Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo dự kiến tới Vatican tuần này để bày tỏ phản đối việc gia hạn một thỏa thuận hai năm được Vatican và Trung Quốc ký năm 2018. Pompeo sẽ thảo luận với các quan chức cấp cao phụ trách đối ngoại của Vatican, nhưng Giáo hoàng Francis sẽ không gặp Ngoại trưởng Mỹ.

Báo Italy La Rebubblica hôm 27/9 dẫn nguồn tin từ Tòa thánh nói rằng cuộc gặp dự kiến của Giáo hoàng Francis với Ngoại trưởng Mỹ Pompeo bị hủy, vì giáo hoàng cho rằng cuộc gặp có thể bị coi là dấu hiệu ủng hộ chiến dịch tái tranh cử của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Tuy nhiên, theo Jose Miguel Encarnacao, một nhà bình luận về các vấn đề tôn giáo ở Macau, việc chính quyền Trump chỉ trích thỏa thuận mới đây giữa Vatican và Trung Quốc có thể là yếu tố dẫn đến việc hủy cuộc gặp.

Giáo hoàng Francis (trái) bắt tay Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo ở Vatican, tháng 10/2019. Ảnh: Vatican Media.

Thỏa thuận giữa Tòa thánh với Bắc Kinh chưa được công khai chi tiết, song cho phép Vatican có tiếng nói đối với quyết định bổ nhiệm giám mục Công giáo ở Trung Quốc. Kể từ khi thỏa thuận được ký kết cách đây hai năm, hai giám mục mới đã được bổ nhiệm ở Trung Quốc, sau khi Bắc Kinh tham khảo ý kiến của Vatican.

Dẫn cáo buộc Trung Quốc đưa khoảng một triệu người Duy Ngô Nhĩ và người dân tộc thiểu số Hồi giáo vào các cơ sở mà Mỹ gọi là "trại tập trung", Pompeo cho rằng Giáo hội Công giáo sẽ "gặp nguy hiểm" nếu gia hạn thỏa thuận với Bắc Kinh. Trung Quốc bác cáo buộc này, khẳng định các cơ sở đó là "trung tâm đào tạo nghề" và họ đang phản ứng hợp pháp với mối đe dọa từ chủ nghĩa cực đoan tôn giáo.

Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi tháng 6 ký ban hành Đạo luật Chính sách Nhân quyền người Duy Ngô Nhĩ, trong đó kêu gọi trừng phạt những người chịu trách nhiệm "giam hàng loạt người Duy Ngô Nhĩ và các nhóm Hồi giáo khác ở Tân Cương", gồm Bí thư Đảng ủy Tân Cương Trần Toàn Quốc.

Hạ viện Mỹ hôm 22/9 thông qua dự luật hạn chế hàng nhập khẩu từ Tân Cương do nghi ngờ về tình trạng "lao động cưỡng bức" tại đây. Cục Hải quan và Biên phòng Mỹ (CBP) hôm 14/9 cũng công bố hạn chế mới đối với các sản phẩm bông và quần áo từ Tân Cương do lo ngại "lao động cưỡng bức".

Trung Quốc gọi các động thái của Mỹ về Tân Cương là "can thiệp thô bạo" vào vấn đề nội bộ của nước này. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Uông Văn Bân cho biết các báo cáo về lao động cưỡng bức ở Tân Cương là "tin đồn thất thiệt do một số người ở Mỹ và phương Tây đưa ra". Bắc Kinh cũng công bố sách trắng về Tân Cương, ca ngợi thành công của các chương trình dạy nghề và việc làm ở khu tự trị này.