Mỹ có thể sử dụng viện trợ để thúc ép Ai Cập sớm có một chính phủ thông qua bầu cử, với sự tham gia của tất cả các bên.

Tuy nhiên khả năng của Mỹ tác động đến các sự kiện và các nhà lãnh đạo Ai Cập là rất hạn chế, giống như những gì đã xảy ra trong một năm cầm quyền của Tổng thống bị lật đổ Mohammed Mursi cũng như đối với cuộc đảo chính lật đổ ông vào ngày 3/7 vừa qua.

Mặc dù hầu hết người dân Ai Cập tỏ ra nghi ngờ có bàn tay của Mỹ nhúng vào hầu hết các sự kiện lớn ở đất nước họ, nhưng rõ ràng là chính quyền Obama đã không thể ngăn chặn được ông Mursi trở nên độc tài trong những tháng gần đây. Chính phủ Mỹ cũng không có khả năng ngăn chặn lượng quân đội Ai Cập tiến hành phế truất Tổng thống Mursi và bắt giam ông cùng hàng chục quan chức khác thuộc phe “Anh em Hồi giáo”.

Theo các chuyên gia khu vực và những nhà phê phán chính sách của Mỹ, việc Washington không gây được ảnh hưởng là vì chính quyền Obama đã lưỡng lự trong việc sử dụng đòn bẩy chủ lực để gây áp lực đối với các nhà lãnh đạo Ai Cập. Đó là gói viện trợ hàng năm lên đến 1,6 tỷ USD (chủ yếu là viện trợ quân sự) khiến cho A Cập trở thành nước nhận viện trợ Mỹ lớn thứ hai, sau Israel. Họ lập luận rằng bây giờ là lúc nên ngưng khoản viện trợ này để khiến cho các thế lực được quân đội hỗ trợ hiểu rằng Mỹ và cộng đồng quốc tế đòi phải có những bước đi cụ thể, chẳng hạn như tổ chức một cuộc bầu cử mới và có hiến pháp mới, càng sớm càng tốt.

Tuy nhiên, một số người khác cho rằng việc Mỹ không gây được ảnh hưởng chủ yếu là do thiếu quan tâm đến tình hình Ai Cập.

Robert Danin, cựu trợ lý ngoại trưởng phụ trách về các vấn đề Trung Đông và hiện là một thành viên cao cấp tại Hội đồng đối ngoại ở Washington, nói : “Trong mấy năm qua chúng ta đã không hề can dự với Ai Cập và chúng ta đã không xây dựng được gì nhiều cho mối quan hệ này… Chúng ta giờ đây dường như bất lực, một phần là do chúng ta đã không xác định rõ ràng về việc chúng ta muốn gì và mức độ nghiêm túc mà chúng ta dành cho Ai Cập”.

Đại sứ Mỹ tại Ai Cập Anne Patterson đã trở thành mục tiêu nổi đối với những người biểu tình phản đối ông Mursi trong những ngày trước khi ông bị phế truất. Một số nhà phân tích lập luận rằng, tuy nhiên nếu như đại sứ Patterson không thể hiện thái độ bất bình của Mỹ trước việc Tổng thống Mursi lạm quyền và chà đạp nên các quyền tự do cơ bản,  thì cả Nhà Trắng lẫn Bộ ngoại giao Mỹ cũng đã không hề bày tỏ công khai những quan ngại của Mỹ về sự trệch hướng của ông Morsi.

Một số nhà phân tích nói rằng những gì xảy ra ở Ai Cập và triển vọng sắp tới của nước này có tầm quan trọng đối với những lợi ích của Mỹ ở khu vực. Điều này đủ để Tổng thống Obana phải lên tiếng một cách công khai và rõ ràng về ý định của Mỹ.

Các nhà phân tích khác thì cho rằng Mỹ có thể đánh đi một tín hiệu rõ ràng và mạnh mẽ nhất bằng việc ngưng khoản viện trợ  cho Ai Cập. Đúng vậy, rất nhiều người cho rằng Mỹ không còn sự lựa chọn nào khác ngoài việc ngưng viện trợ, bởi vì Luật viện trợ cho nước ngoài của Mỹ quy định rằng sẽ không khoản viện trợ nào, ngoài khoản trợ giúp phổ biến dân chủ, có thể trao cho “bất kỳ một nước nào có một người đứng đầu chính phủ được bầu một cách hợp pháp bị phế truất bằng một cuộc đảo chính quân sự”.

Daniel Calingar, Phó chủ tịch điều hành Freedom House tại Washington nói rằng điều mà nước Mỹ cần làm hiện nay là “thúc đẩy ban lãnh đạo lâm thời đưa ra một thời hạn tổ chức bầu cử tổng thống và quốc hội mới, tôn trọng những quyền cơ bản của tất cả mọi người dân Ai Cập và tập hợp tất cả các xu hướng chính trị, kể cả đảng Công lý và lực lượng ‘Anh em Hồi giáo’, để trao đổi về cách thức đưa đất nước đi lên”.

Authors: My Anh - Tổng Hợp từ Internet