Xe sửa điện trên phố Allen ở Buffalo ngày 26/12. Ảnh: AP.

Trận bão tuyết Elliot lớn bất thường khởi phát từ vùng áp thấp trên Ngũ Đại Hồ ở phía bắc đã tấn công nhiều bang Mỹ từ cuối tuần qua. Thống đốc bang New York Kathy Hochul đã mô tả đây là trận "bão tuyết thế kỷ", khiến hơn 50 người thiệt mạng trên toàn quốc.

Ít nhất 24 bang chịu cảnh mất điện vì bão Elliott, khiến hàng triệu người phải trải qua đêm Giáng sinh trong bóng tối. PJM Interconnection LLC, đơn vị vận hành lưới điện lớn nhất cả nước, cho biết có những thời điểm 1,7 triệu khách hàng bị mất điện giữa thời tiết lạnh giá.

Bão Elliot gợi nhớ lại những ký ức về cơn bão mùa đông Uri kéo dài một tuần hồi đầu năm ngoái, khiến nhiều khu vực miền nam và miền trung nước Mỹ tê liệt. Giá rét kỷ lục do bão Eri gây áp lực lớn lên lưới điện, đóng băng đường ống dẫn nhiên liệu, gây tình trạng mất điện diện rộng ở bang Texas.

Nhưng Texas là khu vực vốn không quen đối phó với những cơn bão mùa đông, trong khi vùng trung tây và đông bắc Mỹ, nơi Elliot càn quét, là những nơi đã hứng chịu nhiều trận bão tương tự và đáng lẽ phải được chuẩn bị kỹ lưỡng hơn.

Những gì mà trận bão gây ra cho khu vực này đã làm nổi bật những lỗ hổng trong hệ thống năng lượng của Mỹ trước một thảm họa tự nhiên quy mô lớn, theo các nhà phân tích.

Khi bão Elliott càn quét, nhiệt độ ở một số nơi giảm xuống -46 độ C, khiến các mỏ khai thác khí đốt cũng như đường ống dẫn bị đóng băng, nguồn cung sụt giảm mạnh, kéo theo giá khí đốt leo thang.

Hôm 23/12, sản lượng khí đốt tự nhiên của Mỹ chứng kiến đợt sụt giảm tồi tệ nhất trong hơn một thập kỷ, khi khoảng 10% nguồn cung bị mất do các mỏ khai thác bị đóng băng. Một ngày sau, sản lượng tiếp tục giảm 16% so với mức thông thường, trước khi bắt đầu phục hồi chậm.

Đây là mùa đông thứ ba liên tiếp tình trạng đóng băng khiến sản lượng khí đốt tự nhiên giảm ít nhất 225 triệu mét khối/ngày.

Ngày 23/12, giá khí đốt giao ngay lên mức 60 USD/một triệu đơn vị nhiệt Anh, tăng gần 650% so với chỉ hai ngày trước. Đến ngày 24/12, giá khí đốt tại Washington và một phần New England lên hơn 100 USD. New England phải dựa vào than đá để cung cấp 40% năng lượng trong lễ Giáng sinh.

Tại Mỹ, khí đốt tự nhiên là nguồn nhiên liệu hàng đầu để vận hành các nhà máy điện. Khí đốt cũng là nguồn nhiên liệu trọng yếu cho hệ thống sưởi của quốc gia này.

Sụt giảm nguồn cung do bão Elliott khiến các nhà cung cấp năng lượng phải phụ thuộc vào lượng khí đốt dự trữ ít ỏi trong các hang muối để đáp ứng nhu cầu điện và sưởi ấm tăng vọt giữa bão tuyết.

Eli Rubin, nhà phân tích tại EBW AnalyticsGroup, trụ sở ở Washington, đánh giá tác động của bão tuyết Elliott đối với hệ thống cung cấp khí đốt và điện của Mỹ khiến bão Uri năm ngoái "khó có thể xem là sự kiện chỉ xảy ra một lần trong đời".

Nguồn cung khí đốt từ mỏ Appalachia đến Tennessee Valley và khu vực trung tây đã giảm hơn 1/2 so với mức thông thường. Vấn đề trở nên trầm trọng hơn do loạt sự cố liên quan đến đường ống bị đóng băng giữa bão tuyết.

Do thiếu hụt khí đốt cho các nhà máy điện, Tennessee Valley Authority, nhà cung cấp điện cho một số bang miền nam, và Duke Energy đã buộc phải cắt điện luân phiên để tiết kiệm năng lượng.

PJM Interconnection LLC đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp vào đêm Giáng sinh, cảnh báo khả năng cắt điện luân phiên, đồng thời khuyến khích khách hàng tiết kiệm điện vào cuối tuần.

Trong tình cảnh đó, Bộ Năng lượng Mỹ đã cấp quyền miễn trừ khẩn cấp, cho phép các nhà máy điện ở Texas tăng công suất hoạt động mà không vi phạm quy định hạn chế về phát thải.

"Trận bão tuyết này đã phơi bày mức độ dễ tổn thương của các hệ thống năng lượng ở Mỹ. Dù năng lượng gió và mặt trời đã phổ biến, đợt lạnh giá này cho thấy Mỹ vẫn phụ thuộc vào sự mong manh của hệ thống khí đốt đến mức nào", Michael Webber, chuyên gia tài nguyên năng lượng tại Đại học Texas, nhận định.