Vyacheslav Gladkov, tỉnh trưởng Belgorod của Nga, ngày 27/8 thông báo hạn chế người dân tới làng Vyazovoye, cách biên giới với tỉnh Sumy của Ukraine khoảng hai km. Tuyên bố được đưa ra trong bối cảnh quân đội Ukraine tiếp tục đạt bước tiến trong chiến dịch tấn công tỉnh Kursk ở miền tây Nga và mở rộng sang tỉnh Belgorod lân cận.

Quân đội Ukraine cho hay sau ba tuần mở chiến dịch tấn công tỉnh Kursk, họ đã kiểm soát gần 100 khu dân cư và diện tích hơn 1.200 km2 tại đây, tương đương phần lãnh thổ mà Nga giành được ở miền đông Ukraine trong gần 9 tháng đầu năm 2024.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết mục tiêu của Kiev khi mở cuộc tấn công là làm giảm các đòn tập kích của Nga vào tỉnh Sumy và giành lợi thế trên bàn đàm phán trong tương lai, thông qua việc kiểm soát lãnh thổ của đối phương.

"Để đẩy lui kẻ địch ra khỏi đất nước, chúng tôi cần phải tạo ra càng nhiều vấn đề càng tốt cho phía Nga trên lãnh thổ của chính họ", Tổng thống Ukraine nhấn mạnh.

Một tòa nhà bị hư hại do giao tranh tại tỉnh Kursk hôm 19/8. Ảnh: AFP

Can Kasapoglu, chuyên gia cấp cao tại Viện nghiên cứu Hudson có trụ sở tại Mỹ, nhận định Ukraine đã quyết định đúng khi mở mũi tấn công vào lãnh thổ đối phương thay vì chỉ giữ thế phòng thủ, nhấn mạnh đây là điều tốt nhất Kiev có thể làm vào lúc này.

"Đây là cuộc chiến tiêu hao và Nga có sức bền tốt hơn Ukraine. Kiev khó có thể tái chiếm các lãnh thổ đã mất, nhất là với mức độ hỗ trợ quân sự hiện nay của phương Tây. Do đó họ phải hành động theo cách phi truyền thống", ông nói. "Tôi nghĩ mọi chuyện đang diễn ra khá tốt với Ukraine".

Theo Kasapoglu, việc Ukraine có thể kiểm soát bao nhiêu diện tích lãnh thổ Nga trong chiến dịch lần này không phải điều quan trọng. Chỉ cần Ukraine vẫn giữ được đất đối phương, bất kể ít hay nhiều, khi hai bên bước vào bàn đàm phán, cũng là thành công với chính quyền của Tổng thống Zelensky, do điều này sẽ giúp Kiev có vị thế ngang bằng với Moskva.

"Đó sẽ là cuộc đối thoại giữa hai bên ngang hàng, với nội dung là trao đổi lãnh thổ Nga lấy lãnh thổ Ukraine", chuyên gia của Viện nghiên cứu Hudson nhận định.

Thông tin gần đây cho thấy lực lượng Ukraine đàng đào hào ở các khu vực kiểm soát được tại tỉnh Kursk, nhằm mục đích phòng vệ trước các nỗ lực tái chiếm của đối phương. Theo Kasapoglu, Kiev cần xây dựng các hệ thống phòng thủ phức tạp, nhiều lớp như những gì Moskva thiết lập tại mặt trận phía nam năm ngoái để ngăn cản thành công chiến dịch phản công quy mô lớn của Ukraine.

Ông cũng cho rằng quân đội Ukraine phải xây dựng "ô phòng không" ở các vùng đang kiểm soát để bảo vệ lực lượng trước đòn tập kích của không quân Nga. Cuối cùng, các binh sĩ tiền phương của họ không được di chuyển với tốc độ quá nhanh, phải đảm bảo sao cho những đơn vị pháo binh, tên lửa, hậu cần có thể theo kịp.

Tymofiy Mylovanov, lãnh đạo Đại học Kinh tế Kiev, cho rằng ngoài tăng cường lợi thế quân sự, chiến dịch Kursk còn tạo ra kết quả hữu hình về chính trị, thắp lên hy vọng về cơ hội chấm dứt chiến sự sớm hơn.

"Thành công của chiến dịch này cho thấy lực lượng Ukraine không chỉ có khả năng phòng thủ, mà còn có thể tấn công hiệu quả, tăng cường năng lực chiến thuật và trở thành hình mẫu cho nhiều bên", Mylovanov nói. "Nó còn góp phần tăng cường đoàn kết nội bộ Ukraine, nâng vị thế của quân đội trên trường quốc tế và khiến Nga phải đánh giá lại chiến lược quân sự của mình".

Chiến dịch của Ukraine cũng được cho là một đòn đánh trên mặt trận ngoại giao - thông tin. Bất chấp lời kêu gọi của Kiev, Mỹ tới nay chưa cho phép Ukraine sử dụng vũ khí tầm xa do Washington cung cấp để tập kích mục tiêu sâu trong lãnh thổ Nga, mà chỉ giới hạn ở các khu vực sát biên giới hai nước, do lo ngại leo thang căng thẳng với Moskva.

Bằng việc mở cuộc tấn công vào tỉnh Kursk, Ukraine muốn chứng minh với các đối tác phương Tây rằng những lời đe dọa của Nga, bao gồm cả việc sử dụng vũ khí hạt nhân, chỉ là lời nói suông, và Mỹ cùng đồng minh có thể mạnh dạn hơn khi ra quyết định giúp đỡ Ukraine.

"Chúng ta đang chứng kiến thay đổi đáng kể về mặt nhận thức. Khái niệm ngây thơ, viển vông về cái gọi là 'lằn ranh đỏ' liên quan Nga, vốn chi phối nhận thức của một số đối tác về cuộc xung đột, đã sụp đổ đâu đó gần Sudzha", Tổng thống Zelensky hôm 19/8 nói, đề cập thị trấn chiến lược mà lực lượng nước này đã chiếm trong chiến dịch ở tỉnh Kursk.

"Nếu các đối tác dỡ bỏ những hạn chế hiện tại về sử dụng vũ khí trong lãnh thổ Nga, chúng tôi đã không phải tiến vào tỉnh Kursk", ông nói thêm.

Politico ngày 23/8 dẫn lời các quan chức Mỹ, Ukraine và châu Âu giấu tên tiết lộ các bên đang thảo luận về khả năng cho phép Kiev sử dụng tên lửa tầm xa Storm Shadow do Anh chế tạo để tập kích sân bay và kho tiếp tế trong lãnh thổ của Moskva. Loại tên lửa này có chứa linh kiện do Mỹ sản xuất, nên cần phải được cả Washington đồng ý.

Bình luận về thông tin này, Đại sứ Nga tại Mỹ Anatoly Antonov cùng ngày nhận định Washington "đang chuẩn bị dỡ bỏ mọi giới hạn" với Ukraine về việc dùng vũ khí tầm xa của Mỹ để tập kích lãnh thổ Nga.

Emil Kastehelmi, nhà phân tích tình báo tại Black Bird Group, trụ sở ở Phần Lan, cho rằng trên mặt trận thông tin, chiến dịch Kursk của Ukraine đã thành công trong việc chuyển hướng sự chú ý của dư luận từ các vấn đề của Ukraine sang các thành quả mà họ đạt được.

"Người ta đã ít nói hơn tới đà tiến của Nga ở vùng Donbass, chú ý nhiều hơn tới thông tin Ukraine giành được nhiều làng của Nga", Kastehelmi nói.

Xe phóng đạn của tổ hợp phòng Buk-M2 Nga tại Ukraine hồi tháng 4. Ảnh: RIA Novosti

Phân tán bớt lực lượng Nga ở mặt trận Donbass, qua đó giảm bớt áp lực cho quân đội Ukraine tại đây, là một mục tiêu khác của Ukraine trong chiến dịch ở tỉnh Kursk. Tuy nhiên, giới quan sát cho rằng Ukraine kém thành công hơn trong mục tiêu này.

Lực lượng Nga tại các khu vực giao tranh chính ở miền đông Ukraine, bao gồm thành phố chiến lược Pokrovsk, vẫn chưa được điều tới tỉnh Kursk tham chiến. Trong khi đó, một số quan chức Mỹ cho biết Ukraine đã phải rút bớt binh lính từ mặt trận Pokrovsk để tham gia chiến dịch tại vùng Kursk, khiến nhân lực phòng thủ ở đây mỏng đi.

Đây được cho là một trong các nguyên nhân khiến quân đội Nga gần đây đẩy mạnh đà tiến theo hướng này và chỉ còn cách Pokrovsk khoảng 10 km.

Theo chuyên gia Kasapoglu, cả chiến dịch của Ukraine ở tỉnh Kursk và cuộc tấn công của Nga ở mặt trận phía đông đều nhiều khả năng sẽ tăng đà tiến trong thời gian tới.

"Tôi sẽ không ngạc nhiên nếu thấy Ukraine tận dụng những thành quả đã đạt được để ổn định, củng cố phòng tuyến ở tỉnh Kursk. Tôi cũng sẽ không bất ngờ nếu thấy Nga kiểm soát hoàn toàn thành phố Pokrovsk sau vài tuần hoặc vài tháng nữa", ông nói thêm.

Theo chuyên gia này, Pokrovsk là trung tâm giao thông ở phía đông và việc chiếm được đô thị này sẽ mở ra nhiều lựa chọn cho quân đội Nga, giúp họ tiếp tục tiến sâu và hoàn thành mục tiêu chiến lược là kiểm soát hoàn toàn tỉnh Donetsk.

"Đây là canh bạc Ukraine buộc phải thực hiện. Ngay cả khi họ tập hợp lực lượng ở mặt trận Pokrovsk, tình hình cũng khó khả quan với Kiev", chuyên gia Kasapoglu nói. "Ukraine đã mất dần lãnh thổ ở phía đông từng chút một trong thời gian dài".

Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: RYV