Tờ WSJ mở đầu bài viết nói rằng, Elon Musk hay nói không muốn làm CEO của Tesla. Nhưng một vài tuần vừa qua, vị giám đốc điều hành này đã tiến hành những bước thay đổi đáng kể đối với Tesla theo những cách khiến người ngồi trên ghế CEO càng trở nên quan trọng hơn đối với tương lai của hãng.

Cụ thể, Musk đang thúc đẩy những thay đổi khiến hoạt động kinh doanh ô tô truyền thống của Tesla ít được ưu tiên hơn. Thay vào đó, khi tập trung vào robot và ô tô không người lái, ông đã đe dọa sẽ đưa ý tưởng của mình về công nghệ tiên tiến đi nơi khác nếu ông không được trao nhiều quyền sở hữu nhiều hơn đối với nhà sản xuất ô tô điện này.

Trong khi đó, Tesla đã bắt đầu chiến dịch giành được sự chấp thuận của cổ đông vào tháng 6 để phê duyệt lại gói bồi thường kỷ lục cho Musk trị giá 56 tỷ USD, được phê duyệt lần đầu vào năm 2018. Gói trả lương này đã bị hủy bỏ vào tháng 1 bởi một thẩm phán Delaware, người đã đặt vấn đề về mối quan hệ của hội đồng quản trị với Musk và cách thức hoạt động của công ty.

Mức lương đó gắn liền với một chuỗi các cột mốc quan trọng liên quan đến sự tăng trưởng đầy tham vọng mà Tesla đã đạt được cách đây nhiều năm và giúp thúc đẩy sự phát triển thần tốc của hãng để trở thành nhà sản xuất ô tô đầu tiên được định giá có lúc ở mức hơn 1 nghìn tỷ USD.

Giờ đây, Musk đang dự đoán về một sự tái sinh khác, trong đó Tesla là một công ty khác hẳn và thế giới là một nơi rất khác – một nơi giống như khoa học viễn tưởng với robot hình người và robotaxis.

Hiện tại, Musk mô tả tiềm năng của Tesla là sự kết hợp giữa hoạt động kinh doanh trên nền tảng đám mây của Uber, Airbnb và Amazon.com. Theo lời kể của ông, công ty sẽ sở hữu những chiếc ô tô được sử dụng làm Cybercabs và bán phương tiện cho những chủ sở hữu sau đó có thể triển khai chúng dưới dạng robotaxis. Ông hình dung các máy tính trên xe khi không sử dụng sẽ được triển khai cho các dịch vụ đám mây.

Trong khi nhiều người trong ngành nghi ngờ Tesla vẫn còn lâu mới tung ra được những phương tiện không cần con người ngồi sau tay lái, thì Musk đã ra tín hiệu rằng ông đã chuẩn bị cho công ty một tương lai như vậy ngay từ hôm nay.

"Tesla sẽ chi khoảng 10 tỷ USD trong năm nay cho việc kết hợp đào tạo và suy luận AI, sau này chủ yếu là trên ô tô", Musk đã tweet gần đây. "Bất kỳ công ty nào không chi tiêu ở mức này và hoạt động hiệu quả sẽ không thể cạnh tranh được".

Trên thực tế, ông đã tăng cường chi tiêu cho việc phát triển AI và nhấn mạnh việc phát triển robotaxi, đồng thời ra lệnh sa thải nhiều người, tạm biệt một số lãnh đạo cấp cao trong ngành kinh doanh ô tô và khiến một số nhà đầu tư lo lắng rằng ông không tập trung đủ vào các mẫu xe thế hệ tiếp theo cho người tiêu dùng.

Tuần trước, Musk đã gây ra nhiều làn sóng chấn động hơn trong ngành công nghiệp ô tô khi sa thải phần lớn nhóm chịu trách nhiệm về mạng lưới sạc mở rộng của Tesla, được gọi là Supercharger, đồng thời cho biết ông đang làm chậm quá trình xây dựng các địa điểm mới. Cổ phiếu Tesla ngay lập tức đã và giảm 27%.

Tesla đã bắt đầu xây dựng mạng lưới Supercharger này hơn một thập kỷ trước khi họ cố gắng giải quyết những lo lắng của những người mua xe điện về phạm vi hoạt động.

Năm ngoái, Supercharger vẫn được các nhà đầu tư đánh giá cao sau khi Tesla ký thỏa thuận chia sẻ mạng lưới sạc này cho một loạt nhà sản xuất khác. Mọi người đều tin rằng, đây có thể là một động lực tăng trưởng khác cho Tesla.

Adam Jonas, nhà phân tích của Morgan Stanley, năm ngoái ước tính hoạt động kinh doanh Supercharger có khả năng sinh lời cao sẽ trị giá khoảng 20 tỷ USD đối với Tesla khi doanh số bán ô tô dự kiến sẽ tăng.

Nhưng niềm vui, sự kỳ vọng kéo dài chẳng bao lâu.

Doanh số bán hàng trong quý đầu tiên so với cùng kỳ năm trước của Tesla đã giảm lần đầu tiên kể từ năm 2020. Tổng thể cả năm nay, các chuyên gia dự báo Tesla có thể đạt tăng trưởng nhưng không thể là mức 50% mà công ty từng đặt ra.

Musk đang hành động như thể ông ấy muốn đi tắt đón đầu trong cuộc chiến cạnh tranh để tạo ra những chiếc xe điện phổ thông giá rẻ cho những gì ông ấy nói có thể là một hoạt động kinh doanh AI có lợi nhuận cao.

Đối với các nhà đầu tư của Tesla, tình huống này giống như "Tam thể" - một vấn đề vật lý trong đó ba thiên thể ở gần nhau làm gián đoạn khả năng dự đoán chuyển động quay của chúng.

Trong trường hợp này, Tesla phải đối mặt với một thị trường xe điện đang chứng kiến sự cạnh tranh ngày càng tăng ở Trung Quốc và sự phổ biến ngày càng tăng của xe hybrid ở Mỹ; Vô số lời hứa về các mô hình kinh doanh đang phát triển của công nghệ AI; Những cách làm thất thường của Musk – ba lực lượng khiến khó có thể dự đoán được hướng đi của công ty.

"Theo quan điểm của chúng tôi, ngành công nghiệp xe điện đang bước vào thời kỳ đen tối được hàng hóa hóa, trong khi ngành công nghiệp AI và robot đang bước vào thời kỳ phục hưng", Jonas, người lạc quan từ lâu về Tesla, nói với các nhà đầu tư hôm thứ năm. "Việc Tesla đưa ra quyết định về những gì họ làm ít hơn và những gì họ làm nhiều hơn nên được nhìn qua lăng kính này". Nói cách khác, thay vì cố gắng vạch ra lộ trình vượt qua những chướng ngại vật va chạm lớn, Musk đang cố gắng thay đổi tất cả.

Musk cho biết, tiềm năng lớn nhất của Tesla là cách AI có thể được sử dụng trong các robot hình người, được đặt tên là Optimus, để ứng dụng trong gia đình với tư cách là người giúp việc hoặc trong các nhà máy với tư cách là công nhân. Nhưng còn nhiều điều khiến Musk chưa hài lòng.

Ngay cả trước khi gói bồi thường bị treo, Musk đã khiến các nhà đầu tư ngạc nhiên vào đầu năm nay khi nói rằng ông không cảm thấy thoải mái khi làm việc về AI và robot tại Tesla khi không có cổ phần sở hữu lớn hơn 25%. Ông hiện trực tiếp nắm giữ khoảng 13%.

Vì vậy, ông muốn gói trả lương mà ông đã được nhận trước đây và hơn thế nữa - có thể thông qua việc mua lại cổ phần.

Musk nói thẳng với các nhà đầu tư rằng, nếu không có ông, Tesla có thể không làm được Optimus.

"Nếu ngày mai tôi bị người ngoài hành tinh bắt cóc, Tesla sẽ giải quyết vấn đề tự lái, có thể chậm hơn một chút, nhưng ít nhất công ty vẫn sẽ giải quyết được vấn đề tự lái cho các phương tiện. Nhưng tôi không biết liệu công ty có thể thắng với Optimus hay các sản phẩm khác trong tương lai hay không".