Sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump hứng chịu thất bại liên tiếp trong cuộc chiến pháp lý tại các tòa án bang, liên bang và Tòa án Tối cao, một số đồng minh của ông đang kỳ vọng vào kịch bản "đại cử tri bất tuân" sẽ bỏ những lá phiếu quyết định giúp ông tiếp tục nắm quyền khi họ nhóm họp hôm nay.

Thông qua hệ thống đại cử tri đoàn, mỗi bang của Mỹ được phép chọn ra một số lượng đại cử tri nhất định dựa trên số ghế họ có tại quốc hội. Các đại cử tri là những người trực tiếp bỏ phiếu bầu ra tổng thống Mỹ.

Trong lịch sử, các đại cử tri thường bỏ phiếu cho ứng viên của đảng mình, người giành được đa số phiếu phổ thông ở bang đó. Tuy nhiên, họ cũng có quyền làm ngược lại và những người này được gọi là "đại cử tri bất tuân".

Trên thực tế, các đại cử tri phá vỡ cam kết rất hiếm thấy, bởi họ là những người đã được chọn lựa dựa trên lòng trung thành với đảng. Về cơ bản, đại cử tri được lựa chọn theo đảng phái, nên việc họ phản bội ứng viên đảng mình thường không xảy ra.

Tổng thống Donald Trump tại bãi cỏ phía nam Nhà Trắng hôm 12/12. Ảnh: AP.

Trong cuộc bầu cử tổng thống năm 2016, 10 trong số 538 đại cử tri đã bỏ phiếu ngược với kết quả phiếu phổ thông, nhưng không làm thay đổi kết quả bầu cử. Đó cũng là lần gần nhất kể từ năm 1796, khi một đại cử tri Mỹ bỏ phiếu cho ứng viên của đảng đối thủ.

"Bạn sẽ không thể kỳ vọng các đại cử tri do đảng Dân chủ lựa chọn, những người ủng hộ Biden nhiệt tình nhất, lại đi bỏ phiếu cho Trump, cũng giống như bạn sẽ không thể bắt những người ủng hộ Trump nhiệt thành nhất bỏ phiếu cho Biden", chuyên gia luật bầu cử Rick Hasen cho hay.

Việc đại cử tri bất tuân làm thay đổi kết quả bầu cử chưa bao giờ xảy ra trong lịch sử Mỹ, dù có một số ví dụ về mặt lý thuyết rằng lá phiếu của họ có thể làm được điều đo.

Năm 2000, chỉ cần hai đại cử tri Cộng hòa không bỏ phiếu cho George W. Bush, kết quả chung cuộc sẽ thay đổi. Khi đó, tổng số phiếu đại cử tri của ông sẽ từ 271 giảm xuống 269 và Hạ viện Mỹ sẽ là nơi quyết định người chiến thắng.

Tuy nhiên, kịch bản này chỉ xảy ra khi kết quả bầu cử rất sít sao, điều không diễn ra trong cuộc bầu cử năm nay. Biden dự kiến đạt được 306 phiếu đại cử tri, còn Trump chỉ có 232 phiếu. Điều đó có nghĩa là Trump cần ít nhất 38 đại cử tri bất tuân mới có thể lật ngược được tình thế.

Tính hợp pháp của đại cử tri bất tuân cũng phụ thuộc vào bang mà họ sống. 32 bang và thủ đô Washington ban hành luật để đảm bảo đại cử tri bỏ phiếu đúng theo kết quả phiếu phổ thông. 15 bang quy định hình phạt cho những đại cử tri không làm vậy.

Nhưng trước năm 2016, không bang nào trên thực tế trừng phạt hay loại bỏ tư cách một đại cử tri vì lá phiếu của người này. 4 năm trước, Tòa án Tối cao bang Washingon chỉ tuyên phạt 4 đại cử tri mỗi người 1.000 USD, trong đó 3 người đã bỏ phiếu cho Colin Powell thay vì Hillary Clinton và một người bầu cho nhà hoạt động Faith Spotted Eagle.

Tuy nhiên, mọi thứ có thể thay đổi trong năm nay, khi Tòa án Tối cao Mỹ hồi tháng 7 ra phán quyết cho phép các bang trừng phạt đại cử tri bất tuân.

"Hiến pháp và lịch sử quốc gia đều cho phép một bang buộc đại cử tri phải cam kết ủng hộ ứng viên của đảng đó và lựa chọn của cử tri bang về người trở thành tổng thống", thẩm phán Tòa án Tối cao Elena Kagan cho biết.

Do đó, kịch bản mà các đồng minh của Tổng thống Trump đặt nhiều kỳ vọng rằng những đại cử tri bất tuân sẽ giúp ông tiếp tục nắm quyền là không có cơ sở trên thực tế, theo Hasen.

"Các đại cử tri đã được lựa chọn theo cách thức nhằm đảm bảo họ trung thành về mặt chính trị", chuyên gia này nói. "Ngay lúc này, chúng ta gần như chắc chắn Biden sẽ giành khoảng 306 phiếu đại cử tri, còn Trump có 232 phiếu".