Sách Ngọc Hạp ký chép rằng mỗi năm có một vị hành khiển, quan hành binh và phán quan được Ngọc hoàng phái quản trần gian. Vào thời điểm giao thừa, các gia đình bày lễ cúng tế. Quan Hành khiển đồng thời cũng là Thái tuế trong năm, vì vậy khi cúng tế thường gọi là Hành khiển Thái tuế.

Lễ cúng giao thừa có thể tiến hành từ 23h ngày 30 Tết đến trước 1h ngày mùng 1.

Ảnh minh họa: Ngọc Thành

Lễ vật cúng giao thừa không cầu kỳ, chỉ cần đĩa xôi với con gà luộc, cau trầu, rượu nước, bông hoa hồng và vàng mã, mũ áo thần linh. Có thể chuẩn bị trước mâm cỗ cúng giao thừa hoặc sử dụng các vật phẩm đã chuẩn bị cho ngày tết. Ngày nay hầu hết các gia đình chuẩn bị mâm cỗ riêng gồm xôi, thịt gà, giò chả, bánh chưng, gạo muối, hoa quả, bánh kẹo, rượu nước, trầu cau, vàng mã, bộ áo mũ thần linh...

Gia chủ tự cúng giao thừa, gọi là khấn Nôm, cung kính tiễn các vị thần năm cũ, nghênh đón các vị thần năm mới. Năm Giáp Thìn 2024 (năm cũ) ngài Sở vương hành khiển, Hỏa tinh hành binh chi thần, Biểu tào phán quan. Năm Ất Tỵ 2025 ngài Ngô vương Hành khiển, Thiên Hao hành binh chi thần, Hứa tào phán quan.

Văn khấn Nôm cúng giao thừa năm Ất Tỵ 2025 như sau:

Sau khi bày lễ (thường là giữa cửa chính và trong nhà), thắp đèn nến, thắp hương xong, gia chủ chắp tay hướng về mâm lễ (từ trong nhà hướng ra phía cửa), khấn Nôm như sau:

- Nam vô A di đà phật! (3 lần)

- Kính lạy mười phương chư phật, bồ tát. Kính lạy hoàng thiên hậu thổ, chư vị tôn thần.

- Kính lạy các ngài: Cựu niên hành khiển Thái tuế chí đức tôn thần Sở vương, Hỏa tinh hành binh chi thần, Biểu tào phán quan; tân niên hành khiển Thái tuế chí đức tôn thần Ngô vương, Thiên Hao hành binh chi thần, Hứa tào phán quan; bản cảnh Thành hoàng, Ngũ phương ngũ thổ Phúc đức chính thần, Ngũ phương ngũ lộ Long mạch tài thần; bản gia Đông trù tư mệnh Táo phủ thần quân; bản gia Thổ công; bản gia chấp sự chư vị tôn thần.

Nhân thời khắc giao thừa năm Ất Tỵ 2025, tiến chủ là:............ ngụ tại:............ thành tâm sắm sửa hương đăng, lễ vật dâng lên trước án.

Cung kính thỉnh mời chư vị tôn phật, bồ tát, chư vị tôn thần giáng lâm trước án chứng minh công đức.

Giao thừa tống cựu nghênh tân. Năm cũ qua đi năm mới đã đến, tam dương khai thái, vạn tượng canh tân. Ngài Thái tuế tôn thần trên vâng lệnh Ngọc đế giám sát vạn dân, dưới bảo hộ sinh linh, tảo trừ yêu nghiệt. Quan cũ về chầu cửa khuyết, lưu phúc, lưu ân. Quan mới tiếp quản thể đức hiếu sinh, ban tài tiếp lộc, phù hộ cho chúng con cùng hàng xóm bốn bên đều được nhân sự hưng long, vật sự tăng tiến, bình an khang thái.

Nguyện chư vị tôn phật, bồ tát, chư vị tôn thần tiếp dẫn chân linh gia tiên nội ngoại, thúc bá huynh đệ, cô di tỷ muội gia tộc chúng con được về nhà vào nhà cùng con cháu vui xuân đón tết.

Cẩn cáo, thượng hưởng! (Lễ 3 vái).

Nhà nghiên cứu văn hóa Phạm Đình Hải