Tác chiến ban đêm từng được coi là một điểm bất lợi của lực lượng Nga trên chiến trường Ukraine, khi các máy bay không người lái (UAV) tự sát nước này không được trang bị cảm biến ảnh nhiệt, nên chỉ có thể hoạt động vào ban ngày. Đây là lý do binh sĩ Ukraine, vốn được phương Tây cung cấp nhiều thiết bị, khí tài nhìn đêm, tăng cường hoạt động tác chiến trong bóng tối.

Tuy nhiên, blogger quân sự Ukraine Serhiy Sternenko tuần trước đăng video lực lượng Nga triển khai UAV góc nhìn thứ nhất (FPV) tác chiến vào ban đêm, cho biết binh sĩ Nga gần đây bắt đầu sử dụng chiến thuật này để tấn công lực lượng Ukraine.

Trong video, UAV tự sát Nga gắn camera ảnh nhiệt có thể phát hiện rõ đội hình bộ binh Ukraine trong bóng tối, do tín hiệu từ thân nhiệt của họ nổi bật trên địa hình xung quanh. UAV sau đó lao thẳng vào đội hình Ukraine và kích nổ, gây thương vong lớn, khiến chúng bị coi là những "sát thủ bóng đêm" có tính sát thương cao.

"Đối phương đang tấn công chúng ta bằng UAV FPV vào buổi tối và họ nhắm vào cả bộ binh. Đến mùa xuân năm sau, số vụ tập kích có thể tăng gấp 10 lần", Sternenko viết trên Telegram.

Nazar, chỉ huy một đơn vị UAV tấn công của Ukraine, cũng cho biết lực lượng Nga đang thử nghiệm việc triển khai UAV tác chiến ban đêm, thêm rằng chúng được trang bị cả camera nhạy sáng "có khả năng nhìn trong bóng tối ở điều kiện ánh sáng tối thiểu" và camera ảnh nhiệt.

"Tuần trước xuất hiện video lính Nga sử dụng UAV trang bị các camera này ở hướng Bakhmut. Đây là vấn đề nghiêm trọng, bởi chúng tôi tiến hành nhiều hoạt động hậu cần và cơ động vào buổi tối", Nazar nói với Kyiv Post.

Theo chỉ huy Ukraine, một số hoạt động vốn được coi là an toàn khi tiến hành vào buổi đêm nay cũng trở nên nguy hiểm.

"UAV FPV trang bị camera ảnh nhiệt có thể nhìn thấy rõ con người và lối vào hầm trú ẩn vào buổi tối. Những gì có thể ngụy trang tốt vào ban ngày sẽ bị tín hiệu nhiệt vạch trần vào ban đêm", Nazar cho biết.

Binh sĩ Ukraine mang mật danh Potter, người đang tác chiến ở mặt trận Donetsk, nói đơn vị của anh lần đầu đối mặt UAV FPV Nga gắn camera ảnh nhiệt cách đây hai tháng.

"Chuyên gia tác chiến điện tử của chúng tôi đột nhiên phát hiện UAV đối phương dù lúc đó trời đã tối. Mọi người hết sức bất ngờ", Potter nhớ lại.

Potter cho biết đó đơn vị của anh sau đó đã thực hiện một số điều chỉnh nhằm có thể ngụy trang tốt hơn trước UAV FPV vào ban đêm, song thừa nhận không có biện pháp nào "an toàn 100%". "Chúng tôi phải hết sức cẩn thận khi di chuyển và luôn đề phòng trường hợp bị tấn công bằng UAV", binh sĩ Ukraine nói.

Lính Nga điều khiển UAV tại tỉnh Lugansk hôm 18/7. Ảnh: RIA Novosti

Diego Rodriguez, thành viên một đơn vị trinh sát đường không Ukraine, cho biết rất khó cảnh giới vào buổi tối, do các thiết bị nhìn đêm của họ đều có góc quan sát hẹp và thời lượng pin hạn chế, trong khi chỉ một chút sơ sẩy có thể khiến họ bị đối phương phát hiện và tập kích bằng UAV. "Loại vũ khí này sẽ sớm trở thành một thách thức lớn với quân đội Ukraine", Rodriguez nhận định.

Theo Potter, việc Nga trang bị camera ảnh nhiệt cho UAV FPV cho thấy họ có khả năng thích ứng nhanh chóng với diễn biến trên chiến trường. "Chúng tôi học hỏi được thì họ cũng thế. Không có gì đáng ngạc nhiên nếu họ nghĩ ra các phương pháp tác chiến mới", anh nêu quan điểm.

Trong khi đó, chỉ huy Nazar cho rằng lực lượng Nga trước đây không trang bị camera ảnh nhiệt cho UAV FPV vì không thường xuyên tác chiến vào ban đêm.

"Vào mùa hè, ban ngày dài hơn nhiều và phần lớn hoạt động diễn ra khi trời còn sáng. Nhưng vào mùa đông, trời tối rất nhanh, nên việc sử dụng UAV gắn camera ảnh nhiệt hiệu quả hơn hẳn", Nazar cho biết.

Theo chuyên gia quân sự David Axe của Forbes, UAV FPV thường không được trang bị camera ảnh nhiệt do chúng chủ yếu được dùng để tấn công tự sát, không thể dùng nhiều lần.

"Việc gắn camera ảnh nhiệt giá hàng trăm USD cho những chiếc UAV giá 500 USD là thách thức lớn về cả tài chính và hậu cần, trong bối cảnh Nga và Ukraine mỗi ngày triển khai hàng trăm chiếc UAV kiểu này trên tiền tuyến", Axe nhận xét.

Samuel Bendett, chuyên gia tại Trung tâm Phân tích Hải quân (CNA) có trụ sở tại Mỹ, cho biết một thiết bị ảnh nhiệt với độ phân giải 206x156 pixel giá dưới 200 USD chỉ có thể quan sát tốt vật thể trong phạm vi vài trăm mét. Thiết bị với độ phân giải 320x240 pixel có giá đắt gấp đôi, song vẫn khó phân biệt giữa xe tải và xe tăng trong bóng tối.

Trong khi đó, UAV tấn công tự sát rất cần video có chất lượng tốt và tốc độ truyền về cao để người vận hành có thể điều khiển nó tấn công mục tiêu chính xác, nên việc lắp camera ảnh nhiệt đủ tốt để UAV có thể hoạt động hiệu quả không phải vấn đề đơn giản.

Lính Nga điều khiển UAV tại tỉnh Zaporizhzhia hồi tháng 2. Ảnh: RIA Novosti

Chỉ huy Nazar cũng cho rằng lắp camera ảnh nhiệt cho UAV FPV là một phương án "đắt đỏ", song thừa nhận lực lượng Nga có đủ nguồn lực để làm điều này.

"Trước đây UAV FPV chỉ được dùng để tập kích các khí tài lớn và đắt tiền, giờ họ còn dùng chúng để tấn công đội hình bộ binh riêng lẻ", Nazar cho biết, thêm rằng Moskva có thể đã sở hữu năng lực sản xuất UAV FPV gắn camera ảnh nhiệt ở "mức độ công nghiệp".

Yury Fedorenko, chỉ huy đại đội Achilles thuộc lữ đoàn xung kích số 92 Ukraine, hôm 12/12 ước tính Nga hiện có số lượng UAV nhiều gấp 7 lần nước này. Do sở hữu ít UAV hơn, lực lượng Ukraine chỉ có thể sử dụng chúng một cách thận trọng, còn lính Nga có thể triển khai vũ khí này liên tục trên tiền tuyến.

Theo Nazar, Ukraine đủ năng lực công nghệ để trang bị camera ảnh nhiệt cho UAV FPV, song có thể sản xuất số lượng lớn được hay không phụ thuộc nhiều vào hành động của giới chức Kiev.

"Nếu có đủ phụ kiện cần thiết, việc lắp ráp và sản xuất chúng không phải vấn đề khó. Đã đến lúc chính phủ hành động bằng cách phân bổ kinh phí, nhập khẩu linh kiện, thiết bị và tiến tới sản xuất hàng loạt", Nazar kêu gọi.

Theo chỉ huy Ukraine, bên nào giành được ưu thế trong cuộc chiến UAV sẽ có cơ hội rất lớn để chiến thắng cuộc xung đột. "Tôi tin rằng 80% diễn biến sắp tới của cuộc chiến phụ thuộc vào loại vũ khí này", Nazar nhận định.

Cục diện chiến sự Nga - Ukraine. Đồ họa: RYV