Ảnh vệ tinh thương mại do công ty Planet Labs chụp hôm 23/5 và được chuyên trang quân sự War Zone của Mỹ phân tích cho thấy lượng lớn mảnh vỡ quanh tòa nhà đặt radar cảnh giới tầm xa Voronezh-DM ở thành phố Armavir thuộc vùng Krasnodar, tây nam nước Nga.

Hình ảnh chụp từ mặt đất được đăng trên mạng xã hội trước đó cũng cho thấy hai tòa nhà đặt radar bị hư hại đáng kể, có nguy cơ phải ngừng hoạt động trong thời gian dài. Các bức ảnh được công bố sau khi xuất hiện thông tin Ukraine sử dụng máy bay không người lái (UAV) tấn công đài radar ở Armavir ngày 22-23/5.

Trận địa radar Voronezh-DM tại Armavir trong ảnh vệ tinh chụp hôm 23/5. Ảnh: Planet Labs

Giới chức Nga và Ukraine đều chưa lên tiếng về thông tin. Kiev từng tập kích hàng loạt mục tiêu của Moskva ở vùng Krasnodar, vốn nằm trong tầm bay của nhiều mẫu UAV tự sát trong biên chế quân đội Ukraine.

Giới chuyên gia phương Tây cho rằng đây là lần đầu tiên một cơ sở trong mạng lưới phòng thủ chiến lược của Nga bị tấn công, có thể khiến xung đột leo thang đáng kể, thậm chí đặt ra nguy cơ sử dụng vũ khí hạt nhân.

Voronezh-DM là radar cảnh báo sớm của Nga, cho phép nước này giám sát không gian vũ trụ để phát hiện các cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo, cũng như theo dõi máy bay.

Mỗi trạm Veronezh-DM có thể phát hiện đồng thời 500 mục tiêu từ khoảng cách 6.000-10.000 km ở độ cao 8.000 km. Quân đội Nga cho biết đài Voronezh-DM ở Armavir từng phát hiện một vụ phóng tên lửa đạn đạo từ Libya ra Địa Trung Hải hồi năm 2013.

Mạng lưới cảnh giới hoàn chỉnh gồm 10 radar Voronezh-M/DM được Nga hoàn thiện hồi năm 2017, giúp trám lỗ hổng radar ở vùng tây bắc, tây nam, nam và đông nam nước này, điều ngay cả Liên Xô cũng chưa làm được.

Hai tòa nhà đặt radar Voronezh-DM bị hư hại trong ảnh công bố hôm 24/5. Ảnh: Twitter/Tendar

"Có một số đồn đoán cho rằng Ukraine tập kích đài radar ở Armavir vì lo ngại nó có thể cảnh báo sớm về những cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo tầm ngắn ATACMS do Mỹ viện trợ. Tuy nhiên, Voronezh-DM là hệ thống cố định, với góc quan sát tập trung về hướng tây nam, bao phủ Trung Đông, một phần Bắc Phi và Ấn Độ Dương", chuyên gia quân sự Mỹ Joseph Trevithick nhận xét.

Một phần rìa quan sát của trận địa Armavir cũng trùm qua bán đảo Crimea và khu vực phía nam Ukraine. Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng Voronezh-DM được thiết kế để phát hiện tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM) từ khoảng cách hàng nghìn km, khiến nó khó phát hiện những mục tiêu ở quá gần và độ cao nhỏ hơn nhiều, trong đó có đạn ATACMS phóng từ Ukraine.

Thiệt hại với đài Voronezh-DM ở Armavir, ngay cả trong thời gian ngắn, cũng ảnh hưởng đáng kể tới mạng lưới cảnh báo sớm chiến lược của Nga, khiến nước này mất một phần năng lực phát hiện mối đe dọa từ tên lửa hạt nhân và suy giảm khả năng loại bỏ báo động giả.

Cuộc tập kích trận địa Armavir cũng đáp ứng các điều kiện về kích hoạt đòn trả đũa hạt nhân trong học thuyết được chính phủ Nga công bố năm 2020, trong đó có "bất kỳ cuộc tấn công nào nhằm vào địa điểm thiết yếu với quân đội và chính phủ Nga, gây gián đoạn khả năng phản ứng của lực lượng hạt nhân".

Vùng bao phủ của mạng lưới radar Voronezh, trong đó trận địa Armavia có dấu X màu xanh. Đồ họa: Dzen

Mạng lưới cảnh báo sớm chiến lược, trong đó có các đài Voronezh-DM, là một phần trong lực lượng răn đe hạt nhân của Nga.

"Tôi không nghĩ rằng thực hiện cuộc tấn công này là quyết định khôn ngoan về mặt chính trị, vì nó có thể tác động tiêu cực đến những ràng buộc về mục tiêu với quân đội Ukraine trong tương lai. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là đòn tập kích không có hiệu quả về mặt quân sự", Fabian Hoffmann, nhà nghiên cứu công nghệ tên lửa tại Đại học Oslo của Na Uy, nêu quan điểm.

Chưa rõ Moskva sẽ phản ứng thế nào sau vụ tập kích trận địa Armavir, cũng như liệu đây có phải khởi đầu chiến dịch của Ukraine nhằm vào các cơ sở quân sự chiến lược Nga ít liên quan đến chiến sự hay không.

"Nga có thể phát tín hiệu mới về vũ khí hạt nhân đến Ukraine và các đối tác nước ngoài. Dù thế nào đi nữa, cuộc tấn công sẽ để lại nhiều hậu quả đáng kể, cho thấy xung đột Ukraine có thể lan rộng ra bên ngoài theo những cách rất đáng lo ngại", Trevithick nói.