Người dân Hy Lạp xếp hàng rút tiền ngày 28/6. Ảnh: Bloomberg

Khi một quốc gia cạn kiệt tiền mặt nhanh chóng, họ thường phản ứng bằng cách giới hạn số tiền có thể ra khỏi đất nước. Tuy nhiên, không may cho Hy Lạp là lịch sử đã chứng minh biện pháp này chẳng mấy khi có tác dụng.

Hôm nay, Hy Lạp tuyên bố đóng cửa hệ thống ngân hàng và thị trường chứng khoán. Các nhà băng sẽ ngừng hoạt động cho đến ít nhất là ngày 6/7 với hạn mức rút tiền mỗi ngày chỉ 60 euro. Chuyển khoản ngân hàng hoặc thanh toán giao dịch tại nước ngoài cũng sẽ bị cấm.

Hàng chục quốc gia từ Mexico cho đến Iceland và Thái Lan đã áp dụng các biện pháp như vậy từ thời Thế chiến I để tăng nguồn thu, đẩy giá nội tệ và kìm hãm lãi suất. Tuy nhiên, theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), chỉ những nước có nền kinh tế mạnh và hệ thống tài chính vững mới thành công trong việc hạn chế dòng vốn rút ra. Đây chính là thách thức cho Hy Lạp, khi nước này đang đối mặt nguy cơ vỡ nợ và phải rời khu vực đồng tiền chung, sau khi các cuộc đàm phán với nhóm chủ nợ vẫn thất bại và Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đóng băng hỗ trợ thanh khoản cho các nhà băng.

"Rất nhiều tiền đã rời Hy Lạp rồi. Hành động này của họ chẳng khác nào đóng cửa chuồng khi ngựa đã chạy đi hết", Michael Klein - Giáo sư Các vấn đề kinh tế quốc tế tại Đại học Tufts nhận xét.

Viễn cảnh thường thấy nhất là tiền từ bên ngoài sẽ ngừng chảy vào các nước này, khi nhà đầu tư xa lánh các quốc gia mà họ không thể chuyển tiền về nước, theo nghiên cứu của IMF với các trường hợp giai đoạn 1995-2010. Cùng lúc đó, tiền sẽ vẫn chảy khỏi biên giới khi người dân địa phương tìm mọi cách chuyển tiền ra, Marcio Garcia - Giáo sư tại Đại học Rio de Janeiro cho biết.

Hạn chế dòng chảy vốn đã trở thành biện pháp ngày càng phổ biến với các Chính phủ đang gặp rắc rối. Các nước như Thái Lan, Malaysia và Indonesia đã áp dụng kiểm soát vốn trong suốt khủng hoảng tài chính châu Á 1997, khi lo ngại về tài chính các nước đang phát triển khiến nhà đầu tư ào ạt rút tiền khỏi đây.

Iceland cũng sử dụng biện pháp này năm 2008. Đồng krona đã bình ổn ngay sau đó và IMF cho biết các biện pháp trên đã giúp Iceland dễ thở hơn để đưa nền kinh tế quay lại quỹ đạo. Tháng này, họ đã tiết lộ kế hoạch dỡ bỏ các lệnh kiểm soát trên.

Còn trong trường hợp Hy Lạp, nước này đã rơi vào suy thoái từ tháng 3. Động thái này được tuyên bố sau khi các cuộc đàm phán về gói giải cứu với nhóm chủ nợ quốc tế thất bại tuần trước. Ngày mai, theo kế hoạch, Hy Lạp sẽ phải kiếm đủ tiền trả 1,5 tỷ euro cho IMF.

Hai năm trước, Síp cũng phải hạn chế chuyển tiền khi người dân ào ạt rút tiền khỏi ngân hàng. Tuy nhiên, trong trường hợp này, chính sách kiểm soát vốn lại nhận được sự hỗ trợ của các tổ chức tài chính quốc tế. Người dân Síp chỉ được rút tối đa 300 euro mỗi ngày, bị hạn chế chuyển tiền ra nước ngoài và không được gửi có kỳ hạn. Quá trình này kéo dài 2 năm và đã giúp Síp thực hiện cải tổ như đã cam kết.

Gabriel Sterne - Trưởng nhóm nghiên cứu vĩ mô toàn cầu tại Oxford Economics cho biết: "Vấn đề ở đây là Síp đã chọn cải tổ, còn Hy Lạp thì không. Vậy nên, việc kiểm soát vốn tại Hy Lạp sẽ là một sự thất bại".

Hy Lạp không có đủ tiền tiêu và cũng chẳng có khả năng in euro, Athanasios Orphanides - Giáo sư Học viện Công nghệ Massachusetts cho biết. Việc này sẽ khiến các lãnh đạo khu vực đồng euro, trong đó có Thủ tướng Đức - Angela Merkel, đối mặt với nhiều quyết định khó khăn quanh việc liệu họ có sẵn sàng giữ Hy Lạp ở lại hay không.

"Kiểm soát vốn sẽ chẳng giải quyết được vấn đề gì. Giới chức châu Âu sẽ phải quyết định thôi. Một là đẩy Hy Lạp ra khỏi eurozone, hai là giảm nhẹ gánh nợ cho họ để quốc gia này ở lại khu vực đồng euro", Orphanides cho biết.