Xôi cá rô là sự kết hợp hài hòa của cá rô đồng và gạo nếp - những nguyên liệu sẵn có của vùng đất trù phú này. Hạt nếp dẻo mềm kết hợp với thịt cá rô đồng chắc nịch, phảng phất vị hành và nồng ấm của tiêu làm nên món xôi ngon nức tiếng xa gần của đất Nam Định.

Theo kinh nghiệm dân gian, vào mùa mưa, cá rô đồng thịt ngon, khỏe mạnh và đầy bụng trứng, rất phù hợp để chế biến món xôi cá rô đặc sản. Lúc này, người dân thường ra đồng, tìm kênh rạch, ruộng, mương để bẫy bắt cá.

Làm món xôi cá rô không quá cầu kỳ, chỉ mất công và mất thời gian để tỉ mỉ với từng công đoạn đồ xôi, làm cá. Chế biến món ăn này mất thời gian nhất ở công đoạn làm cá. Kinh nghiệm của người dân địa phương là thường lấy dao đập vào đầu hoặc ném mạnh xuống đất để làm chết cá sau đó mới đánh vảy.

Vảy cá rô đồng rất cứng, ráp nên khi làm phải chú ý đánh vảy rất kỹ. Con cá sau khi đánh vảy, làm sạch ruột được thả vào nước muối cho sạch nhớt, rồi cho vào nồi luộc chín tới.

Cá chín vớt ra để nguội, gỡ lấy thịt cùng với trứng cá vàng ươm, rút hết xương sao cho thịt cá vẫn còn nguyên miếng không bị vỡ, nát. Sau đó, đem cá ướp với nước mắm, nước gừng, thêm chút hạt tiêu cho thơm.

Đợi thịt cá ngấm gia vị rồi cho cá vào chảo mỡ nóng già để chiên vàng.

Gạo nấu xôi thường phải là thứ gạo nếp cái hoa vàng ngon nức tiếng ở Nam Định. Người ta phải ngâm gạo nếp khoảng 3 tiếng trước khi đồ. Để xôi được dẻo, ngon và quyện mùi, người nấu phải đun hai lửa nhỏ và đều.

Khi xôi chín, hạt xôi tròn mẩy lan toả mùi thơm ngậy, lúc này bí quyết để tăng độ bóng đẹp cho xôi là tưới một ít mỡ gà lên bề mặt và trộn đều.

Tiếp theo, đổ đều cá đã xào lên mặt xôi rồi đảo đều cho cá và xôi quyện vào nhau. Khi ăn rắc thêm chút rau răm, mùi tàu, hành phi thơm.

Thưởng thức xôi cá rô Nam Định ngay lúc nóng mới cảm nhận hết vị ngọt, dai của thịt cá quyện trong hạt nếp dẻo, thơm ngon đến lạ lùng.