Đối với ông Joe Biden, cuộc bầu cử lần này đã luôn xung quanh Pennsylvania, Michigan và Wisconsin.

Georgia có thể chuyển sang màu tím do các vùng ngoại ô thay đổi nhanh chóng. Arizona, nơi đang quay cuồng với virus corona và ngày càng ngả sang đảng Dân chủ, cũng là một mục tiêu hấp dẫn.

Song từ khi bắt đầu chiến dịch tranh cử tổng thống cho đến ngày cuối cùng của cuộc đua, "đứa trẻ cứng đầu đến từ Scranton" vẫn đặt cược chiến thắng vào việc xây lại "bức tường xanh" một thời kiên cố của đảng Dân chủ. Nhưng cũng chính ba bang đó đã sụp đổ vào năm 2016.

Và bây giờ, với việc ông Biden và Tổng thống Trump đang bám đuổi sát nút trong cuộc đua, con đường cuối cùng để đạt được 270 phiếu đại cử tri cho ai trong hai người cũng sẽ phải đi qua Michigan, Pennsylvania và Wisconsin.

Ông Biden đã dành nhiều thời gian cho Pennsylvania hơn bất cứ bang nào khác. Ảnh: New York Times.

Xây lại "bức tường xanh"

"Nếu tôi đánh bại Donald Trump vào năm 2020, thì điều đó sẽ xảy ra ở đây", ông Biden, cựu Phó tổng thống, nói với các cử tri ở Pittsburgh, Pennsylvania, trong bài phát biểu đầu tiên ở vòng bầu cử bộ vào tháng 4/2019.

Sau nửa đêm hôm 3/11, ông tuyên bố với những người ủng hộ rằng "sẽ mất thời gian để kiểm phiếu, nhưng chúng ta sẽ giành được Pennsylvania".

Cho đến khi ông Biden phát biểu trước những người ủng hộ vào đầu ngày 4/11, thống kê đã thay đổi. Ông có lợi thế ở Arizona và ông vẫn cạnh tranh ở Georgia. Song ngay cả khi ông thắng cả hai bang đó, ông vẫn cần phải chiếm ưu thế ở ít nhất một trong các bang thuộc "bức tường xanh".

Ông Trump đã vận động mạnh mẽ ở Michigan, Wisconsin và đặc biệt là Pennsylvania. Song nỗ lực của ông Biden rất đáng chú ý: nhiều ứng viên tổng thống rời mắt khỏi các bang quan trọng nhất đối với họ, nhưng ông Biden chưa bao giờ rời mắt khỏi mục tiêu của mình là cố gắng giành lại cử tri ở ba bang đã rời bỏ đảng Dân chủ bốn năm trước.

Kỷ luật như vậy là tương đối hiếm thấy trong cuộc đua tranh chức tổng thống. Các ứng viên, thường là đảng Dân chủ, hay bị cuốn vào cuộc chinh phục bản đồ lớn, như bà Hillary Clinton từng tập trung cao độ cho Florida năm 2016 và thậm chí bà còn "dây dưa" với cả Arizona và Utah.

Tuy nhiên, cuộc đua này không phải là cuộc thi bình thường: giống các cử tri, nhà hoạt động và quan chức trong đảng của mình, ông Biden bị ám ảnh bởi thất bại sít sao năm 2016 với 80.000 phiếu bầu ở Pennsylvania, Wisconsin và Michigan - ba bang có truyền thống ủng hộ đảng Dân chủ - khiến họ phải trả giá bằng Nhà Trắng.

Trong những ngày cuối cùng của cuộc bầu cử, phía ông Biden và các đồng minh vẫn cho rằng ông có thể giành chiến thắng ở các bang chiến trường trên khắp đất nước, bao gồm những nơi như Bắc Carolina, Arizona và Georgia. Tuy nhiên, ba bang "bức tường xanh" là con đường dễ dàng nhất - mặc dù có lẽ không phải là nhanh nhất - để họ tiến đến ghế tổng thống.

Trong những ngày cuối chiến dịch, ông Biden đã tập trung vào vùng Trung Tây, bao gồm chuyến đi đến Michigan hôm 31/10. Ảnh: New York Times.

Kết quả kiểm phiếu cuối cùng ở cả ba bang dự kiến sau nhiều ngày mới có và ông Trump hôm 4/11 đã cáo buộc đảng Dân chủ đang cố "đánh cắp cuộc bầu cử" - một tuyên bố không căn cứ.

Song phe ông Biden sẽ không cắn câu.

"Chúng tôi tin rằng chúng tôi có vị trí tốt ở Pennsylvania, Michigan và Wisconsin", Jen O'Malley Dillon, quản lý chiến dịch tranh cử của ông Biden, cho biết trong một cuộc họp báo về đêm bầu cử hôm 2/11. "Chúng tôi biết những bang nói đó sẽ có kết quả muộn hơn, nhưng chúng tôi nghĩ rằng chúng tôi sẽ giành được những bang đó. Đó là con đường chiến thắng rõ ràng nhất của chúng tôi".

Phép tính chính trị và văn hóa

Mặc dù ông Biden cũng đến Arizona và Georgia, ban vận động tranh cử của ông quyết định không dành nhiều thời gian và tiền bạc cho các bang đó - bất chấp những đề nghị liên tục từ các đảng viên Dân chủ địa phương. Và khi hai tỷ phú đảng Dân chủ, Dustin Moskovitz và Michael Bloomberg, đổ tiền vào bang Texas vào giờ thứ 11, ông Biden chỉ cử Thượng nghị sĩ Kamala Harris, "phó tướng" của ông, đến bang này.

Tổng cộng, ông Biden đã chi 57,8 triệu USD cho quảng cáo ở Texas và Arizona. Trong khi đó, ông chi gần gấp ba lần - 169,2 triệu USD - ở Michigan, Pennsylvania và Wisconsin.

Quyết định tập trung vào ba bang công nghiệp được thúc đẩy bởi tính thực tiễn của bài toán chính trị. Bà Clinton đã đánh mất những bang này với cách biệt rất nhỏ, khiến chúng trở thành mảnh đất màu mỡ để đảng Dân chủ bắt đầu trở lại. Chỉ cần giành được ba bang đó, cùng với việc nắm giữ toàn bộ thành trì truyền thống của đảng Dân chủ mà bà Clinton từng giành được, là ông Biden sẽ đắc cử tổng thống.

Song đó cũng là một phép tính sinh ra từ sợi dây liên kết về văn hóa. Dù sinh sống ở Washington hàng chục năm, ông Biden vẫn tự coi mình là người con của tầng lớp lao động, chỉ là một "Joe khác thuộc tầng lớp trung lưu" hàng ngày đi tàu tới nơi nơi làm việc như bao người đi làm khác.

"Joe, người ta thích anh ấy, họ không ghét anh ấy", hạ nghị sĩ Debbie Dingell của Michigan cho biết trong một cuộc phỏng vấn vào mùa thu này. "Hillary Clinton là bạn của tôi, nhưng chị ấy chưa bao giờ bước vào hội trường của các nghiệp đoàn".

Ngay sau thất bại của bà Clinton năm 2016, ông Biden liền nhớ lại cảm giác khó chịu khi chứng kiến cảnh ông Trump khuấy động cử tri tại một cuộc biểu tình gần ngôi nhà mà ông đã trải qua thời thơ ấu ở Scranton, Pennsylvania.

Ông Trump gặp gỡ cử tri tại Philadelphia hôm 3/11. Ảnh: AFP.

"Chúng ta có thể thua cuộc bầu cử này", ông Biden thuật lại cảm giác đó, trong một cuộc phỏng vấn với Los Angeles Times vào tháng 12/2016.

Ông Biden đã xây dựng cách tiếp cận của riêng mình, quyết tâm không lặp lại những gì ông coi là sai lầm của bà Clinton. Ông không chỉ bắt đầu và kết thúc chiến dịch ở Pennsylvania, ông còn đến thăm bang này nhiều hơn bất kỳ nơi nào khác trong suốt chiến dịch.

Chỉ hơn 10 dặm lái xé từ nhà riêng của ông ở Wilmington, Delaware, và chia sẻ thị trường truyền thông chung, Pennsylvania đã là căn cứ chính trị thứ hai của ông Biden rất lâu trước khi ông bắt đầu tranh cử tổng thống lần thứ ba.

"Từ khi tôi mới trở thành thượng nghị sĩ, Philadelphia đã đưa tôi đến với vũ điệu", ông Biden, cựu thượng nghị sĩ của Delaware, nói với những người ủng hộ tại phía bắc thành phố, trong sự kiện cuối cùng của ông trước khi các cuộc điểm bỏ phiếu đóng cửa vào tối 3/11.

Sửa chữa sai lầm

Ông Biden và một số đồng minh coi những cử tri ôn hòa thuộc tầng lớp lao động và trung lưu ở vùng Trung Tây là lực lượng nòng cốt "trời sinh" của mình. Họ đã cố gắng xây dựng liên minh gồm nhiều cử tri da trắng hơn là lực lượng đã bầu ra Tổng thống Barack Obama, và bà Clinton đã cố gắng tái tạo vào năm 2016.

Một số thành viên đảng Dân chủ nói rằng việc ông Biden sẵn sàng tập trung vào các bang phía bắc, trực tiếp đi đến các địa phương ngay cả khi số ca Covid-19 gia tăng khắp khu vực, đã giúp ông có cơ hội giành lại các bang này.

"Rất nhiều vấn đề là do Hillary Clinton đã không hiện diện đủ ở một số khu vực ngoại ô mà chúng tôi đã thua Trump", Jay Costa, lãnh đạo đảng Dân chủ tại thượng viện bang Pennsylvania, cho biết. "Cựu phó tổng thống đã làm rất tốt khi không rơi vào cái bẫy đó lần nữa".

Ông Biden đến thăm một nhà máy ở Wisconsin hồi tháng 9. Ảnh: AFP.

Các quan chức ở ba bang cho biết chiến dịch của ông Biden, không giống như các chiến dịch của ông Obama và bà Clinton, không áp đặt chiến lược trung tâm cho đảng Dân chủ ở các bang. Thay vào đó, chiến dịch được tích hợp với các chương trình tiếp cận cử tri mà mỗi bang đã xây dựng kể từ sau thất bại vào năm 2016.

"Canh bạc lớn đối với tổ chức đảng ở các bang là liệu chiến dịch tranh cử tổng thống có hất tất cả món ăn ra khỏi bàn và bắt đầu lại hay hòa nhập với những gì chúng tôi đã và đang xây dựng?", Ben Wikler, chủ tịch đảng Dân chủ ở Wisconsin, cho biết. "Họ đã không áp đặt mô hình một kích thước chung cho tất cả".

Ông Wikler cho biết ông đã thường xuyên liên lạc với đội ngũ chiến dịch của ông Biden bắt đầu từ mùa hè năm ngoái để tóm tắt cho họ về chương trình mà đảng Dân chủ tại bang này đang xây dựng.

Sau khi bà Clinton không đến thăm Wisconsin trong chiến dịch tranh cử năm 2016, ông Biden đã có ba chuyến đi đến bang, nơi được thiết lập để tổ chức Đại hội Toàn quốc của đảng Dân chủ trước khi đại hội trở thành một sự kiện hoàn toàn trực tuyến vì đại dịch.

Ông Wikler cho biết ba chuyến đi này, cùng với vô số sự kiện trực tuyến khác mà ông Biden và những người đại diện của ông tổ chức cho lực lượng ủng hộ địa phương, là đủ để duy trì sự hiện diện đối với cử tri Wisconsin.

"Ông Biden đã cho thấy rõ rằng Wisconsin là ưu tiên hàng đầu", ông nói.

Có lẽ phải chờ thêm một thời gian nữa trước khi nước Mỹ biết liệu như vậy là đã đủ hay chưa.