Công nghệ và lợi nhuận biên

Cụ thể, những chiếc ắc quy thời nay có nhiều ưu điểm nhưng phần lớn chúng đều không có tuổi thọ lâu cũng như khả năng cung ứng năng lượng liên tục trong thời gian dài (Density). Nhược điểm này không là vấn đề với xe điện truyền thống khi đã có mạng lưới trạm sạc của cả Tesla lẫn chính phủ Mỹ đang xây dựng khắp nước.

Thế nhưng với những chiếc xe tải chở hàng cần động năng lớn, đi quãng đường dài, băng đèo vượt núi đến các nơi hẻo lánh, hay xa hơn là tàu thủy hay máy bay thì ý tưởng “điện hóa” động cơ là điều không thực tế với công nghệ hiện nay.

Ví dụ một chiếc xe tải máy kéo “Class 8” với nửa tấn dầu diesel có thể chở được 20 tấn hàng chạy 1.600km trước khi phải tiếp liệu. Đây là điều mà không có một ắc quy Lithium nào hiện nay có thể đảm đương nổi và việc dừng sạc giữa đường sẽ chỉ tốn thêm thời gian, chi phí chứ chưa nói đến những khu vực hẻo lánh không có trạm sạc.

Trong khi đó, chiếc xe điện bền bỉ nhất hiện nay của Volvo AB cũng đã nặng đến 3 tấn với 540 KWH công suất ắc quy. Mặc dù Tesla chưa công bố gì nhiều về sản phẩm xe tải điện mà hãng đang phát triển nhưng nếu nhìn từ công nghệ của Volvo cũng như mục tiêu mà hãng này đặt ra thì sản phẩm mới có thể nặng đến 6 tấn.

Thậm chí nếu dùng biện pháp kết nối nhiều ắc quy với nhau để tạo đủ động lực cho xe tải thì Tesla vẫn gặp phải rào cản giới hạn 40 tấn trọng lượng kể cả hàng hóa để tránh gây thiệt hại cho đường xá, cầu phà theo quy định của Mỹ. Rõ ràng, việc từ bỏ dầu diesel cho ngành xe tải hiện nay là không dễ dàng.

Theo Bloomberg, một yếu tố nữa khiến ý tưởng xe tải điện của Tesla trở nên phi thực tế nữa là lợi nhuận biên trong ngành logistic rất thấp. Số liệu của một trong những hãng vận tải logistic lớn nhất Mỹ là JB Hunt Transport Services Inc cho thấy công ty này chỉ kiếm được 1,63 USD doanh thu trên mỗi 1,6 km chạy đường trong năm 2021. Khoảng một nửa số doanh thu này phải trừ đi chi phí mua xăng sau đó.

Nếu các hãng vận tải giờ phải chở ít hàng hơn để chứa ắc quy, hoặc giảm tầm hoạt động của xe tải hay tốn nhiều chi phí hơn do phụ thuộc vào mạng lưới trạm sạc thì mức lợi nhuận biên này thậm chí sẽ còn mỏng hơn nữa.

Chiến thuật của Tesla

Bất chấp những lời đàm tiếu đó, Tesla của Elon Musks vẫn giao được sản phẩm xe tải điện mang tên Tesla Semi cho hãng Pepsi vào tuần trước, một phần trong 100 chiếc ô tô tải điện đặt hàng theo thỏa thuận. Dù tiến độ giao hàng chậm đến 3 năm so với hợp đồng nhưng Elon Musk vẫn làm được.

Thậm chí ngày càng nhiều thương hiệu cũng đổ dồn vào thị trường này. Bên cạnh Volvo, hãng Daimler Truck cũng tuyên bố đã đặt hàng sản xuất 1.280 chiếc xe tải điện và xe buýt điện trong nửa đầu năm nay, đồng thời công bố mẫu xe tải điện của hãng vào tháng 9/2022.

Vậy điều gì đang diễn ra khi các công ty xe hơi nhảy vào thị trường không có nhiều ưu thế này? Câu trả lời là giá xăng dầu.

Nếu Tesla có những đột phá vượt bậc về công nghệ ắc quy thì Elon Musk đã tung hô ầm ĩ trên mạng xã hội. Thế nhưng thực tế là chẳng có cải tiến gì quá đột biến mà chính sự chênh lệch về giá xăng dầu giữa năm 2022 với năm 2017 khi Tesla công bố dự án xe tải điện mới là vấn đề.

Hãng tin Bloomberg cho biết khủng hoảng năng lượng năm 2022 đã khiến chi phí xăng dầu của các hãng vận tải Mỹ tăng gần 100% so với cách đây 5 năm.

Nghiên cứu của hãng ACT Research cho thấy dù xe tải điện có đắt gấp đôi so với các sản phẩm chạy dầu diesel thường thì chúng cũng tiết kiệm được 12% chi phí năng lượng trên mỗi 1,6 km, tương đương gần 17.000 USD chi phí mỗi năm sẽ được tiết kiệm.

Tất nhiên giá dầu sẽ biến động và có thể rẻ trở lại nhưng với tình hình chi phí năng lượng cao như hiện nay thì đây đúng là cơ hội trời cho để các hãng xe điện nhảy vào tranh giành thị phần.

Một yếu tố nữa là những thị trường ngách có thể khiến xe tải điện sống sót trước các ô tô chở hàng chạy diesel truyền thống. Ví dụ những chuyến hàng chở sản phẩm nhẹ nhưng kích thước cồng kềnh như bim bim, ruột gối, quần áo... thì chỉ cần những chiếc xe tải như Tesla Semi là đủ, trong khi hãng có thể để dành các xe tải diesel cho những hợp đồng nặng ký hơn. Với việc đa dạng hóa phương tiện cũng như điều phối thích hợp cho từng đơn hàng, các công ty có thể tiết kiệm được lượng lớn chi phí.

Bên cạnh đó, hãng tin Bloomberg nhận định có thể Elon Musk đang thực hiện lại chiến lược với dòng xe điện Roadster trước đây. Trong khi các hãng ô tô đua nhau phủ sóng thị trường xe điện trước trào lưu mới thì Tesla lại nhắm đến dòng xe điện hạng sang, nơi mà giá cả không là vấn đề.

Một chiếc Roadster của Tesla có thể tăng tốc từ 0 lên 60 km/h chỉ trong 1,9 giây, trong khi những chiếc Bugatti phải mất đến 2,3 giây để làm điều đó. Tuy nhiên Bugatti có thể tăng tốc tối đa lên 261 MPH (mile mỗi giờ, 1 mile=1,6km) thì Roadster chỉ có thể đạt vận tốc tối đa 250 MPH.

Tương tự, trong khi nhiều hãng xe lo lắng về khả năng thay thế dòng xe tải phổ thông thì thực tế Tesla có lẽ sẽ chỉ đánh vào thị trường ngách. Trong khi công nghệ ắc quy chưa đủ để cạnh tranh với các dòng xe tải diesel thông thường thì Elon Musk chỉ cần tiếp cận vừa đủ nhằm chờ đợi thời cơ tiếp theo.