Bộ Quốc phòng Nga gần đây liên tục thông báo kiểm soát thêm nhiều khu vực cách đô thị chiến lược Pokrovsk ở tỉnh Donetsk khoảng 20-25 km. Pokrovsk, hay còn gọi là Krasnoarmeysk, là trung tâm hậu cần quan trọng và một trong những thành trì chính của Ukraine tại tỉnh Donetsk. Nếu kiểm soát được Pokrovsk, Nga sẽ làm suy yếu tuyến phòng thủ và năng lực tiếp tế của Ukraine tại Donetsk, giúp họ tiến gần hơn mục tiêu là kiểm soát toàn bộ tỉnh.

Trong khi đó, quân đội Ukraine đã tuyên bố đang kiểm soát hơn 1.000 km2 lãnh thổ và khoảng 100 khu dân cư ở tỉnh Kursk sau hơn một tháng phát động chiến dịch tiến công bất ngờ nhằm vào đất Nga. Giới chuyên gia quân sự cho rằng mục đích chính của cuộc tấn công là nhằm kéo giãn lực lượng Nga và buộc họ rút quân từ vùng Donbass, gồm tỉnh Donetsk và Lugansk, về phòng thủ Kursk.

Tuy nhiên, lực lượng Nga đang ngày càng tiến gần thành phố Pokrovsk. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky thừa nhận tình hình trên thực địa "rất khó khăn" và "các mục tiêu của Nga vẫn không thay đổi". Giới quan sát cho rằng bình luận này đồng nghĩa với thừa nhận Kiev không thay đổi được chiến lược của Moskva.

Quân nhân Ukraine trên xe tăng T-64 ở tỉnh Sumy, gần biên giới với Nga, hồi đầu tháng 8. Ảnh: AFP

Tổng thống Vladimir Putin hồi đầu tháng tuyên bố chiến dịch của Ukraine tại Kursk đã thất bại trong mục tiêu buộc Nga tái bố trí lực lượng. Ông khẳng định các đơn vị nước này đang tiến vào Donbass với tốc độ "nhanh chưa từng thấy".

Moskva đã điều chuyển một số lực lượng để tăng viện cho tỉnh Kursk, nhưng chủ yếu được rút từ những mặt trận ít nóng bỏng hơn như Kharkov và Kherson. Tại thực địa, nhiều chỉ huy Ukraine ở vùng Donbass nói rằng không có dấu hiệu nào cho thấy Nga đang buông lỏng mặt trận tại đây.

"Các hoạt động của Nga hiện chỉ tập trung ở khu vực Pokrovsk, họ đang đóng băng những mặt trận khác", Gustav Gressel, nhà phân tích xung đột Ukraine tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại châu Âu, cho biết.

Huseyn Aliyev, chuyên gia về xung đột Ukraine tại Đại học Glasgow của Scotland, nói rằng Nga duy trì 7 hướng tiến công chính ở Donbass trước khi tỉnh Kursk bị tấn công. "Bây giờ chỉ còn lại Pokrovsk, trong khi một số đơn vị ở nơi khác đang được tái triển khai đến Kursk", ông nói.

Vị trí một số đô thị và khu dân cư tại tỉnh Donetsk. Đồ họa: RYV

Các chuyên gia phương Tây đánh giá chiến dịch Kursk có tạo ra thay đổi ở Donbass, nhưng không tác động tới mặt trận quan trọng nhất.

"Nga vẫn duy trì tấn công ở Pokrovsk và có thể buộc quân đội Ukraine rút lui nhiều hơn ở tỉnh Donetsk, bởi thành phố này có vị trí chiến lược đặc biệt quan trọng", Will Kingston-Cox, chuyên gia về Nga tại Nhóm Nghiên cứu An ninh Quốc tế Verona, cảnh báo.

"Nếu để mất Pokrovsk, Ukraine hầu như sẽ không còn cơ hội ngăn chặn bước tiến của Nga ở toàn bộ tỉnh Donetsk. Lực lượng của Moskva sẽ có con đường rộng mở đến các địa điểm quan trọng", Aliyev nói thêm.

Ngay cả khi không tiến vào Pokrovsk, quân đội Nga vẫn có thể cắt đứt tuyến hậu cần thiết yếu trong khu vực và giáng đòn nặng nề vào khả năng chiến đấu của đối phương. "Họ không cần phải chiếm thành phố để gây thêm khó khăn cho quân đội Ukraine, mà chỉ cần tiếp cận đủ gần", Gressel lập luận.

Chiến dịch Kursk đã kéo lực lượng dự bị có khả năng cơ động cao nhất của Ukraine khỏi Donbass, nơi họ phù hợp với các hoạt động phòng thủ đòi hỏi khả năng rút lui và tái tập hợp nhanh chóng.

"Cuộc tấn công vào Kursk dường như đã mắc sai lầm chiến lược", Kingston-Cox nêu quan điểm, đồng thời mô tả chiến dịch này là "thắng lợi mang tính biểu tượng" nhưng cũng cho thấy Ukraine đã "quá lạc quan" về tác động của nó tới Donbass.

Một tòa nhà bị hư hại do giao tranh tại tỉnh Kursk hôm 19/8. Ảnh: AFP

Nhà phân tích quân sự Sim Tack cho rằng việc đánh giá kết quả chiến dịch Kursk không nên dựa vào những tác động của nó lên mặt trận Donbass, vì kiểm soát lãnh thổ Nga sẽ mang lại cho Ukraine một "quân bài mặc cả" hữu ích cho các cuộc đàm phán hòa bình trong tương lai.

Ông nhận định Ukraine đã tính toán rằng ngay cả lực lượng thiện chiến nhất cũng khó lòng cầm chân Nga ở mặt trận Pokrovsk. "Giới lãnh đạo quân sự Ukraine có thể suy tính rằng họ có nhiều cơ hội để lập một chiến thắng ở Kursk hơn là ngăn chặn Nga tại Donbass", Aliyev nói.

Tổng thống Zelensky hôm 3/9 tuyên bố lực lượng Ukraine đang lên kế hoạch kiểm soát lãnh thổ ở Kursk "vô thời hạn", nhắc lại rằng cuộc tấn công là một phần trong "kế hoạch chiến thắng" nhằm buộc Nga ngồi vào bàn đàm phán và chấm dứt cuộc xung đột theo những điều khoản "công bằng".

Dù vậy, Veronika Poniscjakova, chuyên gia an ninh quốc tế ở Đại học Portsmouth của Anh, nói rằng "chưa thể xác định liệu quân bài mặc cả này có giá trị thực sự hay không", nhất là khi Tổng thống Putin đã nhiều lần khẳng định ưu tiên là hoàn tất sáp nhập tỉnh Donetsk vào lãnh thổ Nga.

Quân đội Nga ngày 12/9 thông báo giành lại 10 ngôi làng từ tay Ukraine ở Kursk. Trước đó, ông chủ Điện Kremlin đã hạ thấp đáng kể mức độ nghiêm trọng của tình hình ở tỉnh này. Lập trường của ông Putin gửi đi thông điệp tới cả người dân trong nước và Ukraine rằng Moskva sẽ không từ bỏ những mục tiêu đã đề ra.

"Bằng cách tập trung vào Donbass, Nga đang làm rõ rằng họ sẽ không nhượng bộ. Toàn bộ tỉnh Donetsk vẫn là mục tiêu chính", Kingston-Cox nói.