Hầu như không ai phủ nhận Shinzo Abe được sinh ra để làm thủ tướng Nhật Bản. Với Yoshihide Suga, con đường đó chông gai hơn nhiều và không có gì đảm bảo trước cả.

Suga, Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản, vừa chiến thắng trong cuộc bầu cử nội bộ đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền để trở thành chủ tịch đảng tiếp theo. Người lãnh đạo đảng cầm quyền sẽ thay ông Abe để trở thành thủ tướng Nhật Bản tiếp theo. Chiến thắng ngày 14/9 của ông Suga là điều được báo trước, nhưng con đường đi đến đỉnh cao của người đàn ông 72 tuổi này đầy những điều không ngờ.

Masashi Yuri, bạn học của ông Yoshihide Suga, chỉ vào bức ảnh ông Suga khi còn nhỏ từ tấm ảnh tại nhà của ông Yuri ở Yuzawa. Ông Suga xuất thân từ gia đình nhà nông và tự tạo dựng sự nghiệp chính trị. Ảnh: Reuters.

Cánh tay phải đắc lực của ông Abe

Thủ tướng Abe đã tuyên bố từ chức vào tháng trước do các biến chứng liên quan đến viêm đại tràng - căn bệnh mạn tính ông phải chống chịu gần như suốt nhiệm kỳ.

Sự nghiệp của Chánh văn phòng Nội các Suga và Thủ tướng Abe đã gắn chặt vào nhau trong gần một thập niên, kể từ khi ông Abe nhậm chức thủ tướng lần thứ hai vào năm 2012. Ông Abe sau đó đã trở thành nhà lãnh đạo tại vị lâu nhất của Nhật Bản kể từ khi Thế chiến II kết thúc.

Ông Suga là "cánh tay phải đắc lực" của Thủ tướng Abe trong suốt thời gian đó với vai trò chánh văn phòng Nội các - vị trí kết hợp giữa chánh văn phòng và thư ký báo chí.

CNN nhận định phong cách của ông Abe và ông Suga không thể khác biệt hơn. Thủ tướng Abe sinh ra trong gia tộc làm chính trị nổi tiếng nhất nước, giữa hệ thống chính trị đảng phái coi trọng phả hệ tại Nhật Bản. Cha của ông Abe là cựu ngoại trưởng còn ông ngoại ông là thủ tướng.

Thủ tướng Shinzo Abe (trái) và ông Yoshihide Suga trong một cuộc họp báo vào ngày 4/5. Ảnh: Getty.

Trong khi đó, Chánh văn phòng Suga là con trai của một nông dân, được biết đến như một người thực dụng chuyên sắp xếp những thỏa thuận hậu trường. Ông lớn lên ở vùng nông thôn tỉnh Akita và chuyển đến Tokyo sau khi học trung học.

Sau đó, ông Suga làm một loạt việc lặt vặt - bao gồm công việc tại nhà máy sản xuất bìa cứng và chợ cá Tsukiji nổi tiếng - để kiếm tiền học đại học. Ông vừa làm việc vừa đi học.

Sau khi tốt nghiệp, ông Suga bước vào cuộc sống vội vã và đầy áp lực của những người đàn ông làm công ăn lương ở Nhật Bản. Nhưng giai đoạn này không kéo dài. Ông muốn làm chính trị.

Vì thế, Suga quyết định ứng cử vào hội đồng thành phố ở Yokohama. Mặc dù thiếu quan hệ và kinh nghiệm chính trị, ông đã bù lại bằng tinh thần dám nghĩ dám làm và sự chăm chỉ.

Ông Suga đi vận động từng nhà. Ông đến thăm khoảng 300 ngôi nhà mỗi ngày và tổng cộng 30.000 hộ gia đình trong chiến dịch tranh cử, theo LDP. Vào thời điểm cuộc bầu cử diễn ra, ông Suga đã đi mòn 6 đôi giày.

Những phẩm chất đó không thay đổi nhiều kể từ sau chiến dịch đó. Ngày nay, ông được biết đến như một người điều hành thành công và có thể biến mọi thứ thành hiện thực. Chính phẩm chất đó khiến ông trở thành "cánh tay phải xuất sắc" của ông Abe.

Ông Suga cũng là đồng minh quan trọng trong nỗ lực ban hành một loạt chính sách kinh tế của Thủ tướng Abe (thường được gọi là "Abenomics"). Những chính sách này là sự kết hợp giữa các biện pháp kích thích tiền tệ, tăng chi tiêu chính phủ và cải cách cơ cấu nhằm tái khởi động nền kinh tế trì trệ của Nhật Bản.

Ông Suga được kỳ vọng sẽ trở thành "người thay thế ông Abe", Kazuto Suzuki, Phó khoa kiêm giáo sư ngành chính trị quốc tế tại Đại học Hokkaido, nói với CNN.

Tay không dựng nên cơ đồ

Ông Suzuki cho biết có thể các thành viên của LDP đang cố gắng tận dụng sự nổi tiếng trong thời gian ngắn của Thủ tướng Abe sau khi ông tuyên bố từ chức. Trước đó, tỷ lệ ủng hộ của ông Abe có xu hướng giảm.

Cuộc thăm dò của Mainichi, một trong những tờ báo lớn nhất Nhật Bản, trước khi ông Abe tuyên bố từ chức cho thấy 58,4% người được khảo sát không bằng lòng với cách thủ tướng xử lý đại dịch. Tỷ lệ ủng hộ của ông Abe cũng giảm xuống 36%, thấp nhất kể từ năm 2012.

Brad Glosserman, chuyên gia về chính trị Nhật Bản, cho biết ông Suga vẫn chưa cho thấy "ông thực sự rời khỏi đường lối của ông Abe hoặc thậm chí ra khỏi đường lối chính thống của LDP nói chung".

Chánh văn phòng Nội các Nhật Bản Yoshihide Suga mỉm cười trong cuộc họp báo thường kỳ tại dinh thủ tướng ở Tokyo ngày 14/9. Ông Suga được xem là người có khả năng truyền tải thông điệp hiệu quả. Ảnh: Reuters.

"Ông ấy có một câu chuyện rất hay. Ông ấy là một người tự tạo dựng cơ đồ. Tuy nhiên, câu hỏi ở đây là nhân cách của ông ấy có thể tỏa sáng ở mức độ nào", Glosserman, tác giả của quyển sách Peak Japan: The End of Great Ambitions (Tạm dịch: Nhật Bản ở đỉnh cao: Sự kết thúc của tham vọng vĩ đại), nhận định.

Đây là một nhiệm vụ khó khăn. Ông Abe từ chức trong bối cảnh công chúng không hài lòng về cách thủ tướng xử lý đại dịch Covid-19 và đất nước đang rơi vào cuộc khủng hoảng kinh tế tiếp theo. Điều này đã tạo cơ hội cho các đối thủ chính trị của ông.

Các vấn đề chính, chẳng hạn như nợ chính phủ ở mức cao và dân số già, vẫn còn đó. Bất chấp việc ông Abe công khai kêu gọi cải cách bình đẳng giới tại công sở, ông đã không thể giải quyết tình trạng bất bình đẳng giới của Nhật Bản hoặc các vấn đề ngăn phụ nữ tham gia vào hoạt động kinh tế và chính trị.

Nếu được chọn, ông Suga có thể buộc phải chiều theo công chúng từ rất sớm. Chính phủ Nhật Bản phải tổ chức một cuộc tổng tuyển cử khác vào tháng 10/2021. Tuy nhiên, Bộ trưởng Quốc phòng Taro Kono hôm 9/9 nói các cuộc bầu cử có thể diễn ra sớm nhất là vào tháng tới.

Với vai trò là chánh văn phòng Nội các, ông Suga được nhiều người coi là một phát ngôn viên thành công vì ông có thể truyền đạt thông điệp mà không làm lu mờ cấp trên của ông. Song, chính kỹ năng đó có thể là vấn đề nếu ông trở thành người nắm quyền cao nhất. Khả năng hùng biện và thần thái là những đặc điểm quan trọng một thủ tướng cần để truyền tải thông điệp đến công chúng.

"Không ai biết người đàn ông này thực sự là ai. Ông ấy chỉ làm việc ở hậu trường", ông Glosserman nói về Chánh văn phòng Nội các Suga. "Ông ấy vẫn chưa cho công chúng Nhật Bản thấy ông là người họ có thể theo sau và ủng hộ".