Theo số liệu từ Bộ Lao động Mỹ, 661.000 việc làm đã được tạo ra vào tháng 9. Việc này cho thấy thị trường lao động nước này tiếp tục hồi phục khỏi khủng hoảng do đại dịch gây ra, nhưng với tốc độ chậm hơn nhiều so với mùa hè.

Từ khi đại dịch bắt đầu, có 11,4 triệu việc làm được tạo ra, bù đắp lại 22 triệu việc làm bị mất trong tháng 3 và 4. Tuy nhiên, tốc độ tăng trưởng việc làm đang hạ nhiệt. Tháng trước là lần đầu tiên kể từ tháng 4 số việc làm tạo mới đạt dưới một triệu.

Báo cáo việc làm của Bộ Lao động cuối tuần qua là báo cáo cuối cùng trước cuộc bầu cử tổng thống, vốn đang đứng trước nguy cơ bất ổn mới sau khi Tổng thống Trump và đệ nhất phu nhân Melania Trump dương tính với Covid-19. Ông Trump và ông Joe Biden đã hứa sẽ tạo ra hàng triệu việc làm để thúc đẩy phục hồi kinh tế.

Nhân viên phục vụ đeo khẩu trang tại một nhà hàng ở Mỹ. Ảnh: Bloomberg

Tỷ lệ thất nghiệp giảm xuống 7,9% vào tháng 9, từ mức 8,4% của tháng 8. Mặc dù tỷ lệ thất nghiệp giảm mạnh so với mức đỉnh gần 15% tháng 4, lượng người bị sa thải vĩnh viễn tăng. Nhiều người đang từ bỏ tìm việc do nhu cầu tuyển dụng ít hoặc trách nhiệm chăm sóc con cái.

Việc sa thải tại các công ty lớn đang lan rộng. Walt Disney tuần qua thông báo sa thải vĩnh viễn 28.000 nhân viên công viên giải trí - những người trước đây đã tạm thời nghỉ việc. American Airlines và United Airlines sẽ cho nghỉ không lương 32.000 nhân viên sau khi các nhà lập pháp chưa thể đồng ý về một gói cứu trợ quy mô lớn mới. Các thông báo sa thải này không được ghi nhận trong báo cáo việc làm tháng 9, vốn chỉ tính đến nửa đầu tháng.

Các nhà tuyển dụng tiếp tục tuyển người lại, nhưng nhiều yếu tố đang hội tụ lại, cản trở sự phục hồi kinh tế. Đầu tiên, tốc độ tuyển dụng sau khi mở cửa kinh doanh lại đã giảm tốc so với đầu hè. Ngoài ra, tình trạng sa thải vĩnh viễn vẫn cao so với mức đỉnh trước đại dịch vì bất ổn vẫn còn.

"Tốc độ phục hồi việc làm cho thấy chúng ta sẽ cần nhiều năm, chứ không phải tháng hay quý để phục hồi hoàn toàn", Marianne Wanamaker, Nhà kinh tế lao động tại Đại học Tennessee, Knoxville, cho biết. "Chúng ta sẽ không có thêm việc làm nhanh như hồi tháng 5 và tháng 6", vị này nói thêm.

Số người thất nghiệp bị sa thải tạm thời trong tháng 9 đã giảm. Vào tháng 4, tháng mất việc nghiêm trọng nhất trong thời kỳ suy thoái hiện nay, 88% người mất việc cho biết họ bị sa thải tạm thời, nghĩa là họ dự kiến sẽ trở lại vai trò cũ trong vòng 6 tháng. Nhưng vào tháng 9, tỷ lệ những người lạc quan như vậy chỉ còn 51%.

Trong khi đó, số công nhân coi việc sa thải của họ là vĩnh viễn tăng lên 3,8 triệu trong tháng 9, từ mức 2 triệu vào tháng 4. Nhiều người đang vật lộn để tìm công việc khác. Tháng trước, 58% người thất nghiệp đã mất việc ít nhất 3 tháng, bao gồm 19% nghỉ việc ít nhất 6 tháng, và những người được coi là thất nghiệp dài hạn.

Michael Hicks, Nhà kinh tế của Đại học Ball State, cho biết quá trình phục hồi việc làm với những người mất việc tạm thời đã gần kết thúc. "Phần lớn tình trạng thất nghiệp còn lại và sự sụt giảm lịch sử trong lực lượng lao động vẫn là những rào cản đáng kể đối với sự phục hồi kinh tế", ông nói.

Beth Ann Bovino, Nhà kinh tế trưởng tại S&P Global Ratings, cho biết dịch bệnh càng kéo dài là một lý do khiến tình trạng mất việc tạm thời trở nên vĩnh viễn. Trong cuộc suy thoái 2007-2009, "mọi người đã phải mất một thời gian dài để quay lại công việc", điều này có thể ảnh hưởng đến lòng tin và khả năng chi tiêu của người tiêu dùng. "Thất nghiệp kéo dài đi kèm với một sự kỳ thị. Các doanh nghiệp nghi ngờ rằng phải có vấn đề gì đó xảy ra với những người không có việc làm trong sáu tháng", bà nói thêm.

Austin Halliday (Cleveland, Tennessy), bị sa thải khỏi vai trò tư vấn tại một công ty phân tích dữ liệu vào tháng 6 sau gần một năm làm việc. Khi mới thất nghiệp, Halliday rất lạc quan về việc nhanh chóng tìm được vị trí mới. Sau đó, anh nhận ra nhiều người khác cũng đang tìm việc làm.

Halliday đã nộp 250 đơn xin việc kể từ tháng 6, một số cho các vị trí cấp thấp và một số cho các vị trí yêu cầu nhiều kinh nghiệm hơn. Anh đã có một vài cuộc phỏng vấn nhưng chưa tìm được việc làm. Người đàn ông 23 tuổi đang nhận trợ cấp thất nghiệp khi sống ở nhà với gia đình.

"Sẽ khó hơn nhiều để phục hồi lực lượng lao động trong một nền kinh tế đang trong giai đoạn phục hồi chậm và kéo dài. Rất nhiều doanh nghiệp, nơi những người lao động mất việc làm, giờ đã biến mất", bà Beth Ann Bovino, nhận định.

Các nhà kinh tế cho biết, doanh nghiệp đã thuê lại một phần nhỏ nhân viên khi các bang dỡ bỏ các hạn chế. Tuy nhiên, đối với nhiều đơn vị, doanh số vẫn giảm do hoạt động trong điều kiện hạn chế về năng lực.

Andrew Fritz, Đồng chủ sở hữu nhà hàng Citizen Public House ở Scottsdale, (Arizona) tự nguyện giảm giờ phục vụ và sức chữa vào tháng 7 khi các ca nhiễm tại bang tăng đột biến. Một tháng sau đó, ông tăng giờ bán và thuê lại người những đến nay vẫn đang hoạt động với chưa đến một nửa số nhân viên so với trước dịch. Doanh số hai tháng qua bằng khoảng một nửa so với cùng kỳ.

"Chúng tôi đang lỗ mỗi tuần", ông Fritz nói. Ông hy vọng nhà hàng có thể hòa vốn nếu doanh thu tăng thêm từ 5.000 đến 10.000 USD một tuần. "Nhưng một kịch bản hòa vốn là một kịch bản thực sự xấu xí, bởi vì chúng tôi đang làm điều đó bằng cách cắt giảm tiền lương, tiền công và giờ làm của mọi người", ông nói.