Loạt ảnh vệ tinh của Planet Labs chụp căn cứ hải quân Tartus tại tỉnh cùng tên ở miền tây Syria cho thấy các chiến hạm Nga ngày 5/12 neo đậu tại đây, cùng ngày quân chính phủ Syria thông báo rút khỏi thành phố lớn thứ 4 là Hama.

Sau khi các nhóm vũ trang đối lập tiến vào kiểm soát thủ đô Damascus ngày 8/12, các chiến hạm Nga dường như lại rời khỏi quân cảng Tartus và không xuất hiện trên ảnh vệ tinh ngày 9/12.

Một chuyên gia phương Tây chuyên phân tích hình ảnh vệ tinh cho biết 6 tàu hải quân Nga, gồm ba hộ vệ hạm, hai tàu tiếp liệu và một tàu ngầm đã rời khỏi căn cứ Tartus ngày 9/12.

Tuy nhiên, chưa rõ các phương tiện này rời Tartus làm gì và đang hiện diện ở đâu. Một số trang tình báo nguồn mở cho biết các chiến hạm và tàu hải quân Nga đang di chuyển ở khu vực ngoài khơi bờ biển Syria.

Vài bên cho rằng Nga có thể dần di chuyển phương tiện và nhân sự khỏi quân cảng Tartus từ đầu tháng 12, trong khi đó số khác hoài nghi khả năng Nga rút vĩnh viễn lực lượng khỏi căn cứ này.

Ảnh vệ tinh chụp đầu tháng 12 cho thấy ít nhất ba chiến hạm Nga rời khỏi căn cứ Tartus hôm 3/12, thời điểm Nga tổ chức diễn tập hiệp đồng hải quân - không quân ở phía đông Địa Trung Hải. Số tàu chiến này quay lại quân cảng ngày 5/12.

Bộ Quốc phòng Nga chưa thông báo về thay đổi liên quan đến hiện diện quân sự của nước này tại Syria sau khi chính quyền tổng thống Bashar al-Assad sụp đổ. Phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov ngày 9/12 khẳng định còn quá sớm để thảo luận về lực lượng Nga tại Syria.

"Chúng ta đang chứng kiến gian đoạn chuyển tiếp và bất ổn lớn, khiến Nga cùng cả thế giới ngạc nhiên", ông Peskov nói. "Chúng ta sẽ phải chờ một thời gian để tham gia vào các cuộc đối thoại nghiêm túc với những người cầm quyền tại Syria".

Truyền thông Nga đưa tin các nhóm vũ trang đối lập đã áp sát hai căn cứ của quân đội Nga tại Syria là Hmeymim ở tỉnh Latakia và quân cảng Tartus. Liên minh nổi dậy do Hayat Tahrir-al-Sham (HTS), nhóm vũ trang mạnh nhất Syria, dẫn đầu.

Theo nguồn tin tại Điện Kremlin, liên minh vũ trang lật đổ cựu tổng thống Assad cam kết tôn trọng cơ sở quân sự và ngoại giao của Nga tại Syria. Hiện chưa rõ cam kết này sẽ được duy trì trong bao lâu.

Vị trí căn cứ Hmeymim và Tartus. Đồ họa: AP

Nga năm 2017 ký hợp đồng với chính quyền Assad thuê sân bay Hmeymim, còn gọi là Khmeymimm, và cảng Tartus trong vòng 49 năm. Quân đội Nga những năm qua đã liên tục nâng cấp căn cứ Hmeymim, xây dựng các công trình hỗ trợ cùng nhà chứa máy bay, kéo dài đường băng và mở rộng bãi đỗ.

Không quân Nga từng cho máy bay không người lái (UAV) tầm xa xuất kích từ căn cứ Hmeymim. Ngoài ra, Nga còn triển khai một khẩu đội tên lửa phòng không S-400 cùng nhiều tổ hợp tác chiến điện tử, hệ thống thu thập thông tin tình báo nhạy cảm tại đây. Kể từ khi chiến sự Ukraine nổ ra, Nga đã rút phần lớn lực lượng khỏi Syria.

Liên minh các nhóm vũ trang do HTS dẫn đầu ngày 27/11 phát động chiến dịch tấn công quy mô lớn và tiến vào thủ đô Damascus cuối tuần trước. Ông Assad đã từ chức, rời khỏi Syria ngày 8/12 và được Nga cấp quy chế tị nạn.

Thủ tướng Syria Ghazi al-Jalali ngày 9/12 thông báo đang đàm phán chuyển giao quyền lực với phe đối lập và cho biết quá trình này sẽ diễn ra trong nhiều ngày.

Lãnh đạo HTS trước khẳng định liên minh do họ dẫn đầu chưa tiếp quản quyền lực, các cơ quan chính phủ vẫn do Thủ tướng al-Jalali điều hành tới khi hoàn tất chuyển giao.

Nguyễn Tiến (Theo BI, RT, AFP)