơi có thể mua thức ăn, tìm kiếm các kho thực phẩm và một số cửa tiệm được đồn là vẫn còn hàng. Dòng người xếp hàng tại những địa điểm này luôn rất dài đến mức khiến người ta phải chán nản. Nhiều lúc, có đến 200 người cùng nối đuôi nhau chờ đợi, dù biết lượng thực phẩm bán ra rất hạn chế.

Hôm 11/3, kho thực phẩm cuối cùng của Kherson đóng cửa, khiến không ít người dân cảm thấy tuyệt vọng, Igor cho hay. Một số người trước đó tích trữ được lượng thực phẩm lớn nay mang ra bán lại cho những người cần. Số khác chọn cách tiêu cực hơn là trộm đồ.

Trong các video được chia sẻ trên mạng, một người đàn ông ở Kherson bị trói vào gốc cây, trong khi đám đông xung quanh liên tục chửi rủa, đánh đập anh ta. Theo Igor, người này bị bắt quả tang đang trộm thức ăn. Người dân trên phố đã trói anh ta lại để trừng phạt.

Khó khăn càng chồng chất hơn khi thời tiết trở nên lạnh giá. Nhiệt độ trung bình cả ngày lẫn đêm ở Kherson đều giảm xuống dưới mức đóng băng, khiến việc xếp hàng chờ mua thực phẩm thực sự là một thách thức. Người dân càng tuyệt vọng hơn khi cố gắng bám trụ xếp hàng nhiều giờ liền nhưng lại không nhận được gì.

Khi nguồn thực phẩm dự trữ của gia đình cạn kiệt, Igor cho biết anh dự định tới những con sông gần nhà để câu cá.

Bên cạnh thực phẩm, khí đốt và thuốc men ở Kherson cũng đang rất khan hiếm. Một tài xế taxi cho hay anh đã phải xếp hàng 8 tiếng chỉ để mua 20 lít xăng với giá cao gấp hai lần bình thường.

Ngoài người dân địa phương, không ít người nước ngoài cũng đang mắc kẹt tại Kherson. Khoảng 100 sinh viên châu Phi tuần trước liên tục cầu cứu, với mong muốn được nhanh chóng rời khỏi thành phố. Họ đã phải trú ẩn dài ngày dưới các hầm ngầm trong ký túc xá trường đại học, không có hệ thống sưởi hay thuốc men.

Một sinh viên nói với BBC rằng họ vẫn liên tục nghe thấy những âm thanh "kinh hoàng" của súng đạn, những vụ nổ và máy bay quân sự lướt qua trên đầu. Đây có thể là âm thanh của các cuộc đụng độ khi lực lượng Nga tiến về phía tây bắc, hướng đến thành phố Mykolaiv.

"Chúng tôi cần phải rời khỏi nơi này, mọi thứ đang diễn ra không dễ dàng gì với chúng tôi", một sinh viên nói.

Chính phủ Nigeria cho biết họ đang nỗ lực không ngừng để giúp các sinh viên của mình thoát khỏi Kherson. Tuần trước, đại sứ Nigeria tại Moskva đã được một quan chức Nga thông báo rằng họ đang lên kế hoạch đưa những sinh viên này sang Nga.

Trong lúc đó, nhóm sinh viên mắc kẹt, gồm cả những người đến từ các quốc gia châu Phi khác như Cameroon, Ghana, Ai Cập, Tunisia và Morocco cho biết trường đại học vẫn còn một lượng nhỏ thực phẩm dự trữ, nhưng hầu như tất cả siêu thị đều đã hết sạch hàng.

Một chiếc xe tăng bị phá hủy trên đường phố Kherson. Ảnh: Business Insider.

Những cửa hàng vẫn mở thì bán các thực phẩm cơ bản với giá gấp đôi, thậm chí gấp ba lần bình thường. "Những người vẫn được ở trong khuôn viên trường như chúng tôi thực sự may mắn vì vẫn còn thức ăn tại căng-tin", một sinh viên nói.

Một sinh viên khác cho hay quân đội Nga đã thả các loại thực phẩm cơ bản như rau, gạo, mỳ ống và nước bên ngoài những tòa nhà chính phủ và gần các bến xe lửa, xe buýt xung quanh thành phố.

"Chúng tôi đến đất nước này để học tập và giờ bị kẹt giữa một cuộc xung đột, ngay trên chiến tuyến", một sinh viên nói. "Những người Ukraine mà chúng tôi tiếp xúc quả quyết rằng họ sẽ không bỏ cuộc. Họ muốn giành lại quyền kiểm soát thành phố của mình".

Trường đại học khuyến cáo các sinh viên chỉ nên ra ngoài theo nhóm và quấn khăn trắng quanh cánh tay trái để các binh sĩ Nga có thể thấy họ là thường dân.

Hàng chục nghìn sinh viên châu Phi và Nam Á đang theo học tại các trường đại học của Ukraine trước khi xung đột nổ ra, nhiều người trong số đó đã có thể rời đi từ sớm. Một số đang cố gắng tiếp tục theo đuổi việc học tại các nước láng giềng, trong khi số khác đã trở về nhà an toàn.

Nhưng đối với những người vẫn kẹt lại ở Kherson, cố gắng tự tìm đường thoát khỏi thành phố được coi là hành động nguy hiểm, dù một số người đang lên kế hoạch thuê tài xế taxi đưa họ rời đi. "Những người cố tìm cách rời khỏi Kherson đang mạo hiểm mạng sống của họ", một sinh viên nói.