Ông Donald Trump, ứng viên tổng thống của đảng Cộng hòa, đã đánh bại đối thủ là Phó tổng thống Kamala Harris trong cuộc bầu cử ngày 5/11, trở thành Tổng thống đắc cử và sẽ điều hành nước Mỹ trong nhiệm kỳ 4 năm bắt đầu từ tháng 1/2025.

Cục diện ở quốc hội Mỹ cũng có lợi cho đảng Cộng hòa, khi họ kiểm soát 53 trong tổng số 100 ghế Thượng viện Mỹ, giành quyền kiểm soát từ đảng Dân chủ. Trong khi đó, tại Hạ viện gồm 435 ghế, đảng Cộng hòa cũng đang dẫn trước đối thủ với chênh lệch 214-203. Phe Cộng hòa chỉ cần giành thêm 4 ghế là sẽ tiếp tục nắm Hạ viện.

Phe Dân chủ sắp bước vào nhiệm kỳ thứ hai của ông Trump mà không có sự lãnh đạo hay kế hoạch rõ ràng, chưa xác định được nguyên nhân dẫn đến thất bại của bà Harris.

"Tôi nghĩ cần phải chỉnh đốn lại tổ chức và có thế hệ lãnh đạo mới. Cần có tư duy, ý tưởng và hướng đi mới. Các vị biết đấy, đội ngũ lãnh đạo đã tạo ra thảm họa", hạ nghị sĩ Dân chủ Ro Khanna nói ngày 6/11.

Chủ tịch Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ Jamie Harrison phát biểu tại Chicago, bang Illinois ngày 17/8. Ảnh: AFP

Sau thất bại trong cuộc đua vào Nhà Trắng, đảng Dân chủ có thể rơi vào thế "rắn mất đầu". Tổng thống Joe Biden cuối tháng 7 thông báo không tranh cử nhiệm kỳ hai, truyền đuốc lại cho cấp phó.

Bà Harris đã thua phiếu đại cử tri và đang trên đà thua cả phiếu phổ thông. Trong bài phát biểu thừa nhận thất bại, bà kêu gọi người ủng hộ tiếp tục đấu tranh và "hành động vì tự do, công lý và tương lai".

Tuy nhiên, Phó tổng thống Harris ít khả năng trở thành người dẫn đầu nỗ lực này, do các chính đảng tại Mỹ thường không giao vai trò lãnh đạo cho những ứng viên thất cử, với ông Trump là ngoại lệ đáng chú ý.

Chủ tịch Ủy ban Quốc gia đảng Dân chủ (DNC) Jamie Harrison tuyên bố không tái cử và cân nhắc tổ chức bầu người kế nhiệm vào đầu năm 2025. Lãnh đạo đảng Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer sẽ là người đứng đầu phe thiểu số trong khóa mới.

Theo Washington Post, lãnh đạo mới của đảng Dân chủ sẽ không xuất hiện cho đến khi họ tổ chức bầu cử sơ bộ năm 2028 để chọn ứng viên tổng thống. Điều này khiến tình hình đảng Dân chủ trong thời gian này phần nào trở nên hỗn loạn.

Đảng Dân chủ phải giành lại sự ủng hộ từ cử tri, những người đã phát đi thông điệp phản đối qua lá phiếu bầu tổng thống. Bất cứ ai trở thành gương mặt đại diện đều có nhiệm vụ thuyết phục người dân Mỹ rằng họ mang đến hướng đi tốt hơn.

Ứng viên tham gia bầu cử sơ bộ năm 2028 có thể bao gồm nhiều thống đốc, một số đã công bố kế hoạch để hạn chế tác động từ nhiệm kỳ thứ hai của Donald Trump đến bang họ điều hành.

Nhiệm vụ quan trọng hàng đầu lúc này của đảng Dân chủ là chọn ra tân chủ tịch DNC, cơ quan phụ trách gây quỹ và thiết lập chiến lược cho cuộc bầu cử giữa kỳ năm 2026. Lãnh đạo DNC cũng sẽ giám sát bầu cử sơ bộ đảng Dân chủ năm 2028, có thể cải tổ quy trình đề cử ứng viên.

Ông Biden từng chuyển ngày bầu cử sơ bộ tại Nam Carolina lên trước, gạt Iowa và New Hampshire sang bên. Nhiều thành viên Dân chủ sẽ muốn sắp xếp lại thứ tự bỏ phiếu trong 4 năm tới.

Một số thành viên Dân chủ kỳ vọng chủ tịch DNC sẽ điều phối các phe phái trong nội bộ đảng, cho rằng đây là người có thể huy động tài trợ để hậu thuẫn cho cấu trúc đảng bùng nổ hơn, dẫn đầu quá trình chỉnh đốn để xác định sai sót, hiện đại hóa tổ chức cho kỷ nguyên mới.

Phe Dân chủ không thể chỉ tập trung vào đối phó chính quyền Trump, cho dù đây là một phần của công việc. Các nghị sĩ cũng phải chọn lãnh đạo tại lưỡng viện, trong bối cảnh số ghế và quyền lực của họ suy giảm.

Bà Kamala Harris phát biểu thừa nhận thất bại ngày 6/11. Ảnh: AP

Nội bộ đảng Dân chủ vẫn chia rẽ về những nguyên nhân sâu xa khiến họ thua cuộc. Một số cho rằng các lãnh đạo đã thận trọng quá mức khi tìm kiếm sự thay đổi lớn, số khác tin rằng họ mang quan điểm quá cấp tiến trong khi Mỹ ngày càng bảo thủ.

"Chúng ta đã chi hàng tỷ USD vào các sự kiện sân khấu và khẩu hiệu, nhưng không giải quyết được sự phẫn nộ của người dân Mỹ khi con cái họ không thể mua xe, mua nhà hay 'giấc mơ Mỹ' đang dần vuột mất. Tôi không nghĩ một báo cáo có thể thay đổi được điều gì", nghị sĩ Khanna nói.

Hạ nghị sĩ Dân chủ Chris Deluzio cho rằng có thể học được nhiều điều từ cử tri và các ứng viên thắng cử, thay vì từ bên tham vấn. Ông vừa đánh bại đối thủ đảng Cộng hòa Rob Mercuri và đắc cử nhiệm kỳ hai tại bang Pennsylvania.

Theo cựu chủ tịch DNC Howard Dean, đảng Dân chủ phải phân tích xem họ đã sai sót ở đâu. "Ít cử tri tham gia bầu cử năm nay hơn so với 2020, điều đó khiến phe Dân chủ chịu thiệt nhiều hơn là Cộng hòa. Chúng ta phải tìm hiểu lý do", ông nói, nhưng thêm rằng DNC không phù hợp cho nhiệm vụ này.

"Đảng Dân chủ phải kiểm tra nội bộ và tự hỏi có thể làm gì để lấy lại sự ủng hộ từ cử tri nông thôn, tầng lớp lao động, người Latin và nam thanh niên. Rõ ràng họ không tin chúng ta đang giải quyết các vấn đề hàng ngày", Jef Pollock, nhà thăm dò kỳ cựu của đảng Dân chủ, trả lời AP.