Không lâu sau khi Tổng thống Joe Biden tuyên thệ nhậm chức, hãng công nghệ Amazon hôm 20/1 gửi lời chúc mừng và đề nghị cung cấp các nguồn lực giúp chính quyền mới phân phát vaccine Covid-19 tới cộng đồng.

Tuy nhiên, thời điểm Amazon gửi đề nghị hỗ trợ tới Nhà Trắng vào đúng ngày chuyển giao quyền lực làm dấy lên nghi vấn về động cơ của Amazon, dù vaccine đã được cấp phép sử dụng từ tháng 12/2020.

Amazon bỏ mặc chính quyền ông Trump?

Ngay cùng hôm ông Biden chính thức trở thành tổng thống Mỹ, Phó chủ tịch cao cấp của Amazon Dave Clark gửi thư chúc mừng có nội dung: "Với việc ngài bắt đầu lãnh đạo đất nước thoát khỏi cuộc khủng hoảng Covid-19, Amazon sẵn sàng hỗ trợ ngài đạt được mục tiêu tiêm chủng cho 100 triệu người trong 100 ngày đầu tiên nắm quyền".

Trong thư, ông Clark nói Amazon "sẵn sàng sử dụng các hoạt động, năng lực công nghệ thông tin liên lạc, và các chuyên gia của mình để hỗ trợ nỗ lực tiêm chủng của chính quyền".

"Quy mô của công ty cho phép chúng tôi tạo ra các tác động có ý nghĩa ngay lập tức trong cuộc chiến chống Covid-19, và chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ ngài trong cuộc chiến này", ông Clark khẳng định trong thư.

Đề nghị từ phía Amazon nhận được nhiều sự hoan nghênh trong bối cảnh hai loại vaccine Covid-19 đã được Mỹ phê chuẩn sử dụng khẩn cấp là Pfizer-BioNTech và Moderna, nhưng tốc độ phân phát tới người dân vẫn chậm chạp.

Đài Fox News, kênh truyền hình từng ủng hộ ông Trump những năm qua, ngay lập tức đặt câu hỏi: "Vì sao Amazon phải chờ đến lễ nhậm chức của ông Biden

New York Post, tờ báo cũng từng về phe ông Trump, giật tít như lời khẳng định: "Amazon muốn giúp đỡ ông Biden sau nhiều tháng im lặng với ông Trump".

Trong một cuộc trao đổi với Fox News hôm 22/1, người phát ngôn của Amazon từ chối giải thích lý do tập đoàn công nghệ này không đề nghị giúp đỡ chính quyền của cựu Tổng thống Donald Trump.

Đại diện của Amazon nói công ty đã nỗ lực liên hệ với các quan chức chính phủ suốt 9 tháng qua. Người này đề cập tới bức thư mà ông Clark gửi một ủy ban tư vấn của Trung tâm Kiểm soát và Phòng chống Dịch bệnh (CDC) hôm 16/12/2020 về phân phát vaccine.

Ông Trump và CEO Amazon Jeff Bezos năm 2017. Ảnh: New York Times.

"Chúng tôi đề nghị ủy ban tiếp tục ưu tiên những lao động thiết yếu, những người không thể làm việc từ xa, như các lao động làm việc tại trung tâm vận chuyển và trung tâm dữ liệu của Amazon, các cửa hàng bán buôn thực phẩm, được nhận vaccine Covid-19 sớm nhất có thể", bức thư của ông Clark có có đoạn.

Tuy nhiên, bức thư từ ông Clark không có bất cứ nội dung nào về việc Amazon đề nghị trợ giúp chính quyền ông Trump phân phát vaccine, theo Politico.

Hôm 21/1, Thượng nghị sĩ Cộng hòa Lindsey Graham - một đồng minh thân cận của ông Trump - lên tiếng chỉ trích Amazon vì không đưa ra đề nghị giúp đỡ chính quyền của ông Trump.

"Tôi không biết các người sẽ phải chịu trách nhiệm như thế nào, nhưng hãy tự vấn lương tâm câu hỏi: có phải Jeff Bezos (CEO của Amazon) ủng hộ lý tưởng của đảng Dân chủ? Đúng thế, và ông ta cũng sở hữu Washington Post. Điều này rất tệ", ông Graham nói.

Vị thượng nghị sĩ từ South Carolina cho rằng "nếu họ (Amazon) có năng lực như vậy, họ đáng ra nên chia sẻ với chính quyền Tổng thống Trump".

Thượng nghị sĩ Graham nói Amazon đợi tới khi thay đổi chính quyền mới đề nghị giúp đỡ, bởi gã khồng lồ công nghệ này "không ủng hộ Tổng thống Trump".

Phản ứng trước chỉ trích của Thượng nghị sĩ Graham, Amazon tuyên bố cáo buộc nhắm vào tập đoàn này là "sai trái".

"Chúng tôi đã phối hợp với Bộ Ngoại giao mua sắm thiết bị bảo vệ cá nhân từ Trung Quốc. Chúng tôi phát triển các công cụ phục vụ nghiên cứu và giúp đỡ nhà chức trách y tế. Chúng tôi tư vấn cho chính phủ Mỹ trong xét nghiệm và nhiều thứ khác nữa", một người phát ngôn của Amazon cho biết.

Dưới thời Tổng thống Trump, Amazon thường xuyên trở thành đối tượng chỉ trích của chính quyền Mỹ, giống như các gã khổng lồ công nghệ khác.

Năm 2019, Bộ Tư pháp Mỹ mở cuộc điều tra chống độc quyền nhắm vào Amazon. Tổng thống Trump cũng từng kêu gọi Cơ quan Dịch vụ Bưu chính Mỹ tăng phí đánh vào hoạt động vận chuyển của Amazon.

Tỷ phú Jeff Bezos, CEO của Amazon, mua lại Washington Post vào năm 2013 với giá 250 triệu USD.

Cùng với New Yort Times và CNN, Washington Post có quan hệ căng thẳng và thường xuyên chỉ trích chính quyền của ông Trump. Ông Trump từng gọi Washington Post là một kênh vận đồng hành lang đắt đỏ của Amazon.

Amazon muốn thâm nhập thị trường y tế

Hiện chưa rõ mức độ nghiêm túc của Nhà Trắng trước đề nghị của Amazon. Khi được hỏi về quan điểm của chính quyền Biden, một đại diện Nhà Trắng lưu ý tiêm chủng là "thử thách to lớn" đòi hỏi "các khu vực công, tư, phi lợi nhuận cùng phối hợp tìm ra giải pháp ở quy mô cần thiết".

Một số ý kiến cho rằng đề nghị của Amazon là một lựa chọn hấp dẫn. Nancy Foster, phó chủ tịch Hiệp hội Bệnh viện Mỹ, nói các nỗ lực tiêm chủng cần có thêm "chuyên gia xử lý các thách thức hậu cần".

"Chúng tôi hoan nghênh những tuyên bố như thế đến từ Amazon, có thể giúp tăng số người được tiêm chủng khắp cả nước", bà Foster nói.

Quy trình phân phát vaccine tại Mỹ hiện có sự tham gia của một số công ty lớn như UPS và FedEx trong giao nhận đường bộ, American Airlines trong vận chuyển đường không, McKesson trong tiêm vaccine của Moderna.

Các chuyên gia đánh giá hợp tác giữa chính phủ Mỹ và Amazon sẽ mang lại lợi ích nếu tập đoàn này có thể lấp các lỗ hổng trong dây chuyền phân phối.

Người phát ngôn của Amazon cho biết các trung tâm xét nghiệm Covid-19 nội bộ của tập đoàn này có thể tăng gấp đôi quy mô và trở thành địa điểm tiêm chủng. Amazon hiện có 650 điểm xét nghiệm vaccine, với năng lực xét nghiệm 50.000 người mỗi ngày.

Hôm 24/1, Amazon mở cửa một trung tâm tiêm chủng tại Seattle, có khả năng tiêm 2.000 liều vaccine mỗi ngày.

Ông Biden được tiêm vaccine Covid-19. Ảnh: AP.

Hiện chưa rõ Amazon sẽ tham gia cụ thể như thế nào trong chuỗi phân phát vaccine. Tuy nhiên, nếu đề nghị được Nhà Trắng chấp thuận, Amazon có thể hưởng lợi lớn nhờ thu thập dữ liệu y tế của hàng trăm triệu người Mỹ, trong bối cảnh tập đoàn này đang mở rộng sang lĩnh vực dược phẩm và y tế điện tử.

Viễn cảnh dữ liệu y tế của hàng trăm triệu người rơi vào tay Amazon khiến những người chỉ trích, trong đó có thành phần cấp tiến trong đảng Dân chủ, kêu gọi chính quyền của ông Biden cần có biện pháp kiểm soát các công ty công nghệ.

"Cần phải có sự minh bạch, chúng ta cần một đề nghị giúp đỡ thực sự chứ không phải một loại trao đổi", giáo sư Lawrence Gostin, chuyên gia về luật y tế từ Đại học Georgetown, nói.

Ông Gostin quan ngại Amazon có thể sử dụng thỏa thuận với chính phủ liên bang để thúc đẩy ưu thế kinh doanh của tập đoàn, "bởi họ nổi tiếng là một công ty luôn tìm cách thống trị thị trường theo nghĩa đen, và loại bỏ sự cạnh tranh".

"Nếu họ định sử dụng chính phủ của chúng ta như 'cửa sau' để đạt được mục đích, chúng ta cần lo ngại thay vì lạc quan", giáo sư Gostin nhận xét.

Những ý kiến chỉ trích nhấn mạnh bất kỳ thỏa thuận nào giữa chính phủ và Amazon cần được rà soát cẩn trọng. Một số chuyên gia cảnh báo hậu quả khó lường mà thỏa thuận này có thể mang lại.

Các tổ chức giám sát thị trường cho biết việc Amazon đề nghị giúp đỡ được đưa ra chỉ hai tháng sau khi mô hình hiệu thuốc trực tuyến - lĩnh vực kinh doanh mà Amazon để mắt từ lâu - đi vào hoạt động.

Michelle Kuppersmith, giám đốc điều hành tổ chức giám sát doanh nghiệp Campaign for Accountability, cho biết bà quan ngại cách thức Amazon sẽ sử dụng dữ liệu thu được từ chiến dịch tiêm chủng.

"Amazon đã thu được lượng dữ liệu khổng lồ chưa từng có từ người dân Mỹ. Chúng ta không biết họ sẽ làm gì với những dữ liệu thu được thông qua phân phát vaccine", bà Kuppersmith cho biết.

Đề nghị giúp đỡ Amazon gửi tới chính quyền Biden cũng bị xem là một nỗ lực giành lấy sự ủng hộ của Washington, trong bối cảnh dư luận ngày càng đòi hỏi cần có sự giám sát đối với hoạt động của tập đoàn này, cũng như với giới công nghệ nói chung, trong việc sử dụng dữ liệu người dùng.