Cạnh bờ sông Seversky Donets, bên ngoài thành phố Severodonetsk, đông bắc Ukraine, khung cảnh hoang tàn hiện lên dưới ánh nắng mùa xuân rực rỡ: Xác những chiếc xe tăng, tàn tích của một cây cầu phao bị phá hủy, cây cối gãy đổ.

Đây là dấu vết còn lại của nỗ lực vượt sông bất thành của lực lượng Nga hồi đầu tháng 5, sau một trong những trận giao tranh dữ dội nhất diễn ra kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine.

Một binh sĩ Ukraine kiểm tra một chiếc xe tăng Nga bị bỏ rơi bên sông Seversky Donets ngày 25/5. Ảnh: NY Times.

Trong trận đánh này, một đơn vị Nga tìm cách bao vây binh sĩ Ukraine phòng ngự ở thành phố Severodonetsk. Tuy nhiên, họ cuối cùng lại bị dòng sông cản bước và lọt vào trận địa phục kích của pháo binh Ukraine. Theo quân đội Ukraine, ít nhất 400 binh sĩ Nga đã thiệt mạng trong trận đánh, chủ yếu do đạn pháo.

Nga chưa bình luận về thông tin này.

Trong giai đoạn hai của chiến dịch, mục tiêu ban đầu của lực lượng Nga là bao vây toàn bộ quân đội Ukraine phòng thủ ở miền đông. Nhưng nỗ lực này ngày càng trở nên khó khăn, khi phía Ukraine đã phong tỏa tuyến đường hành quân chính của lực lượng Nga gần thị trấn Izyum.

Bởi vậy, quân đội Nga buộc phải thay đổi mục tiêu, chia nhỏ lực lượng, thắt chặt vòng vây ở các thị trấn, thành phố trong khu vực và Severodonetsk, nằm ở cực đông của vùng Donbass, là một trong số đó. Họ đang nỗ lực tiến công từ cả phía bắc và phía nam để chặn tuyến đường tiếp tế còn lại của Ukraine vào thành phố Severodonetsk.

Hôm 24/5, quân đội Nga tiến công từ phía nam, buộc quân đội Ukraine phải rút lui khỏi thị trấn nhỏ Svitlodarsk vì lo sợ rằng lực lượng đối phương có thể bao vây thị trấn và vây hãm lính bên trong. Tại cuộc họp giao ban tối 25/5, Bộ tổng tham mưu Ukraine cho biết Nga đang tăng cường tấn công bằng trực thăng và tiêm kích để yểm trợ bộ binh ở mặt trận phía đông.

Nhưng ở Belokhorovke, thị trấn khai thác than nhỏ bé bên bờ sông Seversky Donets, cục diện đã thay đổi vào đầu tháng này, ít nhất là giúp tạm thời làm chậm bước tiến của Nga.

Cầu phao của Nga bị phá hủy gần khu dân cư Bilohorivka ở tỉnh Lugansk, Ukraine, ngày 10/5. Ảnh: BlackSky.

Con sông Seversky Donets bắt đầu từ Nga và chảy vào Ukraine, tạo thành những đầm lầy lớn, các khu vực đồng bằng ngập nước và hồ bán nguyệt tại những nơi nó chảy qua. Địa hình này chính là cơn ác mộng cho bất cứ cuộc tấn công quân sự nào, bình luận viên cấp cao từ CNN Tim Lister nhận xét.

Theo đại tá Dmytro Kashenko, sĩ quan chỉ huy cuộc phản công của quân đội Ukraine trên cầu phao bắc qua sông Seversky Donets, con sông uốn lượn qua miền đông Ukraine này đã tạo thành một phòng tuyến tự nhiên trước lực lượng Nga. Ông lưu ý có rất ít địa điểm thích hợp để dựng cầu phao trên sông.

Ông từng nhận được lệnh đến một trong những nơi quân đội Nga lắp cầu phao vượt sông vào ngày 8/5. Sau khi sang bờ bên kia thành công, lực lượng Nga rút vào khu rừng gần đó. Bộ binh Ukraine tới khu vực vào ngày hôm sau, nhưng bị đẩy lùi và chịu tổn thất.

Sau đó, họ thiết lập một tuyến phòng thủ để tập kích quân Nga khi họ băng qua cầu phao và trút đạn pháo xuống khu vực. Họ cũng tìm cách phá hủy cây cầu phao bằng cách thả mìn nổi ở thượng nguồn để dòng nước đưa chúng đến vị trí lực lượng Nga vượt sông. Chiến thuật này đã chứng minh được tính hiệu quả. Quân đội Ukraine đã phá hủy thành công 4 cây cầu phao Nga thiết lập tại 4 địa điểm trên sông.

Quân Nga hối hả lắp các cầu phao mới để đưa thiết giáp vượt sông, nhưng đều không thể xuyên thủng được phòng tuyến Ukraine, đại tá Kashenko cho hay. Khi cầu phao bị phá hủy, hàng chục thiết giáp và lính bộ binh bị mắc kẹt, trở thành mục tiêu cho pháo binh Ukraine. Quân đội Ukraine cũng tập kích lực lượng công binh Nga tham gia dựng cầu ở bờ bên kia.

Tham gia vào những trận tập kích này có cả lựu pháo M777 mà Mỹ vừa chuyển giao cho Ukraine, theo đại tá Kashenko. Những khẩu pháo M777 này có khả năng bắn các loại đạn có độ chính xác cao và sức công phá lớn.

Theo giới chuyên gia quân sự, các đội quân đặc biệt dễ bị tổn thương bởi những cuộc tấn công của pháo binh khi tập trung binh lính, xe tăng, thiết giáp và trang thiết bị vượt sông.

Sông Siverskiy Donets trong hệ thống sông Don chảy từ Nga vào Ukraine. Đồ họa: Wikimedia.

Trong tháng đầu tiên của cuộc xung đột, các lực lượng Ukraine được cho là đã phá hủy hàng chục xe bọc thép chở quân của Nga trên sông Irpin, phía tây bắc thủ đô Kiev. Quân đội Ukraine nói rằng các lực lượng Nga đã cố gắng xây cầu phao vượt sông 7 lần nhưng đều không thành công và phải rút lui.

Nhận xét về cách quân đội Nga vượt sông Seversky Donets, tướng Philip M. Beedlove, cựu tư lệnh đồng minh tối cao châu Âu, cho rằng các lực lượng Nga thực tế "đang thất bại vì làm một việc quá khó, ngay cả khi bạn làm điều đó một cách xuất sắc".