Sự thay đổi trong cuộc sống của người dân Kabul sau khi Taliban kiểm soát toàn bộ lãnh thổ đất nước được thể hiện ngay trên tivi, nơi tin tức và các bộ phim truyền hình Ấn Độ và Thổ Nhĩ Kỳ nhường chỗ cho chương trình tôn giáo mà không có quảng cáo.

Đa số cửa hàng kinh doanh đóng cửa. Dù Taliban kêu gọi người dân quay lại làm việc và sống bình thường, chỉ vài tiệm bánh, cửa hàng tạp hóa và nhà hàng tiếp tục hoạt động.

Các tay súng Taliban đứng gác dọc một con phố ở Kabul ngày 16/8. Ảnh: AFP

Taliban củng cố lực lượng trong thành phố, thu giữ vũ khí của bảo vệ tư nhân, ăn mừng chiến thắng bằng cách diễu hành bên ngoài đại sứ quán Mỹ đang bỏ hoang. Lãnh đạo lực lượng nổi dậy đã tới thăm công ty điện quốc gia và bệnh viện, yêu cầu nữ nhân viên y tế tiếp tục ở lại làm việc.

Họ cũng mời Bộ trưởng Y tế Waheed Majrooh, một trong số các thành viên nội các không bỏ trốn cùng Tổng thống Ashraf Ghani vào 15/8, giữ nguyên cương vị, theo bài đăng của Majrooh trên Facebook. Ông dường như đã chấp nhận đề nghị này.

"Đấng tối cao ban cho tôi niềm vinh dự được phục vụ trong lĩnh vực y tế vì người dân và vì đất nước, tôi sẽ làm hết sức mình chừng nào còn giữ trách nhiệm này", ông viết.

Cựu tổng thống Hamid Karzai và đặc phái viên hòa bình Abdullah Abdullah của Taliban xuất hiện cùng nhau trong một video, thông báo đang làm việc vì một quá trình chuyển giao hòa bình.

Suhail Shaheen, phát ngôn viên Taliban, kêu gọi người dân ở lại và tái thiết đất nước. "Đất nước chúng ta cần họ. Đây cũng là đất nước của họ, đất nước của mọi người dân Afghanistan", ông nói, nhấn mạnh Taliban đã cam kết sẽ không đe dọa tính mạng người dân. "Chúng tôi đảm bảo sẽ không gây bất kỳ nguy cơ nào với tính mạng, tài sản và danh dự của họ".

Nhưng nhiều người miễn cưỡng tin tưởng lời hứa từ lực lượng mà trong những tuần gần đây đã thực hiện các vụ giết người trả đũa và nhiều hành động tàn bạo khác, như thảm sát binh sĩ chính phủ đầu hàng. Các nhà báo ở Kabul cho hay bị Taliban tới khám nhà.

"Không ai ủng hộ nhà báo nữ ở Afghanistan. Chúng tôi rất sợ nếu Taliban tìm thấy, chắc chắn họ sẽ giết chúng tôi", một nữ phóng viên đang trốn tránh cho biết. "Một điều nữa cần lưu ý, đó là dù họ có để chúng tôi sống, sẽ không cho phép chúng tôi quay lại làm việc. Đây là một thách thức tài chính với tôi, bởi tôi sống một mình".

Phụ nữ ở nhà vì sợ bị đánh roi do không che kín toàn thân hoặc không có người thân là nam giới đi cùng giám hộ. Tại một số vùng của Afghanistan, vài tuần nay đã xuất hiện tin tức về việc phụ nữ bị ép kết hôn với các tay súng Taliban.

Hayat, một nam thanh niên 24 tuổi, đã đi ra ngoài để xem Kabul thay đổi thế nào dưới sự điều hành của Taliban. "Thay đổi tích cực duy nhất là không tắc đường. Nhưng tôi cảm thấy không an toàn, trong thâm tâm, tôi luôn nghĩ họ sẽ bắn tôi bất kỳ lúc nào".

Một người bán hàng rong Afghanistan chuẩn bị món thịt nướng truyền thống ở Shahr-e Naw tại Kabul hôm 16/8. Ảnh: AFP

Lãnh đạo Taliban chưa đưa ra quy định mới với người dân Kabul, nhưng các tay súng đã sử dụng loa phóng thanh tại một nhà thờ Hồi giáo ở phía tây thành phố để thông báo phụ nữ nên mặc burqa (áo choàng dài che kín toàn thân), hoặc trùm kín đầu bằng hijab. Các tay súng Taliban bắt đầu thực thi quy định cứng rắn ở một số khu vực trong thành phố.

Một phụ nữ lớn tuổi ra ngoài mua đồ ăn cho gia đình nhìn thấy các tay súng xô đẩy phụ nữ, ép họ về nhà vì ra đường không che mặt. Bà cũng thấy họ kéo những cô gái trẻ trên đường. Đa số phụ nữ chỉ còn cách ở trong nhà.

Nhiều phụ nữ ở Kabul không có burqa, loại quần áo trùm kín toàn thân mà Taliban từng yêu cầu phụ nữ mặc trước đây, và đã cố gắng tìm mua.

"Với tôi, burqa giống như một hình thức nô lệ. Chúng tôi giống như chim nhốt trong lồng. Tôi chưa từng nghĩ mình sẽ mặc nó. Nhưng bây giờ, nếu muốn cứu mạng mình, tôi cần phải mặc nó", Negin nói. "Tôi không có burqa, cũng không biết mua ở đâu, nhiều bạn bè của tôi đang tìm mua. Phụ nữ mua burqa để cứu mạng, để thoát khỏi mối đe dọa luôn rình rập".