"Viện Khổng Tử hoạt động ở Mỹ dựa trên sự tự nguyện của các trường đại học, trên nguyên tắc tôn trọng nhau và cùng có lợi", phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên cho biết hôm 16/10, thêm rằng các viện này góp phần thúc đẩy giao lưu văn hoá và "được các trường đại học Mỹ và người dân Mỹ hoan nghênh mạnh mẽ".

Ông Triệu cáo buộc "một số chính trị gia Mỹ, đặc biệt là Ngoại trưởng Mike Pompeo, đang cố tình phá hoại việc trao đổi văn hóa và giáo dục bằng cách hạ thấp uy tín của các Viện Khổng Tử và can thiệp vào hoạt động bình thường của các cơ sở này".

"Các chính trị gia này cần từ bỏ tâm lý Chiến tranh Lạnh và ngừng can thiệp vào các hoạt động trao đổi văn hóa và giao lưu nhân dân thông thường. Nếu Mỹ vẫn từ chối điều này, phía Trung Quốc bảo lưu quyền có các hành động đáp trả", ông Triệu nói. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc không nói rõ biện pháp đáp trả là gì.

Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Triệu Lập Kiên tại buổi họp báo ở Bắc Kinh hôm 12/10. Ảnh: Bộ Ngoại giao Trung Quốc.

Tuyên bố được Bộ Ngoại giao Trung Quốc đưa ra sau khi Ngoại trưởng Pompeo hồi tháng 9 đề cập đến chương trình Viện Khổng Tử của Trung Quốc tại Mỹ, cáo buộc các viện do chính phủ Trung Quốc tài trợ đang tuyển dụng "gián điệp và cộng tác viên" tại các trường đại học Mỹ. Ông hy vọng tất cả các Viện Khổng Tử trong khuôn viên các trường đại học Mỹ sẽ đóng cửa trước cuối năm nay.

Theo Pompeo, các Viện Khổng Tử ở nước này là "thực thể thúc đẩy hoạt động tuyên truyền và ảnh hưởng toàn cầu của Bắc Kinh" và yêu cầu các viện này phải đăng ký như phái bộ nước ngoài, đồng nghĩa với việc họ phải báo cáo chi tiết thông tin nhân sự và kê khai tường tận tài sản ở Mỹ, dựa trên Đạo luật Phái bộ Nước ngoài năm 1982 (FMA).

Tính đến 2018, Trung Quốc đã thành lập 548 viện và gần 2.000 lớp học Khổng Tử ở 154 quốc gia, phần lớn nằm trong khuôn viên các trường đại học hoặc tổ chức ở nước ngoài. Mục tiêu của Viện Khổng Tử là giảng dạy ngôn ngữ, truyền bá văn hóa Trung Quốc và được xem là một trong những phương tiện nhằm phát huy sức mạnh mềm của nước này.

Mỹ tăng cường kiểm soát các Viện Khổng Tử giữa lúc căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh vẫn không có dấu hiệu hạ nhiệt. Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã tung một loạt "đòn giáng" vào Trung Quốc, như cấm giao dịch với hai công ty lớn của nước này là ByteDance và Tencent, trừng phạt các quan chức hàng đầu của Hong Kong, bao gồm cả trưởng đặc khu, đóng cửa lãnh sự quán Trung Quốc ở Houston.

Giới quan sát cho rằng Trump sẽ tiếp tục gây áp lực với Bắc Kinh để đổi lấy sự ủng hộ của cử tri khi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ đang tới gần.