Tỷ phú ngành vận tải biển Kjell Inge Rokke, cựu huyền thoại trượt tuyết Bjorn Daehlie và cha của ngôi sao bóng đá Erling Haaland nằm trong số hàng chục người siêu giàu đã rời khỏi Na Uy những năm gần đây.

Họ rời đi vì từ khi chính phủ trung tả lên nắm quyền năm 2021 và tăng thuế tài sản từ 0,85% lên 1% với người giàu, cũng như tăng thuế cổ tức. Những người sở hữu tài sản hơn 1,9 triệu USD sẽ chịu mức thuế 1,1%.

Thủ tướng Na Uy phát biểu trong họp báo ở Olso ngày 22/5. Ảnh: AFP

Na Uy, Tây Ban Nha và Thụy Sĩ là ba quốc gia châu Âu đánh thuế tài sản ròng. Na Uy cũng thu thuế đối với các khoản lãi chưa thực nhận. Chủ doanh nghiệp là những người bị ảnh hưởng nặng nhất, bởi họ thường nhận mức lương khiêm tốn dù công ty giá trị cao.

"Nếu lương một triệu USD mà phải trả tới ba triệu USD tiền thuế tài sản, rõ ràng là không ai chịu nổi", Tord Ueland Kolstad, ông trùm bất động sản chuyển tới Lucerne, Thụy Sĩ vào năm 2022, cho hay. "Hệ thống này được thiết kế nhằm thu về nhiều hơn năng lực sản xuất một người tạo ra".

Để nộp khoản thuế tài sản có thể vượt quá thu nhập hàng năm, các doanh nhân thường phải lấy từ cổ tức và điều này ảnh hưởng tới năng lực tái đầu tư của công ty. Khoản cổ tức này của họ cũng phải chịu thuế 37,84%.

"Về cơ bản chỉ có hai lựa chọn: rời Na Uy hoặc bán công ty", Kolstad nói.

Từ năm 2021 tới 2023, hơn 1.000 người giàu nhất Na Uy đã rời đất nước, phần lớn chuyển sang Thụy Sĩ sinh sống. Những người khác chuyển tài sản cho người thừa kế định cư ở nước ngoài vì Na Uy không đánh thuế thừa kế.

Thủ tướng Jonas Gahr Store chỉ trích những người thừa kế định cư ở nước ngoài, lưu ý thuế là thứ phải trả để đảm bảo duy trì hệ thống phúc lợi hào phóng của Na Uy.

"Khi bạn làm giàu ở Na Uy, đưa con cái đi học, hưởng lợi từ hệ thống y tế, lái xe trên đường và gặt hái thành quả từ các nghiên cứu của Na Uy mà không nộp thuế, đó là hành động vi phạm khế ước xã hội", ông phát biểu trước quốc hội.

Chính quyền Na Uy đang tìm cách siết chặt "thuế xuất cảnh". Bắt đầu từ 20/3, những người chuyển ra nước ngoài sinh sống sẽ phải trả loại thuế này trong 12 năm. Mức thuế là 37,84% lợi nhuận thu được ở Na Uy từ cổ phiếu và những nguồn khác, nhưng sắc thuế này tới nay vẫn dễ bị lách hoặc chậm nộp.

"Mục tiêu của luật là lợi nhuận làm ra ở Na Uy phải bị đánh thuế ở Na Uy", Erlend Grimstad, Bộ trưởng Tài chính Na Uy, nói. "Y bác sĩ, giáo viên ở Na Uy phải nộp một phần lớn trong thu nhập cho xã hội dưới dạng thuế. Nếu họ thấy những người giàu nhất có thể trốn tránh khoản phải đóng góp bằng cách rời khỏi đất nước, điều đó sẽ làm suy yếu tính hợp pháp của hệ thống thuế".

Tuy nhiên, những lập luận này không được lòng giới siêu giàu. Christer Dalsboe, chủ một doanh nghiệp, gây xôn xao trên mạng xã hội khi khuyên các doanh nhân không nên khởi nghiệp trong nước.

"Đừng tới Na Uy, chúng tôi sẽ đánh thuế bạn tới khi bạn nghèo rớt. Khi bạn chẳng còn gì, chúng tôi vẫn đánh thêm chút thuế", ông hát khi ngồi cạnh cây đàn piano.

Ở Lucerne, thành phố đông dân nhất Thụy Sĩ, Tord Ueland Kolstad cho hay mỗi tuần nhận được vài cuộc gọi từ những người Na Uy đang cân nhắc chuyển tới Thụy Sĩ. "Dòng người di cư vẫn chưa dừng lại, có lẽ mới chỉ là bắt đầu", ông nói.