Theo số liệu điều tra của Việt Nam năm 2010, nam trung bình cao 164,4cm, nữ 154cm. So với trung bình của thế giới hiện nay (nam 171cm, nữ 159cm), người Việt thấp hơn gần 7cm ở nam và 5cm ở nữ.

Với số liệu này, Việt Nam đứng thứ 182/200 quốc gia/vùng lãnh thổ ở chiều cao trung bình của nam, và 188/200 về chiều cao trung bình ở nữ. Các chuyên gia cho rằng chiều cao hoàn toàn cải thiện được nếu biết cách chăm sóc dinh dưỡng đúng cách, tận dụng giai đoạn vàng.

Bác sĩ Dương Công Minh - trưởng khoa Dinh dưỡng tiết chế của Bệnh viện Nhi đồng Thành phố Hồ Chí Minh, cho biết tăng trưởng chiều cao là nỗi lo chung của tất cả các ông bố bà mẹ. Hàng ngày ông gặp rất nhiều phụ huynh tìm tới tư vấn làm sao để con họ được cao.

Bác sĩ Minh cho rằng để phát triển chiều cao thì cần chăm sóc trẻ từ lúc mang thai. Bởi vì các nghiên cứu đều chỉ ra rằng 1000 ngày đầu đời có giá trị vô cùng to lớn đối với sự phát triển của trẻ. Đây là 9 tháng trong bụng mẹ và 2 năm đầu đời. Thời gian này nếu con được chăm sóc tốt sẽ giúp trẻ phát triển hoàn thiện. Đây được xem là giai đoạn vàng để trẻ có thể phát triển đặc biệt là chiều cao.

Tăng trưởng chiều cao ở trẻ, cha mẹ phải “giành giật” từng cm. Ảnh minh họa

Chiều cao chia làm 3 giai đoạn để trẻ phát triển:

Giai đoạn 1: giai đoạn trong bụng mẹ, bà mẹ cần ăn uống, ngủ nghỉ tốt để con có đủ dinh dưỡng, trẻ có cân nặng trung bình 3 kg. Chiều cao của trẻ phải đạt 50 cm trở lên.

Giai đoạn 2: là giai đoạn 3 năm đầu đời vì 1 em bé ra đời có chiều cao trung bình 50 cm. Sau 1 năm con có chiều cao 74 cm. 12 tháng đầu tiên của cuộc đời trẻ cao thêm 25 cm trẻ.

Từ 12 – 24 tháng trẻ cần tăng thêm 10 cm để trẻ đạt chiều cao trung bình 85 cm. 36 tháng (3 năm) trẻ phải đạt 95 cm. Chiều cao ở giai đoạn này tăng rất nhanh nếu bỏ lỡ thì sẽ không còn cơ hội nào khác vì đây là giai đoạn duy nhất trong cuộc đời trẻ tăng chiều cao nhanh.

Bởi vì từ 4 tuổi đến 10 tuổi, trẻ tăng trung bình  6- 8 cm/năm. Sau giai đoạn 10 tuổi tăng 4- 6cm. Vì vậy, 3 năm đầu đời là giai đoạn kim cương để con đạt được chiều cao lý tưởng.

Giai đoạn 3:  Đây cũng được xem là giai đoạn vàng tăng chiều cao đặc biệt, đó là  giai đoạn trước dậy thì 1 năm. Nếu ở giai đoạn này trẻ được ăn uống, dinh dưỡng đầy đủ thì trẻ có thể tăng 10 – 12 cm.

Dấu hiệu để biết con bạn dậy thì đó là con trai dậy thì là tình trạng mộng tinh, vỡ giọng. Còn con gái thì có kinh nguyệt. Nếu trước khi dậy thì can thiệp dinh dưỡng tốt vô cùng quan trọng. Tuy nhiên, cái khó là phụ huynh không biết được khi nào con dậy thì. Vì vậy, bác sĩ Minh cho rằng bất cứ khi nào phụ huynh cũng nên theo dõi cân nặng, chiều cao để đến thời điểm con dậy thì thì bố mẹ đã chọn bệ phóng để bé có thể phát triển chiều cao.

Di truyền có ảnh hưởng?

Bác sĩ Minh chia sẻ ông thường xuyên gặp các bà mẹ đến xin bác sĩ tư vấn cho mình làm thế nào để chăm con cho bé tăng cân. Trong khi đó, đứa trẻ lại rất thấp còi. Và lý do mà phụ huynh "chỉ cần con tăng cân" đó là quan niệm “chim chích di truyền”, không mong muốn con cao hơn chỉ mong con khoẻ, tăng cân.

Trong khi đó, bác sĩ Minh cho rằng di truyền chỉ tác động đến chiều cao của trẻ 23% nhưng dinh dưỡng lên tới 32%. Nhưng cũng có nghiên cứu cho rằng di truyền có thể liên quan tới 50%. Nhưng bác sĩ Minh cho rằng phụ huynh nên xếp di truyền ở sau. Bởi vì có thể giai đoạn trước, bố mẹ trẻ do dinh dưỡng không đủ, bệnh lý nào đó nên dẫn đến thấp bé chứ chưa chắc bố mẹ nhỏ bé, thấp lùn là con sẽ thấp lùn nhỏ bé.

Nếu bố mẹ suy nghĩ do di truyền sẽ làm mất cơ hội tăng trưởng chiều cao của trẻ. Vì vậy bác sĩ Minh nhấn mạnh di truyền hãy để các nhà chuyên môn lo còn việc của bố mẹ vẫn chăm sóc dinh dưỡng tốt nhất cho trẻ để tăng trưởng chiều cao. Nếu trẻ sống trong môi trường tốt, dinh dưỡng đầy đủ thì dù bố mẹ nhỏ bé, con vẫn có thể cao lớn.

Trong cuộc chiến tăng trưởng chiều cao cho con thực chất là giành giật từng cm cho con.

Ngoài ra, bác sĩ Minh cho rằng không nên cực đoan chỉ chọn chiều cao của trẻ mà bỏ quên cân nặng. Trong năm đầu đời cần đảm bảo cân nặng của trẻ đủ để tăng trưởng. Cân nặng của con với tháng tuổi của con phải nằm trong chuẩn tăng trưởng. Nếu phụ huynh chỉ nhăm nhăm tìm cách phát triển chiều cao không để ý đến cân nặng của con sẽ khiến trẻ nằm trong nhóm thể nhẹ cân cũng khó giúp trẻ vọt chiều cao.

Cân nặng và chiều cao đều quan trọng theo đúng biểu đồ tăng trưởng bởi vì nếu nhẹ cân hay đi kèm thấp bé. Tuy nhiên cũng không phải vì thế mà cổ xuý cho việc đẩy dinh dưỡng cho trẻ nhiều hơn dẫn đến thừa cân béo phì.