Không chỉ nổi tiếng với khung cảnh kỳ vĩ và những cung đường đèo “thách thức” tay lái các tín đồ ưa xê dịch, mảnh đất Tây Bắc còn hấp dẫn du khách bởi những đặc sản “trời cho” chỉ có thể tìm thấy tại nơi đây. Một trong số đó không thể không nhắc đến mật ong khoái. 

Xem Video: Đặc sản Tây Bắc đắt như 'vàng lỏng', ăn là khoái

So với các loại mật ong khác, mật ong khoái được xem là đặc biệt hơn cả. Chỉ những người bản địa giàu kinh nghiệm, thông thạo được rừng mới biết cách “săn” thứ đặc sản “hiếm có khó tìm” này.

Tổ ong khoái khá lớn, có thể dài hơn 1m, nặng cả chục cân nên chứa rất nhiều mật.

Theo người dân địa phương, ong khoái có kích thước lớn, dài từ 17-20mm và có độc. Chúng thường làm tổ trên những cành cây cao độ 20-30m hoặc trong các hốc cây, kẽ đá, bụi rậm ở rừng sâu. Ong khoái có bản tính hung dữ nên không thể nuôi dưỡng và lấy mật như các loài ong thông thường. Ngoài mật, chúng cũng có thể tạo ra nhiều sản phẩm có giá trị như sáp ong, keo ong, phấn hoa, bánh ong và mật hoa.

Ngoài mật ong khoái thông thường còn có mật ong khoái đắng. Đây là loại mật ong đặc biệt có lẫn phấn hoa của một số loại cây rừng. Mật ong khoái đắng được giới săn ong yêu thích, có giá trị dinh dưỡng và kinh tế cao nhưng quá trình thu hoạch rất gian nan. 

Mật ong khoái chỉ có thể được khai thác từ những tổ ong tự nhiên trong rừng.

Việc “săn” loài ong này cũng nhiều nguy hiểm nên mật của chúng quý hiếm, có giá thành cao.

Anh Nguyễn Trung Thành, chủ homestay Trâm Pa Pỉnh Tộp tại Mù Cang Chải, Yên Bái bắt đầu vào rừng săn mật ong khoái từ khi dịch Covid-19 bùng phát hồi đầu năm 2020 để phục vụ nhu cầu thưởng thức đặc sản Tây Bắc của du khách.

“Ở vùng cao Tây Bắc có nhiều loại mật nhưng mật ong khoái vẫn được ưa chuộng và sử dụng nhiều nhất. Thời điểm thu hoạch được nhiều mật ong khoái nhất là tầm cuối năm, từ tháng 11 đến tháng 12. Mình thường đi lấy mật vào lúc trời khô ráo, tránh mùa mưa. Vì mật ong dính nước sẽ bị chua, coi như bỏ”, anh Thành nói.

Trước đây, anh Thành từng tiếp cận và sử dụng mật ong khoái nhiều lần nên có kinh nghiệm và thành thạo trong việc chọn lựa, kiểm tra chất lượng mật. Thấy bà con dân tộc thường vào rừng kiếm mật rồi đem bán dưới chợ hoặc trao đổi hàng hóa nên người đàn ông quê Mù Cang Chải mới biết nhiều hơn về công dụng và giá trị của loại mật này.

Tùy yêu cầu của khách, mật ong khoái được lọc sáp hoặc giữ nguyên rồi đóng gói cẩn thận

để khi vận chuyển đường xa vẫn đảm bảo chất lượng và hương vị thơm ngon.

Anh Thành tất bật chuẩn bị mật ong khoái để giao cho khách.

Ngày cao điểm, anh bán được 200 lít mật ong này.

Trung bình sau mỗi chuyến đi rừng, anh Thành thu được 120-130 lít mật ong khoái. Loại mật này có thể khai thác, bảo quản và bán quanh năm. Tuy nhiên, số lượng tùy thuộc từng mùa chứ không phải mùa nào cũng khai thác được nhiều. Mật ong khoái có tuổi đời càng lâu càng ngon, có thể đạt tới vài năm nếu được đàn ong bảo vệ nghiêm ngặt. 

Anh Thành chia sẻ thêm, mật ong khoái nguyên sáp được bán với giá 380.000 đồng/kg, còn mật tách sáp có giá 450.000/lít. Cứ khoảng 1,5kg sáp sẽ thu hoạch được 1 lít mật. Vào mùa cao điểm, anh có thể bán được hơn 200 lít mật ong khoái mỗi ngày.

Mật ong khoái mang lại những lợi ích sức khoẻ đáng kinh ngạc

Mật ong khoái có vị ngọt xen lẫn chút chua dịu. Mật được sử dụng liền hoặc chế biến thành các món ăn, thức uống. Loại mật này chứa nhiều dưỡng chất, mang lại những lợi ích tuyệt vời cho sức khỏe như chữa các bệnh liên quan đến đường hô hấp (ho, viêm họng, tiêu đờm, ngọt giọng,...), cải thiện giấc ngủ, giảm đau cơ bắp, tăng cường đề kháng,... 

Ngoài ra, mật ong khoái còn có tác dụng sát trùng, làm sạch vết thương, làm dịu cơn đau rát của vết bỏng hoặc vết rám nắng và đồng thời được ưa chuộng trong lĩnh vực làm đẹp nhờ khả năng loại bỏ tế bào chết trên da mặt, giảm thâm nám, ngăn ngừa quá trình lão hóa, cung cấp dưỡng chất giúp trẻ hóa làn da. 

Chị Hải Châu (sống ở quận Cầu Giấy, Hà Nội) năm nào cũng nhờ người thân ở Lai Châu gửi mật ong khoái xuống Thủ đô vài chuyến. Loại mật này vừa để chị sử dụng, trong gia đình, vừa cung cấp cho bạn bè, đồng nghiệp và khách hàng có nhu cầu.

“Thời điểm cuối năm và cận Tết, lượng đơn đặt mật ong khoái của gia đình mình luôn tăng cao, phải đặt hàng trước cả tháng mới có. Ngày cao điểm, mình giao cho khách cả vài trăm lít. Mật ong này có thể bảo quản quanh năm nên mọi người thường mua nhiều về sử dụng dần. Nhất là khi trời lạnh hay trong mùa dịch, pha mật ong với nước chanh ấm hoặc bột nghệ rồi uống rất tốt, giúp tăng cường sức khỏe. Chị em phụ nữ cũng thường dùng mật ong khoái như nguyên liệu làm đẹp, chăm sóc da,...”, chị Châu nói.