Giữa làn sương mù dày đặc bao phủ những ngọn đồi, đạn pháo 155 mm của Israel rít lên trên đầu, ngay sau lại tiếng nổ của một quả đạn cối do Hezbollah khai hỏa gần đó, phía bên kia đường biên giới giữa Israel và Lebanon.

"Hôm nay yên tĩnh hơn bình thường, khiến tôi khá nghi ngờ", Dotan Razili, trung tá quân đội Israel, nói với phóng viên WSJ khi đang trú mưa cách biên giới với Lebanon khoảng 300 m.

Một cuộc đối đầu âm ỉ đang diễn ra dọc theo những ngọn đồi ngăn cách Israel và Lebanon. Lo ngại lực lượng Hezbollah mở "mặt trận thứ hai", Israel đang bố trí lượng quân đồn trú tại biên giới phía bắc gần bằng cuộc xung đột ở Dải Gaza.

Cho đến nay, đây vẫn được coi là một "chiến trường ngầm", khi hai bên không ngừng phóng tên lửa, dội đạn pháo, ném bom và cử lực lượng xâm nhập nhưng không công khai tuyên chiến.

Khói bốc lên từ ngôi làng Odaisseh của Lebanon gần biên giới sau một cuộc oanh tạc của Israel hôm 20/1. Ảnh: AFP

Khác với một cuộc chiến tổng lực, Hezbollah đến nay chưa sử dụng các loại vũ khí tầm xa có sức sát thương lớn, còn Israel cũng chưa điều động xe tăng đến khu vực. Nhưng căng thẳng đã gia tăng đáng kể trong tháng qua và không ai biết cuộc xung đột toàn diện sẽ bùng nổ vào lúc nào.

"Chúng tôi chưa đặt tên cho nó", Razili nói về những đợt giao tranh qua biên giới giữa Israel và Hezbollah. Dù vậy, trên khắp miền bắc Israel và miền nam Lebanon, mọi người bắt đầu gọi đây là "cuộc chiến".

Các nhà ngoại giao Mỹ đang cố gắng dàn xếp một lệnh ngừng bắn giữa Hezbollah và Israel. Tuy nhiên, nhóm vũ trang tại Lebanon tuyên bố sẽ tiếp tục phóng tên lửa vào Israel nếu Tel Aviv còn theo đuổi chiến dịch tấn công Hamas tại Dải Gaza. Hamas và Hezbollah là hai lực lượng đồng minh trong "trục kháng chiến" do Iran dẫn dắt.

Mỹ đã kêu gọi Israel không tiến hành một cuộc tấn công trên bộ vào miền nam Lebanon, bởi điều này tiềm ẩn nguy cơ khiến xung đột lan rộng ra toàn khu vực Trung Đông. Căng thẳng vốn đã gia tăng đáng kể sau vụ tập kích của Hamas vào lãnh thổ Israel hồi tháng 10 năm ngoái, làm phát sinh hàng loạt điểm nóng giao tranh tại Trung Đông, mới nhất là trên Biển Đỏ và Yemen.

Hezbollah vẫn cố gắng ngăn kịch bản xung đột toàn diện bằng cách hạn chế các cuộc tấn công, chỉ nhắm đến những thị trấn và căn cứ quân sự trên dải đất phía bắc Israel. Nhưng Israel cũng cảnh báo rằng họ cuối cùng có thể phải dùng đến biện pháp mạnh, nếu hai bên không đạt được một bước đột phá ngoại giao.

Người Israel, từ những nông dân trồng táo đến các chỉ huy quân đội, đều nói rằng tình hình ở miền bắc là không thể chấp nhận được. Bộ trưởng Quốc phòng và Tổng tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Israel gần đây cảnh báo rằng thời gian không còn nhiều.

Tel Aviv đã sơ tán hầu hết dân thường khỏi khu vực biên giới. Giora Zaltz, người đứng đầu hội đồng khu vực Thượng Galilee, cho biết 120.000 người đang phải di dời. "Nền kinh tế khu vực hiện tại bị đóng băng", ông nói.

Làng Hanita và các ngôi làng khác ở phía bắc Israel đã trở thành những nơi hoang vắng. Người dân cho hay họ sẽ không trở về nhà chừng nào các chiến binh Hezbollah vẫn còn hiện diện gần biên giới.

Cú sốc từ cuộc đột kích ngày 7/10/2023 của Hamas khiến người dân Israel mất đi cảm giác an toàn. Họ lo sợ rằng Hezbollah, lực lượng được trang bị và huấn luyện tốt hơn nhiều so với Hamas, sẽ tiến hành một cuộc tấn công tương tự.

Hàng chục nghìn binh sĩ Israel đang trấn giữ các vị trí phòng thủ ở phía bắc đất nước. Các chiến binh Hezbollah liên tục nã tên lửa và đạn cối vào họ từ những nơi ẩn náu trong rừng thông.

Hầu như hàng ngày, Hezbollah đều phóng tên lửa chống tăng dẫn đường Kornet sang các tiền đồn của Israel bên kia biên giới. Tên lửa thường bắn trúng công sự, đài radar của quân đội Israel, nhưng đôi khi nhà dân, xe cộ cũng chịu chung số phận.

Quân đội Israel đáp trả bằng pháo binh và các cuộc không kích, trong khi xe tăng Merkava chờ dưới tán cây. Vừa phòng thủ vừa giữ kiên nhẫn không phải đều dễ dàng với các binh sĩ.

"Chúng tôi thường là lực lượng tấn công, chúng tôi chiếm thế chủ động. Phòng thủ trong 100 ngày khá khó khăn với chúng tôi", Razili cho hay.

Hồi tháng 12 năm ngoái, anh suýt trúng tên lửa Kornet của lực lượng Hezbollah. Anh đã làm một chiếc chân đèn cho lễ Hanukkah từ phần đuôi tên lửa.

Quân đội Israel đã phải kích hoạt lại những chiến thuật phòng thủ bị lãng quên từ lâu. Những sư đoàn ở miền bắc đất nước cũng đang lên kế hoạch và luyện tập cho một cuộc tấn công bằng xe thiết giáp vào Lebanon.

"Chúng tôi đã sẵn sàng cho điều đó", Razili quả quyết.

Khi trời đổ mưa nặng hạt, anh ngồi vuốt ve một con mèo trong ngôi nhà ở làng Hanita, với phần mái đã bị tên lửa Kornet phá hủy. Tiếng nổ của một quả tên lửa khác vọng lại từ ngôi làng lân cận ở phía đông. Pháo 155 mm của Israel khai hỏa đâu đó từ thung lũng, trong khi một khẩu súng máy không ngừng nhả đạn giữa màn sương.

Theo Razili, việc chiến đấu trên đồi dưới những cơn mưa mùa đông khiến nhiều binh sĩ mất phương hướng. "Ngay cả người lính có kinh nghiệm cũng phải rèn lại kỹ năng để biết được tiếng súng ở gần hay xa", anh giải thích.

Hezbollah đã tích lũy kho vũ khí khổng lồ với khoảng 150.000 tên lửa, chủ yếu nhờ sự hỗ trợ từ Iran và Syria. Tên lửa của họ có thể vươn tới bất kỳ thành phố nào ở Israel, cho tới tận cảng Eilat trên Biển Đỏ. Israel sở hữu một trong những mạng lưới phòng thủ tên lửa tốt nhất thế giới, nhưng quy mô kho vũ khí của Hezbollah hoàn toàn có thể áp đảo chúng, giới chuyên gia nhận định.

"Nếu Hezbollah phóng tất cả những gì họ có, kể cả với hệ thống phòng thủ tốt nhất của chúng tôi, thương vong vẫn sẽ rất lớn", Eyal Hulata, cựu lãnh đạo Hội đồng An ninh Quốc gia Israel, cho hay.

Lần gần đây nhất Israel tấn công miền nam Lebanon là vào năm 2006, sau khi Hezbollah bắt cóc hai binh sĩ nước này. Chiến dịch tấn công đó đã khiến khoảng 1.000 thường dân Lebanon thiệt mạng, tàn phá nhiều cơ sở hạ tầng dân sự, trong đó có sân bay Beirut, nhưng gây thiệt hại không đáng kể cho Hezbollah.

Nhóm chiến binh sau đó được củng cố về mặt chính trị, mặc dù phải đối mặt với nhiều chỉ trích vì kích động giao tranh. Cuối cùng, tất cả những gì Tel Aviv đạt được là một nghị quyết ngừng bắn của Liên Hợp Quốc kêu gọi Hezbollah rút lực lượng khỏi biên giới với Israel, nhưng họ chưa bao giờ tuân thủ.

Một binh sĩ Israel tại làng Hanita. Ảnh: WSJ

Thay vào đó, Hezbollah liên tục tăng cường năng lực quân sự. Nhiều người trong 30.000 thành viên của lực lượng này đã được rèn giũa sau một thập kỷ chiến đấu trong nội chiến Syria.

"Họ chuyên nghiệp hơn nhiều so với Hamas", Razili nói.

Nhưng nỗi sợ hãi cũng đang gia tăng khắp Lebanon về việc Israel sẽ tiếp tục mở rộng các cuộc không kích. Những vụ ném bom và pháo kích của Israel khiến khoảng 100.000 thường dân Lebanon gần biên giới phải sơ tán. Ký ức năm 2006 vẫn còn nguyên vẹn với họ.

Munira Eid là một trong số ít người còn bám trụ ở làng Aalma El Chaeb của Lebanon, cách làng Hanita chưa đầy hai km. Người phụ nữ 67 tuổi không chịu rời nhà, nơi bà sống qua ngày bằng rau củ trồng trong vườn. Bà nhớ 4 người con và các cháu ở Beirut. "Ít nhất họ cũng an toàn, nhưng ngôi nhà thật vô hồn nếu không có gia đình", bà cho biết.

"Chúng ta đang sống giữa một cuộc chiến mỗi ngày, nhưng mọi thứ dường như quá nhỏ bé so với những gì đang ở phía trước", Eid nói, thêm rằng bà cảm thấy đau đớn khi giao tranh ngày càng leo thang và đổ lỗi cho Hezbollah đã khơi mào tất cả.

"Căng thẳng sẽ không nổ ra nếu không có Hezbollah, nhưng người Israel đang phát điên. Các cuộc tấn công còn tồi tệ hơn năm 2006", bà cho hay.

Theo các nguồn tin am hiểu vấn đề, Hezbollah đang tăng cường chuẩn bị để ứng phó với một chiến dịch tấn công trên bộ của Israel.

Chính phủ Lebanon nói rằng việc căng thẳng có leo thang thêm hay không phụ thuộc vào Israel. Nhưng ở hậu trường, các lãnh đạo ở Beirut cho hay họ cảm thấy bất lực. Chính phủ Lebanon có rất ít quyền kiểm soát đối với Hezbollah, lực lượng dân quân có ảnh hưởng rất lớn về chính trị và quân sự ở quốc gia này.

Nhiều nhà hoạch định chính sách và người dân Israel coi Hezbollah là mối đe dọa ngày càng lớn cần phải xử lý. Ngay cả khi một lệnh ngừng bắn được thiết lập, rất ít người ở miền bắc Israel tin rằng nó có thể khiến khu vực an toàn trở lại. Cuộc đột kích của Hamas đã khiến họ thay đổi nhận thức.

"Họ tập kích chúng tôi suốt nhiều năm qua, nhưng chưa bao giờ vượt qua hàng rào biên giới. Nếu Hamas làm được điều đó, chúng tôi sợ rằng Hezbollah cũng sẽ làm theo và khiến mọi thứ còn trở nên tồi tệ hơn", Ziv Halperin, người phụ nữ Israel sống ở làng Baram, giáp biên giới Lebanon, nói.

300 cư dân làng Baram quyết định sơ tán một ngày sau cuộc tấn công của Hamas ở miền nam. Halperin và những người khác hiện sống trong các khách sạn bên bờ biển Galilee, được chính phủ chi trả.

"Chúng tôi theo chủ nghĩa tự do, chúng tôi muốn hòa bình", Halperin cho hay. "Chúng tôi không nghĩ vũ lực là giải pháp. Nhưng sau ngày 7/10, chúng tôi bắt đầu nghĩ rằng vũ lực chính là ngôn ngữ của họ".

Quân đội Israel tuyên bố đã hạ 160 tay súng Hezbollah và khiến lực lượng này rút lui một phần khỏi hàng rào biên giới. Nhưng các tay súng thỉnh thoảng vẫn vượt biên, phục kích binh lính và cư dân.

Shadi Khalloul đứng trên đỉnh đồi lộng gió ở thị trấn biên giới Jish của Israel và chỉ vào nơi một nhóm chiến binh Hezbollah đã xâm nhập vào đêm hôm trước. Khalloul, thành viên lực lượng dự bị Israel, cho biết các chiến đấu cơ Israel đã ném bom để ngăn chặn nhóm xâm nhập.

Lực lượng Israel đã trục xuất ông bà của Khalloul và những người nói tiếng Lebanon - Arab khác khỏi làng Baram trong cuộc chiến tranh giành độc lập vào năm 1948. Dù vậy, cựu quân nhân này vẫn là một người Israel kiêu hãnh, gọi đây là nơi an toàn duy nhất cho những người theo đạo Thiên chúa ở Trung Đông.

"Nếu bạn cắt mạch máu của tôi, bạn sẽ thấy Israel ở đó", ông nói và chỉ vào cổ tay mình.

"Người dân tức giận với chính phủ vì không làm gì cả", Khalloul cho biết thêm. "Chúng tôi không tin giải pháp ngoại giao sẽ mang lại hiệu quả. Chỉ có chiến đấu mới có tác dụng".

Vị trí Israel và Lebanon. Đồ họa: AFP