Một chi nhánh của công ty lữ hành Thomas Cook tại London, Anh, ngày 12/7/2019. (Nguồn: AFP)

Tuy nhiên, doanh nghiệp ra đời năm 1841 này sụp đổ nhanh như vậy vẫn là một điều gây sốc.

Việc Thomas Cook tuyên bố phá sản đã khiến hàng trăm nghìn khách du lịch trên toàn cầu bị “mắc kẹt,” dẫn đến cuộc "hồi hương" thời bình lớn nhất trong lịch sử nước Anh. 

Cú gục ngã của “Đại thụ” 178 năm tuổi

Câu trả lời được đưa ra ngay lập tức là tập đoàn này không thể tìm kiếm được khoản đầu tư trị giá 200 triệu bảng từ các chủ nợ, bao gồm cả ngân hàng RBS thuộc sở hữu của chính phủ.

Nhưng trong thực tế, vấn đề của Thomas Cook đã bắt đầu từ rất lâu trước đó.

Hồi tháng 5/2019, tập đoàn này đã báo lỗ 1,5 tỷ bảng, trong đó hơn 1 tỷ bảng đến từ vụ sáp nhập năm 2007 với MyTravel - được biết đến với các thương hiệu Airtours và Going Places.

Thỏa thuận đó từng được kỳ vọng là sẽ tạo ra một “người khổng lồ” ngành lữ hành ở châu Âu, hứa hẹn giúp Thomas Cook tiết kiệm chi phí 75 triệu bảng mỗi năm và là "bàn đạp" để họ đối phó với những từ các đối thủ mới trong thời đại Internet.

Nhưng thực tế là Thomas Cook đã đánh giá sai và thỏa thuận này đã khiến tập đoàn phải gánh một khoản nợ lớn.

Tính đến thời điểm tuyên bố phá sản, tổng nợ của Thomas Cook đã lên tới 1,7 tỷ bảng Anh.

Thomas Cook cũng đã từng một lần suýt phá sản vào năm 2011. Khi đó, khoản nợ của họ đã lên tới 1,1 tỷ bảng và tập đoàn này chỉ "sống sót" sau khi được bơm thêm tiền, nhưng điều đó cũng có nghĩa là khoản tiền họ phải trả tăng lên.

Vào tháng Tám năm nay, Thomas Cook đã công bố chi tiết về kế hoạch tái cơ cấu nợ, trong đó đề cập tới việc cổ đông lớn nhất của họ là tập đoàn Trung Quốc Fosun International đồng ý chi 450 triệu bảng, đương tương với 50% gói cứu trợ mà tập đoàn cần để thoát khỏi kịch bản phá sản.

Đổi lại, Fosun yêu cầu sở hữu 75% cổ phần của Thomas Cook ở mảng tour du lịch và 25% cổ phần ở mảng hàng không.

Các ngân hàng cho vay và cổ đông khác của Thomas Cook cũng được cho là sẽ rót thêm 450 triệu bảng và chuyển khoản nợ hiện tại thành vốn chủ sở hữu, mang lại cho họ tổng cộng khoảng 75% cổ phần mảng hàng không và 25% ở mảng tour du lịch của Thomas Cook.

Nhưng việc Thomas Cook được yêu cầu phải kêu gọi thêm được 200 triệu bảng nữa ngoài 900 triệu bảng ban đầu đã khiến thỏa thuận này sụp đổ.

Và hồi kết đến với Thomas Cook.

Ngoài những vấn đề tài chính, sự thay đổi trong thói quen du lịch của người dân Anh cũng là một yếu tố khiến Thomas Cook rơi vào tình cảnh bi đát.

Hiện, số ngày nghỉ ngắn ngày đã tăng lên, khiến du khách thường chọn những tour du lịch sang các thành phố khác thay vì những tour dài ngày đến bãi biển như trước đây.

Việc nở rộ dịch vụ đặt phòng và vé máy bay trực tuyến cũng đẩy Thomas Cook vào thế khó.

Theo một khảo sát của Hiệp hội Thương mại Du lịch Vương quốc Anh (ABTA), trong số 7 người thì chỉ có 1 người tìm đến các phòng đặt vé trực tiếp tại các khu phố thương mại, trong khi Thomas Cook sở hữu khoảng 560 phòng đặt vé như vậy. Những người lựa chọn đặt vé trực tiếp cũng thuộc nhóm đã cao tuổi và hạn chế chi tiêu hơn.

Cuộc khủng hoảng khí hậu và những bất ổn xung quanh tiến trình Brexit, chỉ việc nước Anh rời Liên minh châu Âu (EU), cũng tác động đến hoạt động kinh doanh của Thomas Cook.

Một đợt nắng nóng trên toàn châu Âu vào tháng 5/2018 đã làm giảm mạnh nhu cầu đi nghỉ của du khách.

Sang năm 2019, Thomas Cook cho biết các khách hàng người Anh lại hoãn kế hoạch du lịch mùa Hè vì sự không chắc chắn xung quanh Brexit ngày càng tồi tệ.

Những tác động ban đầu từ sự sụp đổ của Thomas Cook

Sau khi thông báo phá sản được đưa ra, mọi hoạt động của Thomas Cook bị ngừng lại ngay lập tức, buộc các công ty du lịch thuộc tập đoàn này phải đóng cửa, các máy bay của họ không được cất cánh và khiến 22.000 nhân viên của tập đoàn trên toàn cầu (trong đó có 9.000 nhân viên tại Anh) phải nghỉ việc.

Quyết định trên cũng ảnh hưởng tới 600.000 khách hàng và gây ra một cuộc "hồi hương" lớn nhất của nước Anh trong thời bình.

Các tác động ngay lập tức xuất hiện. Nhiều du khách tại một khách sạn liên kết với Thomas Cook ở Tunisia cho biết khách sạn đã yêu cầu họ nộp thêm tiền trước khi được phép rời đi.

Trong một phản ứng của mình, Ngoại trưởng Anh Dominic Raab đảm bảo rằng 150.000 khách du lịch người Anh bị ảnh hưởng sẽ không "bị kẹt" ở nước ngoài.

Chính phủ Anh đã yêu cầu Cơ quan Hàng không Dân dụng Anh (CAA) triển khai chương trình "hồi hương" trong hai tuần tới, từ thứ 23/9-6/10, để đưa khách hàng của Thomas Cook trở lại Vương quốc Anh.

CAA sẽ triển khai một đội máy bay để "hồi hương" công dân Anh. Tại một số ít điểm đến, các chuyến bay thương mại sẽ được điều động thay thế.

CAA đã ra mắt một trang web đặc biệt có tên miền thomascook.caa.co.uk, nơi các khách hàng người Anh bị ảnh hưởng có thể tìm thấy thông tin chi tiết về các chuyến bay "hồi hương."

CAA cũng khuyến cáo những khách hàng Anh hiện đang ở nước ngoài không nên đến sân bay cho đến khi chuyến bay "hồi hương" đã được xác nhận trên trang web chuyên dụng.

Chiếc máy bay Airbus A320 của công ty Thomas Cook. (Nguồn: AFP/Getty Images)

Còn các khách hàng của Thomas Cook vẫn ở trong nước cũng không nên đến sân bay vì tất cả các chuyến bay rời khỏi Vương quốc Anh đã bị hủy.

Về vấn đề chi phí khách sạn, CAA cho biết họ đã liên hệ với các khách sạn và các công ty khác có khả năng bị ảnh hưởng bởi sự sụp đổ của Thomas Cook để trấn an rằng họ sẽ được thanh toán.

Còn nếu các khách du lịch Anh được yêu cầu phải chi trả các hóa đơn, họ nên liên hệ với CAA.

Ngoài các du khách người Anh, sự sụp đổ bất ngờ của Thomas Cook cũng tác động đến những khách hàng trên toàn châu Âu.

Trong một thông báo sau khi tuyên bố phá sản, Thomas Cook cho biết hiện khoảng 140.000 hành khách Đức đang sử dụng dịch vụ của tập đoàn này có nguy cơ bị mắc kẹt tại nước ngoài.

Ngoài ra, có khoảng 21.000 khách hàng cũng đã đặt vé máy bay thông qua tập đoàn với ngày khởi hành vào các ngày 23-24/9.

Với tình trạng hiện nay, Thomas Cook cảnh báo không thể đảm bảo các chuyến bay cho hành khách đã đặt vé vào cả hai ngày trên.

Trong khi đó, Bộ Du lịch Thổ Nhĩ Kỳ cho hay Bộ này và Bộ Tài chính đang xem xét triển khai gói hỗ trợ tín dụng trong thời gian sớm nhất để hỗ trợ các doanh nghiệp bị ảnh hưởng bởi vụ phá sản của Thomas Cook.

Bộ này cho biết thêm hơn 21.000 du khách nước ngoài là khách hàng của Thomas Cook đang ở Thổ Nhĩ Kỳ.

Các thành phố Antalya, Bodrum và Dalaman tại Thổ Nhĩ Kỳ là những điểm du lịch hàng đầu của khách hàng Thomas Cook.

Theo Liên đoàn khách sạn Thổ Nhĩ Kỳ, việc Thomas Cook phá sản có thể khiến Thổ Nhĩ Kỳ mất đi  600.000-700.000 lượt du khách nước ngoài mỗi năm.

Người đứng đầu Liên đoàn khách sạn Thổ Nhĩ Kỳ, ông Osman Ayik, cho hay Thomas Cook đang nợ các khách sạn nhỏ tại Thổ Nhĩ Kỳ khoảng tiền từ 125.000-250.000 USD.

Ngoại trưởng Tunisia, Rene Trabelsi, cũng cho biết Thomas Cook đang nợ các khách sạn ở nước này khoảng 60 triệu euro do đặt phòng cho khách lưu trú trong thời gian hai tháng 7-8 vừa qua.

Ngoài ra, khoảng 4.500 khách hàng của Thomas Cook đang mắc kẹt tại Tunisia.

Cùng ngày, nhà điều hành sân bay tại Tây Ban Nha, Aena, cho hay 46 chuyến bay do Thomas Cook khai thác đã bị hủy.

Theo người phát ngôn AENA, các chuyến bay trên bao gồm chuyến bay khởi hành và cất cánh từ các sân bay tại Tây Ban Nha.