Hình ảnh xuất hiện trên mạng xã hội hôm 18/1 cho thấy xác tên lửa được nhận định là mẫu 3M44 Progress của Nga rơi xuống Ukraine, nhưng không rõ thời gian và địa điểm nó được tìm thấy. Một số tài khoản ủng hộ quân đội Ukraine nói rằng tên lửa bị phòng không bắn hạ trên đường tới mục tiêu.

Trong ảnh, tên lửa bị vỡ nát do va đập với mặt đất ở tốc độ cao, nhưng vẫn có thể nhận ra những đặc điểm riêng của 3M44 Progress như phần thân thuôn dài giống điếu xì gà, cửa hút gió động cơ nằm dưới thân và cánh nâng có độ vát lớn. Đây là lần đầu tiên tên lửa 3M44 Progress được Nga sử dụng kể từ khi phát động chiến dịch tại Ukraine hồi tháng 2/2022.

Xác tên lửa 3M44 Progress được tìm thấy tại Ukraine trong ảnh công bố hôm 18/1. Ảnh: Drive

Chưa rõ tên lửa được khai hỏa từ xe chở đạn kiêm bệ phóng (TEL) hay tổ hợp Utyos cố định nằm tại khu vực Balaklava trên bán đảo Crimea.

Giới chức Nga và Ukraine chưa lên tiếng về thông tin.

Giới chuyên gia quân sự phương Tây cho rằng sự xuất hiện của tên lửa 3M44 Progress trong xung đột là dấu hiệu cho thấy Nga đang tiếp tục hoán cải nhiều loại tên lửa có sẵn trong biên chế thành vũ khí đối đất, nhằm bù đắp tình trạng thiếu hụt về tên lửa tấn công mặt đất chuyên biệt.

Tên lửa 3M44 có chiều dài 10,2 m, đường kính thân gần một mét, khối lượng phóng khoảng 4,2 tấn, phần cánh nâng có sải cánh 2,6 m và gấp gọn trong ống phóng. Quả đạn được lắp hai tầng đẩy sơ tốc dùng nhiên liệu rắn, giúp đẩy tên lửa khỏi ống phóng và đạt tốc độ đủ cao để kích hoạt động cơ tua-bin phản lực.

3M44 có tầm bắn 450 km, độ cao hành trình tối đa 7 km và tốc độ 1.800-2.200 km/h. Nếu phóng theo loạt nhiều quả, một tên lửa sẽ bay cao để dùng radar phát hiện mục tiêu và chia sẻ dữ liệu cho các quả đạn bay thấp hơn. Trong giai đoạn lao đến đích, tên lửa sẽ hạ độ cao xuống 25-100 m để tránh radar phòng không, hạn chế thời gian phản ứng và khả năng đánh chặn của đối phương.

Mỗi quả đạn được trang bị đầu đạn nổ mạnh nặng 560 kg hoặc đầu đạn hạt nhân hàng chục kiloton, đủ sức phá hủy nhiều loại chiến hạm, kể cả tàu sân bay và tàu đổ bộ hạng nặng, nếu đánh trúng đích. Động năng lớn và lượng nhiên liệu dư thừa sau chuyến bay cũng có thể gây thiệt hại nặng tại khu vực mục tiêu.

3M44 là vũ khí chính của hệ thống phòng thủ bờ biển Utyos được Liên Xô đưa vào vận hành năm 1973, nhằm bảo vệ bán đảo Crimea và căn cứ hải quân chiến lược Sevastopol, cũng như phong tỏa một phần Biển Đen khi xung đột nổ ra. Các tổ hợp Utyos chủ yếu được bố trí trong lòng núi để tránh đòn tấn công phủ đầu của đối phương.

Sau khi Liên Xô tan rã, một hệ thống Utyos nằm tại lãnh thổ do Ukraine quản lý và bị bỏ hoang. Quá trình khôi phục các tổ hợp này bắt đầu từ năm 2014, sau khi Nga sáp nhập bán đảo Crimea, và chúng được bắn thử đợt đầu tiên vào đầu năm 2017.

Giới chuyên gia chưa xác định được cơ chế dẫn đường của tên lửa 3M44 khi tấn công mục tiêu mặt đất ở Ukraine.

Tên lửa nguyên bản được trang bị hệ thống định vị quán tính, có khả năng hiệu chỉnh đường bay trên toàn hành trình nhờ đường truyền tín hiệu vô tuyến với đài điều khiển, kết hợp radar chủ động khi ở cách mục tiêu khoảng 20 km.

"Hệ thống định vị quán tính có thể dẫn tên lửa theo điểm mốc định sẵn, còn radar chủ động chuyên bám bắt vật thể có độ tương phản cao. Đường truyền dữ liệu cho phép kíp điều khiển theo dõi hành trình tên lửa, lựa chọn phương án hiệu chỉnh đường bay và lệnh cho nó bổ nhào xuống mục tiêu với góc tới 80 độ", cây bút Thomas Newdick viết trên chuyên trang quân sự War Zone của Mỹ.

Tên lửa 3M44 Progress rời bệ phóng thuộc tổ hợp Utyos trong đợt diễn tập năm 2019. Ảnh: BQP Nga

Các chuyên gia phương Tây nhận định tầm bắn 450 km khiến 3M44 Progress chỉ có thể vươn đến tỉnh Kherson khi phóng từ trận địa ở Balaklava. Một số phiên bản tên lửa nâng cấp có thể đạt tầm bắn 750 km, nhưng chưa rõ tình trạng hoạt động.

"Nga đang muốn tận dụng tốc độ và tính năng bổ nhào của 3M44 để tấn công mục tiêu Ukraine, tương tự tên lửa P-800 Oniks và Kh-22, vốn là những vũ khí mà phòng không Ukraine chưa thể đánh chặn. Rất có thể tên lửa 3M44 sẽ tiếp tục được triển khai cho những đợt không kích cường độ cao trong thời gian tới", Newdick cảnh báo.