Trong giai đoạn đầu xung đột, tình trạng thiếu binh sĩ và các vấn đề về hậu cần, khí tài đã buộc Nga phải thu hẹp mục tiêu chiến dịch, rút khỏi Kiev và phía bắc Ukraine để tập trung cho miền đông. Hiện tại, khi giao tranh đã bước sang tháng thứ sáu, các vấn đề này có thể một lần nữa cản trở hoạt động của Nga và mang lại lợi thế phản công cho Ukraine, theo các quan chức phương Tây.

Tình báo phương Tây nhận thấy dấu hiệu về những vấn đề của Nga gần đây xuất hiện rất nhiều: đạn pháo bắn trượt mục tiêu, những cuộc điện đàm bị chặn thu cho thấy nhiều binh sĩ phàn nàn về các xe tăng cũ và tỷ lệ thương vong tăng lên. Nhưng không giống lần trước, Nga có thể gặp nhiều khó khăn hơn trong nỗ lực khắc phục khó khăn và xây dựng lại chiến lược, ít nhất là trong ngắn hạn.

Lần này, các quan chức NATO cho rằng tình hình thực địa sẽ buộc quân Nga phải giảm hoạt động để củng cố các đơn vị đã cạn kiệt, bảo vệ tốt hơn tuyến hậu cần và bổ sung khí tài mới.

Quân nhân Ukraine kiểm tra xác xe tăng Nga ở Rusaniv, tỉnh Kiev ngày 16/4. Ảnh: AFP.

Động thái tạm dừng tác chiến của Nga diễn ra sau giai đoạn giao tranh ác liệt nhất trong chiến dịch ở miền đông Ukraine, theo Julian E. Barnes và Eric Schmitt, hai nhà phân tích của NY Times. Cả hai bên đều đã mất hàng nghìn binh sĩ trong những tuần qua, trong đó có cả lực lượng tinh nhuệ và thiện chiến nhất, khi những trận đấu pháo đã phá hủy nhiều thành phố và thị trấn ở vùng Donbass.

Tình trạng thiếu hụt về nhân lực và vật lực của Nga trên chiến trường đã tạo cơ hội cho Ukraine, thúc đẩy quyết định phản công, theo quan chức quân sự cấp cao và các nhà lập pháp Mỹ tới thăm Ukraine gần đây. Họ cho biết Ukraine có thể tiến hành nhiều đợt phản công, đặc biệt ở miền nam, trong những tuần tới.

"Người Nga đang kiệt sức và bạn không muốn cho họ thời gian nghỉ ngơi cũng như tập hợp lại lực lượng. Tôi hiểu mong muốn tấn công vào thời điểm họ mệt mỏi", Elissa Slotkin, thành viên Ủy ban Quân vụ Hạ viện Mỹ tới thăm Ukraine tháng trước, cho biết.

Nga đã triển khai gần 85% lực lượng trực chiến cho chiến dịch ở Ukraine, theo một quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ.

Trong khi đó, quan chức châu Âu cho biết quân đội Nga đang gặp khó khăn để đưa quân nhân dự bị và tân binh đến chiến trường. Lầu Năm Góc ước tính khoảng 15.000-20.000 lính Nga đã thiệt mạng và hàng nghìn người khác bị thương hoặc mất tích trong gần 6 tháng chiến sự ở Ukraine.

Trong nỗ lực tìm kiếm tân binh, Nga đã hạ tiêu chuẩn tuyển quân, theo quan chức phương Tây. Ông Putin đã ký đạo luật loại bỏ giới hạn độ tuổi để người Nga ký hợp đồng tham gia quân đội.

Nga cũng tìm cách khắc phục tình trạng thiếu nhân lực bằng cách huy động các tay súng từ công ty an ninh tư nhân Wagner Group. Tình báo Mỹ cho biết dù lính đánh thuê có thể tạo ra khác biệt trong một số trận giao tranh, họ không đủ sức thay đổi cục diện chiến trường như lực lượng chính quy.

Quan chức Mỹ cho hay nếu không ban bố lệnh tổng động viên, Nga khó có thể khắc phục khó khăn về thiếu quân số. Để tăng quân trên chiến trường, Nga đã huy động cả các sĩ quan huấn luyện tới chiến đấu ở tiền tuyến, nhưng điều này lại tạo ra lỗ hổng trong khâu huấn luyện ở hậu phương.

Do thiếu sĩ quan huấn luyện, Nga đã trì hoãn kế hoạch tuyển quân mùa xuân hai tháng, dấu hiệu cho thấy họ chưa thể đào tạo được những người sẵn sàng nhập ngũ.

Dù không trầm trọng như thiếu nhân lực, các vấn đề về khí tài quân sự của Nga cũng rất đáng ngại. Nga đã phải thay thế các xe tăng hiện đại bằng các phiên bản cũ hơn được lấy từ kho niêm cất. Theo một số đánh giá tình báo phương Tây, Nga đã mất 1/3 số xe tăng triển khai ở Ukraine.

Khi kho tên lửa dẫn đường chính xác ngày càng cạn kiệt, Nga đã phải dựa vào hỏa lực pháo binh để tạo lợi thế chiến trường. Nhưng khi Ukraine sử dụng nhiều vũ khí hiện đại hơn, có tầm bắn xa hơn do phương Tây viện trợ, quân Nga buộc phải lùi xa tiền tuyến, làm giảm hiệu quả tác chiến.

Xe tăng T-64 Ukraine tuần tra gần thành phố Bakhmut hôm 10/7. Ảnh: AFP.

Nga có kho đạn pháo lớn, yếu tố giúp họ áp đảo lực lượng Ukraine trong thời gian qua ở vùng Donbass. Nhưng quan chức phương Tây nói đạn pháo của Nga cũng gặp vấn đề. Nhiều đạn pháo được sản xuất từ lâu và bảo quản trong điều kiện không tốt, khiến hiệu quả sử dụng bị giảm sút.

Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu của châu Âu và Mỹ cũng gây áp lực lên các nhà sản xuất vũ khí Nga, ít nhất là trong thời gian trước mắt, buộc họ phải giảm hoặc ngừng sản xuất đạn dẫn đường có độ chính xác cao và các loại đạn tiên tiến khác. Tình trạng thiếu đạn đã buộc quân Nga phải ngắm mục tiêu cẩn trọng hơn và hạn chế tấn công các đoàn xe đang di chuyển. Thay vào đó, họ tập thường tập trung pháo kích các mục tiêu cố định, như kho đạn của Ukraine.

Vài tuần gần đây, Nga đã sử dụng hệ thống tên lửa phòng không S-300 để tấn công mục tiêu mặt đất gần thành phố Mykolaiv, dấu hiệu cho thấy họ đang thiếu tên lửa đối đất phù hợp cho các cuộc tấn công như vậy, theo giới quan sát.

Nhiều sĩ quan cấp cao của quân đội Mỹ cho biết tình trạng thiếu nhân lực, vũ khí và đạn dược của Nga đang ngày càng nghiêm trọng trên chiến trường. Chiến thuật tập kích mới của Ukraine, với sự hỗ trợ của pháo phản lực HIMARS, đã làm giảm đáng kể lượng đạn pháo dự trữ của Nga ở tiền tuyến.

Chuẩn tướng Christopher King, sĩ quan Anh tại căn cứ quân sự ở Stuttgart, Đức, nơi điều phối nguồn cung vũ khí phương Tây cho Ukraine, nói tổ hợp HIMARS và các loại pháo khác đã cho phép quân đội Ukraine làm gián đoạn năng lực tiếp tế của Nga.

Pháo binh và xe tăng Ukraine tất nhiên cũng bị phá hủy trong giao tranh. Một quan chức quân sự cấp cao Ukraine cho biết giống như Nga, Ukraine cũng mất nhiều sĩ quan và binh sĩ giỏi nhất trong vài tháng đầu cuộc chiến. Tuy nhiên, người này thêm rằng Kiev có nhiều sĩ quan giàu kinh nghiệm chiến đấu ở tiền tuyến và đây là yếu tố quyết định cho giai đoạn đầu.

Đánh giá tình báo Mỹ và phương Tây cho thấy những tuần và tháng tới có ý nghĩa quan trọng đối với Ukraine. Ngay cả khi lực lượng Nga không thể bị đẩy lùi đáng kể, một cuộc phản công mạnh mẽ có thể làm tăng thêm niềm tin ở các đồng minh của Ukraine.

Quan chức Mỹ và Anh cho biết Ukraine hiểu họ có một khoảng thời gian hạn chế để tận dụng điểm yếu của Nga.

Michael Waltz, nghị sĩ Mỹ từng tới thăm Kiev, cho biết Mỹ sẽ gửi thêm pháo phản lực HIMARS cùng các vũ khí hiện đại khác cho Ukraine. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky nói với quốc hội Mỹ rằng Ukraine sẽ gặp khó khăn rất lớn trong tương lai nếu không tận dụng cơ hội này để đẩy lùi lực lượng Nga.

"Ông Zelensky tin Nga đang bộc lộ điểm yếu, khi phải tạm dừng tác chiến để tập hợp lực lượng nhằm duy trì đà tiến công trước mùa đông", ông Waltz nói.