Quân đội Israel ngày 23/9 bắt đầu tập kích hàng loạt mục tiêu Hezbollah ở miền nam và đông Lebanon, nhắm vào các sở chỉ huy và hạ tầng của nhóm vũ trang. Giới chức Lebanon cho biết hai ngày oanh tạc của Israel đã khiến ít nhất 569 người chết, hơn 1.800 người bị thương.

Giao tranh xuyên biên giới giữa Israel và Hezbollah vốn diễn ra gần như hàng ngày sau khi chiến sự Gaza bùng phát tháng 10/2023. Hezbollah tấn công Israel vì muốn thể hiện sự ủng hộ với Hamas, khiến Tel Aviv liên tục đáp trả.

Căng thẳng gần đây leo thang. Hezbollah cáo buộc Israel đứng sau loạt vụ nổ thiết bị liên lạc ngày 17-18/9 khiến ít nhất 39 người chết, hơn 3.000 người bị thương. Israel còn hạ sát một số chỉ huy của Hezbollah, trong đó có Ibrahim Aqil, chỉ huy đơn vị tinh nhuệ Radwan, quan chức cấp cao thứ hai trong cánh vũ trang Hezbollah sau Fuad Shukr. Shukr, được coi là "cánh tay phải" của thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah, cũng đã bị Israel hạ sát cuối tháng 7. Chỉ huy lực lượng rocket và tên lửa của Hezbollah Ibrahim Qubaisi cũng bị hạ sát vào 24/9.

Israel đang tạo áp lực quân sự lớn lên thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah, khiến ông phải đối mặt lựa chọn bảo toàn lực lượng cùng các khí tài quân sự còn lại hay tiếp tục duy trì răn đe với Israel, tạp chí Foreign Policy bình luận.

Thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah. Ảnh: AFP

Shukr, Aqil đều là những chỉ huy dày dạn kinh nghiệm. Tổn thất này khiến Hezbollah khó xây dựng chiến thuật hơn. Ông Nasrallah lãnh đạo Hezbollah từ năm 1992, nhưng được cho là không nắm rõ tình hình thực địa như Shukr và Aqil.

Loạt vụ hạ sát chỉ huy và nổ thiết bị liên lạc khiến Hezbollah lo ngại có nội gián Israel xâm nhập vào tổ chức. Hezbollah còn đang mất niềm tin vào công nghệ, thiếu phương thức đáng tin cậy để liên lạc. Các chỉ huy nhóm đã trao đổi trực tiếp để sắp xếp cuộc họp giữa Aqil và thành viên Radwan, nhưng vẫn bị Israel tập kích. Điều này cho thấy Hezbollah bị xâm nhập sâu hơn họ nghĩ.

Hezbollah dường như cũng bị mất yếu tố bất ngờ. Tháng 8, Israel biết chính xác thời điểm và phương thức Hezbollah thực hiện để đáp trả vụ hạ sát Shukr, từ đó tập kích phủ đầu vào các vị trí khai hỏa của nhóm. Khả năng răn đe của Hezbollah với Israel chủ yếu là từ kho rocket và tên lửa. Israel phá hủy càng nhiều khí tài Hezbollah, miền bắc nước này càng ít bị đe dọa.

Cột khói bốc lên sau đòn không kích của Israel vào Tyre, miền nam Lebanon ngày 23/9. Ảnh: Reuters

Hezbollah từng tuyên bố sẽ chỉ dừng tập kích Israel nếu Israel và Hamas đạt thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza. Nhưng những diễn biến gần đây cho thấy Israel muốn ông Nasrallah cũng như "trục kháng chiến" hiểu cái giá họ phải trả khi ủng hộ Hamas đang trở nên quá đắt, từ đó cắt mối liên hệ giữa hai mặt trận.

Tuy nhiên, Lina Khatib, nhà nghiên cứu tại viện chính sách Chatham House, chỉ ra rằng Hezbollah không muốn coi mình là "bỏ mặc đồng minh".

Ngày 25/9, Hezbollah lần đầu phóng tên lửa đạn đạo vào Tel Aviv, trung tâm kinh tế và công nghệ ở miền trung Israel, cách biên giới hơn 100 km. Dù vậy, "lằn ranh đỏ" chưa bị vượt qua. Nhóm vũ trang chưa thực hiện đòn tấn công gây thương lớn về dân thường. Ông Nasrallah hiểu rằng điều đó lập tức sẽ dẫn đến chiến tranh toàn diện.

Vài tiếng sau động thái của Hezbollah, Tư lệnh quân đội Israel Herzi Halevi gặp các binh sĩ đóng quân ở miền bắc, gần biên giới với Lebanon, nói rằng những đợt không kích của nước này những ngày qua nhằm "chuẩn bị thực địa cho khả năng tiến quân vào Lebanon".

"Nếu Hezbollah đáp trả mạnh mẽ, tình hình có nguy cơ dẫn đến một cuộc chiến tổng lực, khiến Lebanon bị tàn phá và ông Nasrallah sẽ phải chịu trách nhiệm", Michael Young, nhà phân tích tại Trung tâm Carnegie về Trung Đông ở thủ đô Beirut, Lebanon nhận định.

Tháng 7/2006, căng thẳng Israel - Hezbollah leo thang khi nhóm vũ trang Lebanon đột kích xuyên biên giới khiến ba binh sĩ Israel thiệt mạng và bắt cóc hai quân nhân làm con tin. Thủ lĩnh Nasrallah giải thích cuộc tấn công xuất phát từ mong muốn có quân bài mặc cả để yêu cầu Israel thả tù nhân người Palestine.

Israel mở chiến dịch trên không, trên bộ và trên biển vào miền nam Lebanon. Trong 33 ngày, giao tranh khiến khoảng 1.200 người chết và một triệu người phải di tản ở Lebanon. Israel cũng ghi nhận hơn 160 người chết và 500.000 người phải sơ tán vì giao tranh.

Ác mộng năm 2006 có thể lặp lại. Nhưng ông Nasrallah đang chịu áp lực phải giữ thể diện, cho những người ủng hộ và Iran thấy Hezbollah đủ năng lực để đối mặt Israel.

"Ông Nasrallah đang đứng trước quyết định quan trọng nhất lịch sử Hezbollah", Jerusalem Post bình luận.