Radio đang phát một bản nhạc - bài tình ca buồn của hai kẻ chia tay. Tôi nhận ra rằng có không thiếu những ca khúc, bộ phim, chương trình truyền hình khắc họa những khó khăn, đớn đau sau mối tình chia tay của một ai đó. Nhưng tuyệt nhiên không, hoặc rất hiếm khi, tôi thấy người ta nói về việc kết thúc một tình bạn.

Kết thúc một tình bạn có buồn hơn một mối tình tan vỡ không?

Chúng ta học cách kết bạn, chia sẻ và cùng nhau vượt qua những khó khăn khi còn trẻ; đôi khi có những quãng đời, tình bạn rẽ đi theo một hướng khác với người bạn mới, các mối quan hệ mới. Một nghiên cứu trên Personal Relationships được công bố vào năm 2017 cho biết, càng về già, chúng ta càng nhận ra tình bạn quan trọng hơn rất nhiều. Nghiên cứu cũng cho thấy, tình bạn có thể thực sự là một chỉ số để đánh giá hạnh phúc trong cuộc sống của mỗi người.

Nếu tình bạn quan trọng đến vậy, sao người ta hiếm khi nói về những tình bạn khi nó kết thúc. Cũng đớn đau, cũng buồn bã và đôi lúc là sự trống trải hoang hoải, âm ỉ trong đầu mỗi người trong suốt thời gian dài; những tình bạn kết thúc như vậy, chắc chắn khó khăn hơn rất nhiều so với một tình yêu đi qua.

Nói gì khi nói về một tình bạn tan vỡ

Tình yêu kết thúc thường đi cùng một lý do cụ thể: Người yêu chạy theo người khác, không thể yêu xa, có một người giàu có hơn, yêu lâu thì chán. Chúng ta dễ dàng nói về những mối tình yêu dang dở, thoải mái chia sẻ nỗi đau của mình nếu bản thân là "kẻ bị hại".

Nhưng tình bạn kết thúc ra sao? Tôi nhớ lần cuối cùng mình cãi nhau với một cậu bạn và nghỉ chơi với nhau chắc cũng phải từ hồi cấp một. Để nói về kết thúc của những tình bạn, đó là câu chuyện của sự xa cách dần khi chúng ta trưởng thành: Chẳng có một cuộc cãi vã long trời lở đất, giận hờn điên cuồng, không có lấy một cuộc hội thoại kết thúc. Tình bạn kết thúc không đến từ nguyên nhân bên trong mà từ những yếu tố bên ngoài - khoảng cách, sự khác biệt về cuộc sống, những lựa chọn tương lai khác biệt. Chúng ta cứ lẳng lặng bước ra khỏi cuộc đời nhau, không ai nói gì như một sự đồng thuận ngầm từ cả hai bên.

Tôi vẫn tự hỏi rằng nếu phải nói với một người bạn rằng "chúng ta sẽ không chơi với nhau nữa nhé", tôi nên nói như thế nào cho phù hợp. Đó không phải một cuộc nói chuyện quen thuộc, thậm chí ít khi người ta nhắc tới nó. Và có khi, sau những cuộc trò chuyện như vậy, cả hai đều sẽ thấy tổn thương. Không ai từng được dạy, đọc qua hay biết tới một cuộc chia tay tình bạn thì sẽ như thế nào? Chưa bao giờ, tôi có một ý niệm rằng sẽ nói gì khi kết thúc một tình bạn.

Trong các mối quan hệ tình cảm, sẽ thường có một cuộc gặp "Chúng ta cần nói chuyện với nhau" để kết thúc một tình yêu chính thức - có đớn đau đến mấy rồi cũng sẽ nhẹ nhõm. Còn tình bạn như một cuộn chỉ hai đầu, không ai cắt đôi cuộn chỉ, họ cứ kéo đầu sợi dây đi xa khỏi cuộc đời nhau, vừa vương vấn nhưng vừa muốn kết thúc, chẳng đành cắt đứt nhưng cũng không quay đầu nhìn lại. Nghĩ thôi cũng thấy sầu.

Chúng ta thấy xấu hổ khi không níu giữ được tình bạn

"Có mỗi một tình bạn mà cũng giữ được sao? Đâu có ràng buộc như tình yêu?", tôi từng nghĩ vậy; suy nghĩ ấy đồng nghĩa với quan điểm "đáng nhẽ ra bạn hoàn toàn phải biết cách để giải quyết vấn đề trong tình bạn" và "vấn đề cỏn con này, ai cũng làm được, tại sao có mình tôi không làm được?".

Những cuộc bàn tán, chuyện trò bạn bè có thể nói xấu người này, người kia nhưng ít khi ai đó kể cho bạn rằng họ vừa chia tay một người bạn thân - "nghe thật dị". Vì vậy, nhiều người nghĩ rằng, chỉ mình họ gặp khó khăn trong việc kết nối lại với bạn bè. Thay vì tìm kiếm sự giúp đỡ hay lời khuyên từ bạn bè, đa phần chỉ giữ im lặng cho riêng mình với suy nghĩ "chẳng phải vấn đề gì to tát, mỗi mình trải qua mà ai quan tâm đâu, ngại lắm".

Có những mối quan hệ tình yêu, người ta bước vào chẳng kỳ vọng không mơ mộng - một thứ tình yêu của tuổi trẻ tựa cơn mưa rào. Vậy sao không nghĩ vậy cho câu chuyện tình bạn? Vì chúng ta luôn nghĩ tình bạn sẽ kéo dài mãi mãi, vì tình bạn "chắc không có phản bội" hay "bạn có người yêu cũng đâu có sao". Một câu chuyện tình bạn vài năm kết thúc, tự dưng bạn sẽ có cảm giác "mình có phải là một người bạn tồi không?".

Chắc chắn là không rồi, đừng xấu hổ hay dằn vặt nếu tình bạn kết thúc, hãy cứ nghĩ đơn giản như những điều khác trong cuộc sống, rằng có đến thì sẽ có đi và ai cũng đã cố gắng hết sức.

Những ảo vọng khác biệt về bạn bè

Điểm khác biệt giữa một tình yêu và một tình bạn khiến ai đó cảm thấy mất bạn còn buồn hơn mất người yêu là gì? Khi chúng ta ở trong một mối quan hệ, sẽ luôn có những định hình rõ ràng cho mọi thứ: Hai người là một cặp, bạn hẹn hò, đính hôn rồi kết hôn. Sẽ có một tờ giấy đầy ràng buộc về pháp lý, một buổi lễ để tuyên bố hai người là vợ chồng, những đứa trẻ để cùng nhau chung sống.

Tình bạn thì không thể.

Bạn không thể đặt ra những kỳ vọng rõ ràng cho tình bạn giữa hai người, không phải rằng tháng sau đính hôn năm sau kết hôn; sự hòa hợp trong tình bạn sẽ luôn có giới hạn và hai người vẫn tồn tại trong thế giới riêng của mình, dần dần có thể dẫn tới sự tách rời. Một tình yêu thiếu sự trao đổi thẳng thắn sẽ dẫn đến những bất đồng, cãi vã; còn tình bạn, nhiều người còn không thể có điều đó: Không ai nói rằng mình sẽ làm bạn với nhau 6 tháng rồi tiến tới một mức cao hơn nhé, rằng mình chỉ nên hẹn hò cuối tuần và không nên đi chơi với ai khác ngoài người bạn kia cả. Không, hoàn toàn không có những điều như vậy. Những nhu cầu trong tình bạn không thể nào nói thẳng ra như trong một mối quan hệ yêu đương.

Tôi nói với người yêu rằng anh không thể đi chơi với người khác, điều đó hợp lý, nhưng tôi không thể cấm bạn tôi đi chơi với người khác được. Khi những nhu cầu không được nói ra, người ta chọn cách im lặng. Trong đầu người bạn hiện lên câu hỏi: "Liệu tình bạn này có gì không ổn không, hình như là có? Nếu ổn thì cậu ấy phải hiểu mình chứ?". Dằn vặt trong những ý niệm tự diễn, họ để tình bạn dần kết thúc, một cách tự nhiên. Và chắc chắn, người còn lại cũng không thấy vui vẻ khi liên tục tự hỏi bản thân: Liệu tôi đã làm gì sai?

Khi kết thúc một tình bạn sẽ là gì?

Điều đáng buồn hơn, nhiều người không biết gọi một tình bạn sau khi đã kết thúc là gì. Kết thúc một tình yêu, hai người có thể chọn là bạn bè, hoặc hoàn toàn cắt đứt liên lạc hay mỉm cười bước đi như những người xa lạ nhưng vẫn tôn trọng nhau. Tôi vẫn tự hỏi, nếu không chơi với một người bạn nữa, chúng tôi sẽ là gì?

Trong đầu bạn sẽ hiện lên vô vàn câu hỏi: Chúng ta vẫn sẽ nói chuyện với nhau chứ? Thỉnh thoảng có gặp nhau khi đi chơi với nhóm bạn chung không? Những câu hỏi đó vẫn cứ mãi bỏ ngỏ, để lại những cái nhìn lúng túng nếu có tình cờ gặp lại nhau trong một khoảnh khắc nào đó của cuộc đời.

Và những nỗi buồn không báo trước

Chúng ta luôn "kỳ vọng" rằng bản thân sẽ trải qua nỗi đau quằn quại cả tháng trời khi chia tay người yêu, để rồi thở phào khi mọi thứ qua đi và yêu một người mới, quên hẳn đi câu chuyện tình cũ. Nhưng tình bạn không kết thúc như vậy, chẳng ai biết phải làm gì, không kể với ai, mọi thứ đầy bất ngờ và ngẫu hứng; chẳng ai chuẩn bị cho một niềm đau vì họ còn không hiểu, nên buồn như thế nào.

Nếu đó là một tình bạn độc hại, mọi thứ cũng sẽ qua nhanh. Nhưng đôi khi, chúng ta kết thúc một tình bạn cả hai đều trân trọng. Có lẽ, bạn không cần phải rụt rè thể hiện cảm xúc của mình khi mất đi một người bạn. Giận dữ, buồn bã, cô đơn, lo lắng, sợ hãi… không ai đánh giá bạn hay phải xấu hổ cả. Ai cũng hiểu một người bạn rời xa cuộc đời thực sự sẽ đáng buồn như thế nào. Như bạn tôi vẫn thường đùa mỗi khi tôi có người yêu.

"Liệu đấy. Mất đi một người yêu, mày có thể kiếm được người yêu mới. Còn mất đi một người bạn thân, cả đời mày có kiếm lại cũng khó".

Đùa thế, mà cũng đúng thật.