Ủy ban bầu cử Illinois, gồm 4 thành viên Dân chủ và 4 thành viên Cộng hòa, hôm nay sẽ bỏ phiếu về quyết định loại tên ông Donald Trump khỏi lá phiếu trong cuộc bầu cử sơ bộ ngày 19/3. Lựa chọn nhận đa số phiếu sẽ là quyết định cuối cùng của ủy ban. Nếu số phiếu bằng nhau, tên ông Trump sẽ không bị loại khỏi phiếu bầu.

Cuộc bỏ phiếu được tổ chức sau khi ủy ban nhận kiến nghị được nhóm vì quyền bỏ phiếu Free Speech for People (FSFP) nộp hôm 4/1. FSFP, đại diện cho 5 cử tri Illinois, cho rằng ủy ban bầu cử bang cần loại tên ông Trump khỏi phiếu bầu sơ bộ do cựu tổng thống không đủ tiêu chuẩn tranh cử theo Mục 3, Tu chính án thứ 14 của hiến pháp Mỹ.

Điều khoản này cấm cá nhân giữ vị trí trong chính quyền nếu họ từng tham gia "nổi dậy hoặc nổi loạn" sau khi đã tuyên thệ ủng hộ và bảo vệ hiến pháp Mỹ.

Cựu tổng thống Donald Trump tại sự kiện vận động ở Manchester, bang New Hampshire ngày 20/1. Ảnh: AP

Viên chức Điều trần bang Illinois Clark Erickson ngày 26/1 chủ trì phiên tranh luận giữa luật sư đại diện cho FSFP và ông Trump. Ngày 28/1, ông Erickson công bố tài liệu 21 trang khuyến nghị ủy ban bầu cử bác kiến nghị, cho rằng ủy ban không có thời gian hay thẩm quyền để xem xét vấn đề một cách thỏa đáng trước ngày bầu cử sơ bộ 19/3.

Tuy nhiên, ông Erickson cũng lưu ý rằng "có bằng chứng đáng kể" cho thấy ông Trump "tham gia nổi loạn", nhắc đến vụ bạo loạn Đồi Capitol ngày 6/1/2021. Theo ông Erickson, ông Trump biết người ủng hộ mình đã tập trung về Đồi Capitol để phản đối kết quả bầu cử tổng thống và có thể xảy ra bạo loạn.

Bài đăng trên Twitter lúc 14h24 ngày 6/1/2021 của ông Trump với nội dung rằng phó tổng thống Mike Pence "thiếu dũng khí để làm điều cần thiết", hàm ý bác bỏ kết quả bầu cử, không có mục đích nào khác ngoài thổi bùng ngọn lửa bạo loạn, ông Erickson lập luận.

Điều này đồng nghĩa ông Trump không thể tranh cử theo Mục 3, Tu chính án thứ 14. Ông Erickson cho rằng nếu không đồng ý với lý do để bác đơn kiến nghị, ủy ban bầu cử bang nên loại tên cựu tổng thống khỏi phiếu bầu sơ bộ.

Chiến dịch tranh cử của ông Trump không bình luận về động thái. FSFP mô tả khuyến nghị của ông Erickson "có ý nghĩa lớn", thêm rằng luật bang Illinois cho phép ủy ban bầu cử ra quyết định về tên những ứng viên sẽ xuất hiện trên lá phiếu.

Ông Trump đang là ứng viên hàng đầu của đảng Cộng hòa, dẫn trước với khoảng cách đáng kể với đối thủ còn lại Nikki Haley. Do đó, kết quả bầu cử sơ bộ ở Illinois không ảnh hưởng đáng kể đến cục diện, theo giới quan sát. Tuy nhiên, tranh cãi pháp lý về tư cách xuất hiện trên phiếu bầu có thể tác động đến nỗ lực trở lại Nhà Trắng của cựu tổng thống.

Trung bình kết quả các cuộc thăm dò về tỷ lệ ủng hộ dành cho ông Donald Trump và các ứng viên còn lại của đảng Cộng hòa. Ảnh: RealClearPolitics

Ngoài Illinois, FSFP đang dẫn đầu nỗ lực nhằm loại ông Trump khỏi phiếu bầu sơ bộ tại 17 bang khác. Tòa án các bang Colorado và Maine trước đó đã phán quyết loại tên ông Trump khỏi phiếu bầu.

Ông Trump đã kháng cáo phán quyết của Tòa Tối cao Colorado lên Tòa án Tối cao Mỹ. Tòa án Tối cao ấn định ngày 8/2 là thời điểm bắt đầu nghe tranh luận trực tiếp từ các bên. Tòa thượng thẩm bang Maine tuyên bố không xem xét quyết định loại ông Trump khỏi phiếu bầu cho đến khi Tòa án Tối cao ra phán quyết.

Ông Trump ngày 18/1 kêu gọi Tòa án Tối cao Mỹ sớm đảo ngược phán quyết loại tên ông khỏi phiếu bầu bang Colorado, cảnh báo nguy cơ xảy ra hỗn loạn.