Chính phủ Trung Quốc hồi tháng 8 thông qua luật cho phép sinh con thứ ba nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng nhân khẩu học. Trước tình trạng nhiều cặp vợ chồng ngại sinh con, một số địa phương đưa ra chính sách tặng tiền mặt để khuyến sinh.

Trẻ em Trung Quốc vui đùa cùng người thân. Ảnh: VGC

Làng Hoàng Trúc Căn ở thành phố Liêm Giang, tỉnh Quảng Đông, hôm 22/9 thông báo trả cho người dân sinh sống trong làng mỗi tháng 510 USD cho mỗi em bé sinh sau ngày 1/9.

Các gia đình sẽ nhận trợ cấp tới khi con 2,5 tuổi, với tổng số tiền lên tới hơn 15.000 USD cho mỗi em bé. Tổng số tiền trợ cấp khoảng vài triệu nhân dân tệ do một người giàu trong làng đóng góp. Thu nhập trung bình năm ở Liêm Giang là 3.295 USD/đầu người năm 2019.

Huyện Lâm Trạch, tỉnh Cam Túc, tây bắc Trung Quốc, cũng trợ cấp 6.200 USD tiền thuê nhà cho mỗi cặp vợ chồng có từ hai con trở lên. Chính quyền địa phương đang lên kế hoạch trợ cấp tiền mặt 1.500 USD mỗi năm cho một em bé cho mỗi gia đình có hai hoặc ba con.

Phàn Chi Hoa, thành phố ở tỉnh Tứ Xuyên, cũng đang phát tiền mặt cho các gia đình có hai hoặc ba con, với mức 80 USD một tháng cho mỗi em bé.

Nhiều nước châu Á cũng đang đưa ra các biện pháp tương tự để giải quyết cuộc khủng hoảng nhân khẩu học. Thị trấn Nagi ở Nhật trở thành bài học thành công khi các cặp vợ chồng càng sinh nhiều con thì được tặng càng nhiều tiền. Từ năm 2005 đến 2014, tỷ lệ sinh (trung bình số trẻ một phụ nữ sinh ra) của thị trấn tăng gấp đôi từ 1,4 lên 2,8, tỷ lệ sau đó đã giảm xuống 2,39 nhưng vẫn cao hơn đáng kể so với mức trung bình của cả nước là 1,46.

Tuy nhiên, ở Trung Quốc, chính sách khuyến sinh vấp phải chỉ trích của nhiều phụ nữ và thanh niên, những người cho rằng chỉ cho tiền thôi chưa đủ giải quyết các vấn đề khiến họ không muốn sinh con như bất bình đẳng giới, thiếu chế độ nghỉ phép cho người làm bố, tăng chi phí sinh hoạt, thiếu cơ hội việc làm.

Để sinh thêm con, phụ nữ thường phải hy sinh sự nghiệp và có thể đối mặt với sự phân biệt đối xử ngày càng tăng ở công sở, đặc biệt là họ vẫn chịu trách nhiệm chính trong chăm sóc con cái và nội trợ. Khi ngày càng nhiều phụ nữ tốt nghiệp đại học và gia nhập lực lượng lao động, ngày càng ít người sẵn sàng hy sinh sự nghiệp để lập gia đình và sinh con.

Vấn đề này càng rõ hơn tại đô thị, nơi chi phí sinh hoạt cao hơn, cạnh tranh nhiều hơn, trong khi tiền lương không cải thiện. Nhưng trở ngại vẫn tồn tại ở cả khu vực nông thôn ít dân cư hơn. Tại huyện Lâm Trạch, một cuộc khảo sát cho thấy ba yếu tố chính khiến người dân không sinh thêm con thứ hai là áp lực về nhà ở, giáo dục và chăm sóc con cái.

Số ca sinh ở Trung Quốc giảm mạnh nửa đầu năm, trong bối cảnh lo ngại về một cuộc khủng hoảng nhân khẩu học đang hình thành. Tại tỉnh Hà Nam, số trẻ sơ sinh giảm 17,9% so với một năm trước đó, xuống còn 411.000 trẻ trong nửa đầu năm. Ở thành phố Giao Châu, tỉnh Sơn Đông, 3.238 giấy khai sinh được cấp nửa đầu năm, giảm 11,6% so với một năm trước.

Dữ liệu điều tra dân số mới nhất tại Trung Quốc cho thấy số trẻ được sinh ra giảm năm thứ tư liên tiếp. Khoảng 12 triệu trẻ được sinh ra, giảm 18% so với 14,65 triệu năm 2019, mức thấp nhất trong gần 6 thập kỷ. Dân số Trung Quốc cũng đang già đi với tốc độ chưa từng có, một phần do chính sách một con kéo dài hàng thập kỷ và kết thúc năm 2016.