Tạp chí National Geographic cho biết, không giống như các chủng virus corona gây bệnh cảm lạnh thông thường, những chủng virus corona gây ra bệnh SARS, MERS đều lây từ động vật sang người và COVID-19 cũng có thể lây từ động vật sang người, sau đó lây lan khắp cơ thể, chính vì vậy chúng cũng nghiêm trọng hơn hẳn.

Điều này giúp lý giải vì sao dịch COVID-19 đến nay đã khiến hơn 1.500 người tử vong, con số này đã vượt qua số người chết vì SARS. Không những vậy, dù tỷ lệ tử vong vì COVID-19 chỉ bằng 1/10 SARS thì tốc độ lây lan của căn bệnh này cũng đã nhanh hơn.

Chủng mới của virus corona (virus nCoV) rất giống với SARS về mặt di truyền nên một số người còn gọi nó là SARS-CoV-2. Vì vậy dựa trên những nghiên cứu về căn bệnh mới cùng với những kiến thức về SARS và MERS trong quá khứ có thể giúp giải đáp điều gì sẽ xảy ra với cơ thể của bạn nếu bị mắc COVID-19?

Phổi

Đối với hầu hết bệnh nhân, COVID-19 bắt đầu và kết thúc trong phổi của họ, vì giống như bệnh cúm đây là bệnh về đường hô hấp.

Phương thức lây bệnh chủ yếu là khi một người nhiễm bệnh ho hoặc hắt hơi, phun những giọt bắn, dịch tiết có chứa virus sang bất cứ ai tiếp xúc gần. Virus nCoV cũng gây ra các triệu chứng giống như cúm: Bệnh nhân có thể bắt đầu bị sốt và ho, sau đó tiến triển thành viêm phổi hoặc nặng hơn.

Hình ảnh phổi của một bệnh nhân mắc COVID-19.

Sau đại dịch SARS, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) quan sát thấy căn bệnh này thường tấn công phổi theo 3 giai đoạn:

- Giai đoạn 1: Virus corona sẽ xâm nhập và sinh sôi.

- Giai đoạn 2: Virus gây rối loạn hệ miễn dịch.

- Giai đoạn 3: Gây tổn thương phổi.

Tuy nhiên, không phải tất cả bệnh nhân đều trải qua cả ba giai đoạn, trên thực tế chỉ có 25% bệnh nhân SARS bị suy hô hấp, đó là biểu hiện của những trường hợp nặng.

Tương tự như vậy, theo dữ liệu ban đầu về COVID-19 thì có khoảng 82% các trường hợp có triệu chứng nhẹ, còn lại là nặng và nguy kịch.

Phó giáo sư Matthew B. Frieman của Đại học Maryland - người nghiên cứu về virus corona cho biết virus nCoV này dường như cũng đi theo tiến triển của virus corona gây ra bệnh SARS.

Giai đoạn 1:

Trong giai đoạn đầu mới mắc bệnh, virus nCoV nhanh chóng xâm chiếm các tế bào phổi của con người. Những tế bào phổi đó có hai loại: những tế bào tạo ra chất nhầy và những tế bào lông mao.

Phó giáo sư Frierman đưa ra giả thiết rằng virus nCoV cũng giống như virus corona gây ra SARS trước đây rất "thích" tiêu diệt các tế bào lông mao, khiến đường hô hấp sẽ tràn ngập chất bẩn, dịch lỏng và virus. Điều này dựa trên các nghiên cứu sớm nhất về COVID-19 đã cho thấy nhiều bệnh nhân bị viêm phổi ở cả hai phổi, kèm theo các triệu chứng như khó thở.

Giai đoạn 2:

Bị kích thích bởi sự hiện diện của virus, cơ thể sẽ chiến đấu bằng cách tăng cường các tế bào miễn dịch trong phổi để loại bỏ virus và sửa chữa mô phổi. Nếu thực hiện đúng thì quá trình này sẽ giới hạn được khu vực bị nhiễm bệnh. Nhưng đôi khi hệ thống miễn dịch gặp trục trặc và các tế bào miễn dịch có thể “diệt” mọi thứ bao gồm cả những mô khỏe mạnh.

Do đó, người bệnh có thể sẽ bị nặng hơn khi ở giai đoạn 2 này, tình trạng viêm phổi có thể sẽ tồi tệ hơn.

Giai đoạn 3:

Trong giai đoạn này, tổn thương phổi vẫn xảy ra có thể dẫn tới suy hô hấp. Ngay cả khi giữ được tính mạng thì một số bệnh nhân phải sống với tổn thương phổi vĩnh viễn.

Trước đây khi đại dịch SARS xảy ra, WHO cũng đã cho thấy phổi của những bệnh nhân nhiễm SARS có nhiều lỗ thủng nhìn như "tổ ong". Đến nay, bệnh nhân nhiễm virus corona cũng bị ảnh hưởng tương tự.

Những lỗ hổng này có thể được tạo ra do phản ứng quá mức của hệ thống miễn dịch. Khi đó, bệnh nhân có thể cần đặt máy trợ thở. Cùng lúc ấy, tình trạng viêm làm cho các màng giữa túi khí và mạch máu chứa đầy chất lỏng và ảnh hưởng đến khả năng oxy hóa máu. Trong một số trường hợp nghiêm trọng, khi phổi bị lấp đầy bởi những chất lỏng sẽ khiến người bệnh không thở được và cuối cùng dẫn tới cái chết.

Dạ dày

Khi dịch SARS và MERS bùng phát, gần 1/4 bệnh nhân bị tiêu chảy. Tuy nhiên, phó giáo sư Frierman nói rằng vẫn chưa chắc chắn liệu các triệu chứng ở tiêu hóa có đóng vai trò chính trong dịch COVID-19 hay không vì các trường hợp tiêu chảy và đau bụng trong đợt dịch này khá hiếm.

Một câu hỏi đặt ra là tại sao một loại virus đường hô hấp lại gây ảnh hưởng tới đường tiêu hóa?

Khi bất kỳ virus nào xâm nhập vào cơ thể, nó sẽ tìm kiếm các tế bào của con người và lựa chọn những tế bào có thụ thể mà nó thấy tương thích. Nếu virus tìm thấy một thụ thể tương thích trên một tế bào, nó có thể xâm nhập vào đó.

"Một số virus rất "kén chọn" khi chọn tế bào tương thích nhưng một số khác lại lựa chọn bừa bãi hơn. Chúng có thể xâm nhập vào tất cả các loại tế bào", theo Anna Suk-Fong Lok, trợ lý trưởng khoa nghiên cứu lâm sàng tại Đại học Y Michigan và cựu chủ tịch Hiệp hội Nghiên cứu về Bệnh gan Hoa Kỳ.

Cả virut SARS và MERS đều có thể xâm nhập vào các tế bào nằm trong ruột và phát triển mạnh trong ruột. Do đó, chúng gây tổn thương đường ruột hoặc gây tiêu chảy.

Tuy nhiên, với virus nCoV, chúng ta chưa chắc chắn điều này có đúng hay không. Hai nghiên cứu gồm một nghiên cứu trên Tạp chí Y học New England và một nghiên cứu trên medRxiv liên quan đến 1.099 trường hợp đã phát hiện virus trong các mẫu phân của người mắc bệnh COVID-19. Tuy nhiên để đưa ra được kết luận chính xác thì vẫn còn mất nhiều thời gian tìm hiểu.  

Gan

Khi virus corona tấn công hệ hô hấp, gan cũng là một cơ quan chịu ảnh hưởng. Các bác sĩ đã thấy các dấu hiệu tổn thương gan trong các trường hợp mắc SARS, MERS và COVID-19. Phần lớn đều là trường hợp nhẹ, một số trường hợp nghiêm trọng hơn có thể tổn thương gan nghiêm trọng và thậm chí suy gan. Vậy điều này xảy ra thế nào?

"Khi một loại virus xâm nhập vào máu của bạn, chúng có thể bơi đến bất kỳ bộ phận nào trên cơ thể. Gan là một cơ quan có nhiều mạch máu nên virus corona có thể dễ dàng xâm nhập vào gan", Anna Suk-Fong Lok nói.

Dù vậy, Lok cũng nói rằng các nhà khoa học không hoàn toàn hiểu cách thức các virus đường hô hấp này hoạt động trong gan. Virus có thể lây nhiễm trực tiếp vào gan, sao chép và tiêu diệt chính các tế bào. Hoặc những tế bào đó có thể bị tổn thương vì phản ứng miễn dịch của cơ thể với virus gây ra phản ứng viêm nghiêm trọng ở gan. Dù bằng cách nào, Lok cũng lưu ý rằng suy gan không bao giờ là nguyên nhân gây tử vong cho bệnh nhân SARS. 

Thận

Có 6% bệnh nhân SARS, và 1/4 số bệnh nhân MERS bị tổn thương thận cấp tính. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng virus nCoV cũng có thể làm điều tương tự dù hiếm gặp. Đã có 91,7% bệnh nhân SARS bị suy thận cấp đã chết, theo một nghiên cứu năm 2005 trên Kidney International.

Các ống thận dường như bị ảnh hưởng nhiều nhất bởi virus corona. Sau khi dịch SARS bùng phát, WHO đã báo cáo rằng virus này được tìm thấy trong ống thận, có thể gây viêm.

Kar Neng Lai, giáo sư tại Đại học Hồng Kông và chuyên gia tư vấn về thận tại Bệnh viện Hồng Kông cho biết, chấn thương thận cấp tính ở bệnh nhân SARS có thể là do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm huyết áp thấp, nhiễm trùng huyết, thuốc hoặc rối loạn chuyển hóa.