Credit: DeFodi Images via Getty Images

Hai nhà nghiên cứu sau tiến sĩ Wen Shi Lee và Hyon Xhi Tan tại Viện nghiên cứu về bệnh nhiễm và miễn dịch Peter Doherty đánh giá rất khó trả lời câu hỏi vaccine nào tốt nhất.

Điều kiện thử nghiệm khác nhau

Các cơ quan quản lý y tế thường căn cứ kết quả thử nghiệm lâm sàng giai đoạn 3 làm cơ sở phê duyệt vaccine ngừa COVID-19. Thử nghiệm được tiến hành với hàng chục ngàn người. Hiệu quả đạt được trong thử nghiệm rất khác nhau.

Ví dụ vaccine của Pfizer/BioNTech (Mỹ) đạt hiệu quả ngăn ngừa các triệu chứng là 95%, còn vaccine của AstraZeneca (Anh) đạt từ 62-90% tùy chế độ dùng thuốc.

Nếu so sánh kết quả thử nghiệm sẽ rất phức tạp bởi thử nghiệm diễn ra ở nhiều địa điểm và thời gian khác nhau. Điều này có nghĩa tỉ lệ lây nhiễm trong cộng đồng, các biện pháp y tế đã áp dụng và vai trò kết hợp của các biến thể rất khác nhau. Những người tham gia thử nghiệm cũng khác nhau về độ tuổi, dân tộc, bệnh tiềm ẩn.

Nghiên cứu so sánh hai loại vaccine

Vậy có thể so sánh kết quả của những người nhận loại vaccine A với những người nhận loại vaccine B trong cùng một thử nghiệm. Trong thử nghiệm này, cách đo lường hiệu quả, thành phần tham gia và mọi yếu tố khác đều như nhau. Thử nghiệm như thế đang được tiến hành ở Anh nhằm so sánh hai loại vaccine của AstraZeneca và Valneva. Giai đoạn 3 thử nghiệm ​​sẽ kết thúc vào cuối năm nay.

Trong khi chờ đợi kết quả thử nghiệm, chúng ta có thể tham khảo hiệu quả của vaccine trên thực tế tại các nước đã triển khai các loại vaccine khác nhau trong cùng một cộng đồng. Kết quả ghi nhận cho thấy như ở ​​Anh, hai loại vaccine của Pfizer/BioNTech và AstraZeneca đều đạt hiệu quả như nhau, cùng đáng tin cậy trong ngăn ngừa mắc triệu chứng, nhập viện và tử vong. Bởi vậy kết quả thử nghiệm lâm sàng không phải lúc nào cũng giống thực tế.

Chiến lược kết hợp nhiều loại vaccine

Do khả năng miễn dịch suy giảm tự nhiên sau khi tiêm, định kỳ cần phải tiêm nhắc lại. Nghiên cứu đầy hứa hẹn từ Tây Ban Nha cho thấy vaccine kết hợp nhiều loại vẫn an toàn và có thể kích hoạt đáp ứng miễn dịch rất mạnh. Đây có lẽ là chiến lược khả thi để duy trì hiệu quả vaccine cao trong thời gian dài.

Nói cách khác, vaccine tốt nhất trên thực tế có thể là sử dụng kết hợp nhiều loại vaccine. Để đối phó với các biến thể, các công ty dược như Moderna đã nghiên cứu vaccine tiêm nhắc lại chống từng biến thể riêng. Vì vậy, dù vaccine đạt hiệu quả cao trong thử nghiệm, loại vaccine đó chưa chắc đã tốt nhất trong bảo vệ chống biến thể.

Vaccine ngừa Covid-19 của hãng dược phẩm Johnson và Johnson. Nguồn: Oasisamuel

Có sẵn cứ việc dùng ngay

Thật ra dù có xác định vaccine tốt nhất chúng ta cũng không có lựa chọn vì phần lớn sẽ được tiêm loại vaccine có sẵn theo khuyến nghị của cơ quan y tế. Vì vậy theo đánh giá của Wen Shi Lee và Hyon Xhi Tan trên trang web The Conversation, vaccine tốt nhất chính là loại vaccine có sẵn vì giúp ngăn ngừa mắc COVID-19, giảm lây lan và giảm nguy cơ mắc bệnh nặng.

Xét theo mục đích đó thì mọi loại vaccine đều tốt nhất.

Với các biến thể virus đáng lo ngại, nguồn cung vaccine không ổn định, khả năng bùng phát dịch ở nhiều khu vực và phản ứng của nhiều nước khác nhau, chờ đợi một loại vaccine hoàn hảo là tham vọng khó đạt được.